اوباما: روابط ایران و آمریکا وارد مرحله جدیدی شده/ کنگره مانع‌تراشی کند، وتو می‌کنم

چکیده :رئیس جمهور آمریکا در مصاحبه ای با توماس فریدمن خبرنگار ارشد سابق نیویورک تایمز تفاهم لوزان را «بختی که یک بار در زندگی پیش می‌آید» توصیف کرده و گفته است: آرزومندم، این تمهیدات دیپلماتیک ثمربخش باشد و نیز اینکه، این موضوع افقی نو را در روابط ایران و آمریکا نوید می‌دهد، و به همان اندازه مهم؛ عصری نو در روابط ایران و همسایگانش....

کلمه -گروه بین الملل: رئیس جمهور آمریکا در مصاحبه ای با توماس فریدمن خبرنگار ارشد سابق نیویورک تایمز تفاهم لوزان را «بختی که یک بار در زندگی پیش می‌آید» توصیف کرده و گفته است: آرزومندم، این تمهیدات دیپلماتیک ثمربخش باشد و نیز اینکه، این موضوع افقی نو را در روابط ایران و آمریکا نوید می‌دهد، و به همان اندازه مهم؛ عصری نو در روابط ایران و همسایگانش.
این روزها بیانیه مشترک میان ایران و غرب سرخط خبری رسانه های دنیا بوده و واکنش های زیادی را برانگیخته است. تند روها در ایران و آمریکا به شدت بر این توافق تاخته اند و تلاش کرده اند بیانیه لوزان را خطری مهلک یا قراردادی ننگین توصیف کنند.
باراک اوباما در مصاحبه اخیر خود ضمن حمایت مجدد از تفاهم لوزان و بیان اینکه این بختی تکرارنشدنی برای ایجاد ثبات در خاورمیانه است، به نامه‌ها میان خود و رهبری نیز اشاره کرده است.
در همان روزی که گفت‌وگوی رئیس‌جمهوری آمریکا و توماس فریدمن منتشر شده، بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، در مصاحبه‌ای با شبکه خبری سی‌ان‌ان، بار دیگر تاکید کرد چارچوب تفاهم ایران و قدرت‌های جهانی در لوزان سوییس یک «توافق بد» است. به گفته او «راه سومی به جز جنگ و توافق بد» در تقابل با ایران وجود دارد و آن «تشدید فشار» بر تهران است.
اوباما در این مصاحبه برداشت خود از رهبر ایران را بیان کرده و همچنین گفته است که از تیم مذاکره کننده با ایران خواسته است متوجه تجارب ناگوار تاریخی ایران باشند؛ از جمله اینکه به نظر او ایران برنامه اتمی را وسیله ای لازم برای بقای ملی می داند. او ابراز امیدواری کرده که دولت ایران با دیدن فواید کاهش تحریم ها، روی اقتصاد و مردمش بیشتر سرمایه گذاری کند.
به گزارش بی بی سی، اوباما گفت این فرض که نمی توان ایران را از برنامه اتمی اش منصرف کرد فرضی نادرست است و به علاوه حتی اگر ایران عوض هم نشود – اتفاقی که به عقیده او در پی موفقیت مذاکرات ممکن است – آمریکا از رویکرد تازه ضرر نکرده است:‌ ما توانایی خود برای دفاع از خود یا متحدانمان را واگذار نکرده ایم. در این شرایط چرا (رویکرد دیپلماتیک فعلی) را محک نزنیم؟
اوباما گفت که مذاکرات جاری با ایران در غالب پنج به علاوه یک، «فرصتی است که یک بار دست می دهد» و افزود:‌ من به مردم اسرائیل می گویم… که برای جلوگیری از دستیابی ایران به یک سلاح اتمی هیچ فرمولی، هیچ گزینه ای، موثرتر از ابتکار عمل و چارچوب دیپلماتیکی که ما پیشنهاد کرده ایم وجود ندارد و می توان این را نشان داد.
با این حال او با اشاره به تنظیم توافق جامع با ایران در سه ماه آینده اذعان کرد کار ما تمام نشده، جزئیات زیادی هست که باید حل شود و گفت که این فرآیند با دشواری های سیاسی زیادی در ایران و آمریکا همراه خواهد بود. اوباما گفت شکی نیست که بی اعتمادی عمیقی میان ایران و آمریکا وجود دارد و فعالیت های حکومت ایران مایه نگرانی عمیق اوست اما افزود: اما ما همچنین شاهد یک رگه عملگرایی در رژیم ایران بوده ایم. به نظرم آنها نگران بقای خود هستند. به نظرم آنها تا حدودی به افکار عمومی خود واکنش نشان می دهند.” و انتخاب حسن روحانی را نشانه ای بر این ادعا دانست.
نامه های اوباما و رهبری
رئیس جمهور آمریکا در پاسخ به سوال توماس فریدمن دایر بر اینکه در مورد رهبر ایران چه آموخته گفت: درک او مشکل است. من مستقیما با او حرف نزده ام. در نامه هایی که او می فرستد، معمولا اشاره زیادی به آنچه او دادخواهی های گذشته علیه کشورش می داند هست. اما به نظر من آنچه خیلی گویاست این است که او در این مذاکرات (اتمی)‌ به مذاکره کنندگانش آزادی عمل داد، این اختیار را داد که امتیازات مهمی بدهند، که امکان به ثمر رسیدن این چارچوب توافق را فراهم خواهد کرد.
باراک اوباما اضافه کرد: بنابراین برداشت من این است که هرچند او عمیقا به غرب بدبین است و در مورد مسائل بین المللی و مسائل داخلی نگاه محدود و تنگی دارد اما تشخیص می دهد که نظام تحریم هایی که ما ایجاد کرده ایم درحال تضعیف ایران در دراز مدت بود و اگر می خواهد شاهد بازگشت ایران به جامعه جهانی باشد، باید تغییراتی ایجاد شود.
او برای اثبات استدلال خود دایر بر اینکه گزینه فعلی موثرترین راه برای مهار ایران است به تامل در مورد عواقب احتمالی دو گزینه دیگر پرداخت: حمله نظامی و یا ادامه تحریم ها. اوباما که گفته می شود زمانی به شدت با برنامه حمله احتمالی اسرائیل به تاسیسات اتمی ایران مخالفت کرده بود به توماس فریدمن گفت: می دانیم که ضربه نظامی یا یک رشته حملات نظامی می تواند برنامه اتمی ایران را برای یک دوره عقب براند – اما بدون شک ایران را تشویق خواهد کرد با عجله به سمت بمب برود و بهانه ای به دست تندروها در ایران خواهد داد که می گویند: این اتفاقی است که وقتی بمب اتمی ندارید می افتد، آمریکا حمله می کند.
و در مورد گزینه دیگر:‌ ما می دانیم که اگر کاری نکنیم، و فقط تحریم ها را حفظ کنیم، آنها به ساختن تاسیسات اتمی ادامه خواهند داد و شناخت درونی کمتری از وقایع دقیق در داخل ایران خواهیم داشت.
رئیس جمهور آمریکا چند جا در این مصاحبه از زاویه تجارب تاریخی ایران برنامه اتمی این کشور را ارزیابی کرد از جمله آنجا که گفت: با توجه به این واقعیت که ایران کشوری است که در برابر یک جنگ هشت ساله مقاومت کرده و یک میلیون کشته داده، به نظرم آنها نشان داده اند که مایلند در ارتباط با این برنامه که آن را مایه غرور ملی و در مواردی بقای ملی می دانند، سختی ها را تحمل کنند.
تمایز بین دو ایران
اوباما همچنین گفت: بخشی از روانشناسی ایرانی ریشه در تجارب گذشته این کشور دارد، این برداشت که کشورشان تضعیف شده، اینکه ایالات متحده و غرب اول در دموکراسی آنها (ظاهرا اشاره ای به سقوط مصدق) دخالت کردند و بعد در قالب حمایت از شاه و بعد در حمایت از عراق و صدام در آن جنگ به نهایت خشن (به ضرر ایران) دخالت شد. بنابراین یکی از چیزهایی که من به تیم خود (در مذاکرات) گفتم این است که باید میان ایرانی که انگیزه عقیدتی و تهاجمی دارد با ایرانی که حالت تدافعی دارد و احساس آسیب پذیری می کند تمایز قائل شوند…..
او گفت می خواهد تاکید کند که معامله اتمی بر این ایده استوار نیست که شاید رژیم ایران تغییر کند و افزود: این یک معامله خوب است.
جزئیات مورد توافق
رئیس جمهور آمریکا همچنین به جزئیاتی که او می گوید در مورد بازرسی ها و رفع تحریم ها توافق شده اشاره کرد. او گفت: آنچه بر سر آن توافق کرده ایم این است که خواهیم توانست آنچه در کل زنجیره هسته ای از معادن اورانیوم گرفته تا تاسیسات نهایی مثل نطنز اتفاق می افتد را بازرسی و راستی آزمایی کنیم.
او در پاسخ به این سوال که آیا امکان بازرسی در همه جای ایران وجود خواهد داشت گفت: برداشت ما این است. روشن است که باید درخواست داده شود. ایران می تواند اعتراض کند اما این برای ایران مثل حق وتو نیست. کاری که کرده ایم این است که مکانیسمی طراحی کرده ایم که پس از شنیده شدن این اعتراضات، یک مکانیسم بین المللی ایجاد خواهد شد که ارزیابی منصفانه ای درباره لزوم بازرسی انجام خواهد داد و اگر نتیجه گیری شود که بازرسی لازم است، این تصمیم است که تعیین کننده خواهد بود نه حرف ایران که نه نمی توانید از اینجا بازدید کنید.
او گفت بازرسی ها فقط در چارچوب پروتکل الحاقی که آژانس بین المللی انرژی اتمی بر بعضی کشورها اعمال می کند نخواهد بود و ایران در معرض نوعی مکانیسم بازرسی و راستی آزمایی خواهد بود که قبلا هرگز به کار گرفته نشده. اوباما همچنین در مورد لغو تحریم ها گفت: هنوز جزئیاتی هست که باید حل شود. اما من فکر می کنم که چارچوب بنیادی خواستار آن می شود که ایران گام های لازم در مورد سانتریفوژها و غیره را بردارد. در آن زمان، تحریم های سازمان ملل معلق می شود؛ هرچند تحریم های مربوط به اشاعه، تحریم های مربوط به موشک های بالستیک، مجموعه ای از تحریم ها سر جایش می ماند.
اوباما در نهایت چنین اظهار امیدواری کرد که اگر دو طرف به این توافق دیپلماتیک دست یابند نویدبخش عصر تازه ای در روابط آمریکا و ایران باشد و به همین اندازه مهم، در طول زمان، نویدبخش عصر تازه ای در روابط ایران با همسایگانش باشد.
اصرار جمهوری خواهان بر بازبینی موافقتنامه نهایی با ایران
این در حالی است که سناتور جمهوری خواه باب کورکر، رئیس کمیته روابط خارجی سنا، چارچوب توافق شده با ایران در لوزان را محکوم نکرده اما گفته است که کمیته تحت نظر او کمتر از ده روز دیگر طرح بازبینی توافق نهایی با ایران را به بحث خواهد گذاشت. خبرگزاری رویترز گزارش داد که سناتور کورکر ابراز تمایل کرده است تا پیش از قضاوت در مورد هر گونه توافق با ایران، منتظر نهایی شدن تفاهم نامه لوزان خواهد شد. سناتور کورکر تفاهم لوزان را محکوم نکرد اما در مورد بخش های مربوط به بازرسی ها و روایات متفاوتی که دولت های آمریکا و ایران در مورد نکات مورد توافق ارائه کردند ابراز نگرانی کرد. این سناتور گفت که کمیته تحت نظر او طبق برنامه قبلی، در روز ۱۴ آوریل طرحی را به بحث خواهد گذشت که باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا را ملزم می کند توافق نهایی با ایران را برای بازبینی و تصویب در اختیار کنگره بگذارد.
طرح کمیته روابط خارجی سنا آقای اوباما را از تعلیق تحریم ها در جریان یک دوره ۶۰ روزه که توافق در کنگره مرور می شود منع می کند. در پیش نویس این طرح آمده است:‌ رئیس جمهور باید ظرف پنج روز پس از رسیدن به توافق با ایران بر سر برنامه اتمی ایران، متن موافقتنامه و کلیه مواد و پیوست های مرتبط آن را تسلیم کمیته های مربوطه در کنگره کند.
کاخ سفید گفته است که هر طرحی در کنگره که ممکن است به مذاکرات با ایران صدمه بزند را وتو خواهد کرد.