رای دهیم یا ندهیم؟

چکیده :در برابر رویکرد مشارکت غیرفعال، گروهی اندک از اصلاح‌طلبان، براین باورند حتی در آرایش کنونی که امکان رقابت و انتخابی دموکراتیک سلب شده؛ می‌توان با طراحی سازوکاری جدید و خلق فضا، از ظرفیت و فرصت انتخابات پیش رو، بهره برد و شانس دو نامزد مستقل متمایل به جبهه اصلاحات را آزمود، بی‌آنکه مبنای این مشارکت سیاسی، الزاما انتظار پیروزی در انتخابات ریاست‌جمهوری...

ابوالفضل تقوایی

در غیاب نامزدهای رسمی جبهه اصلاحات، آیا باید در انتخابات مشارکت کرد؟ سخنگوی نهاد اجماع‌ساز اصلاح‌طلبان به‌روشنی گفته که در انتخابات ریاست‌جمهوری خردادماه، نماینده‌ای نخواهند داشت؛ اما شرکت در انتخابات را به تصمیم شهروندان وانهاده است.

هرچند تحریم سامان‌یافته از سوی جبهه اصلاحات، راه مصالحه با حاکمیت را فرو می‌بندد و به فروبستگی وضع کنونی می‌افزاید، اما نافی تناقض در سیاست انتخاباتی اصلاح‌طلبان نیست.

در برابر رویکرد مشارکت غیرفعال، گروهی اندک از اصلاح‌طلبان، براین باورند حتی در آرایش کنونی که امکان رقابت و انتخابی دموکراتیک سلب شده؛ می‌توان با طراحی سازوکاری جدید و خلق فضا، از ظرفیت و فرصت انتخابات پیش رو، بهره برد و شانس دو نامزد مستقل متمایل به جبهه اصلاحات را آزمود، بی‌آنکه مبنای این مشارکت سیاسی، الزاما انتظار پیروزی در انتخابات ریاست‌جمهوری باشد.

این گرایش تقلیل‌گرا، اراده‌ای کنش‌مند و اثرگذار بر انتخابات را دنبال می‌کند و مبتنی بر ترغیب و تشویق به مشارکت حداقلی شهروندان نومید است.

این نگاه بدون آنکه نگاهی گذشته‌گرا و سودای بازآفرینی دوم‌خرداد را داشته باشد، ملهم از آن رویداد و نقطه عطف تاریخی است. در واقع، الگوهای رفتاری رای‌دهندگان، امید به تغییر در روند وضع موجود را برای این گروه، زنده نگه داشته است.

برکشیدن یکی ازدو نامزد مستقل و همسان‌زدایی از نامزدهای همگن رقیب، ایده‌ای روشن است. اما اقلیت اصلاح‌خواه خواهان مشارکت، از چگونگی و مکانیزم رسیدن به این خواسته کمتر می‌گویند؛ گویی از ارایه راهکار و پیشنهادی روشن و عینی ناتوانند.

مگر آنکه مشارکت در انتخابات را به‌مثابه حضور بازیگری رقیب ببینند؛ بی‌آنکه قادر باشند در میدان رقابتی که از پیش آراسته شده، نقشی بیش از یک ناظر انتخابات داشته باشند.

درواقع، اگر این مشارکت یک اشتباه محاسباتی و ماجراجویی سیاسی نباشد؛ عملا در شمار بخشی از نقشه راه انتخابات، محاسبه خواهد شد.

هر اقدام تک‌روانه بیرون از چارچوب نهاد اجماع‌ساز، اقدامی تندروانه خواهد بود که یکپارچگی جبهه اصلاحات را در شرایطی که حاکمیت میل ورود به دوران تازه‌ای کرده، بیش از گذشته، تضعیف خواهد کرد و از گستردگی آن خواهد کاست و به تحلیل آن خواهد فزود.

مشارکت در انتخابات، البته حق شهروندی است و کسی نمی‌تواند این حق را از فرد یا گروهی از شهروندان سلب کند؛ اما شهروندانی که سیاست‌ورزی را در چارچوب نظمی حزبی تعریف کرده‌اند، باید همسو با سیاست پیشنهادی حزب متبوع خود (ودر اینجا جبهه اصلاحات) عمل کنند که می‌تواند حتی چشم‌پوشی از دادن رای باشد.

صندوق رای، الزاما میعاد با دموکراسی‌خواهی و نمایش پافشاری بر حقوق شهروندی قانون‌مدار نیست؛ چنان که قهر با صندوق رای، تنها به قصد سلب مشروعیت از فراشد انتخابات و اعتراض به چگونگی فرآیند انتخابات نیست.

نیامدن پای صندوق انتخابات، نه واکنشی از سر ستیز، کین و درماندگی، که گاه کنشی است مدنی و فعال، که سیاست، کنش متقابل شهروندان با دولت است.

وقتی دولتی از قرداد اجتماعی خود مبنی بر انتخاباتی آزاد سرباز می‌زند، شهروندان نیز می‌توانند اعلان نارضایتی خود را در کنشی هدفمند و با عدم حضور خود نشان دهند.

منبع: راهبرد