«سهام مودت» پنجره‌یی به آشتی ملی

چکیده : ماه بهمن، فرصتي است براي بازخواني آرمان‌ها و وحدت براي اهداف بلند. اين فرصت را در‌يابيم، از دشمني‌ها بكاهيم و دردها را درمان كنيم كه به‌قول لقمان حكيم «شر با شر خاموش نشود همچنان كه آتش با آتش؛ شر با خير خاموش شود همچنان كه آتش با آب»....

صالح نقره‌کار

در هر کشوری مشکلات و گره‌هایی رخ می‌نمایاند که نیازمند تدبیر است. تحقیقا جامعه اگر شجاعت و جسارت حل مسائل خود را نداشته باشد، نخواهد توانست بر ابتلائات آینده فائق آید و تجارب را عبرتگاه توفیقات و شکست‌ها را پلی بر فتح‌ها سازد.

بهترین راه عبور از مشکلات، رجوع به فرزانگان و عقلای قوم است. این نخبگانند که باید چونان طبیب، انفعال و خمودی رابه یکسو نهند و با شهامت و حکمت، مواضع درد را شناخته و مراهم درمان بر آن گذارند. پیامبر اکرم در فرمایشی، عالمان و حاکمان را، رکن اصلی سلامت یا فساد جامعه می‌داند که «… اذ صلحا لصلحت الامه»؛ امام علی نیز در توجیه فلسفه پذیرش زمامداری خود، به تعهد و میثاقی که خداوند از عالمان و حکیمان جامعه گرفته اشارت دارد و در روایات ما، ایشان دیده‌بانان مردم خطاب شده‌اند. لاجرم انتظار از ایشان این است که طبیبانه عمل کنند و چونان «طبیب دوار بطبه» استشفا برای پیرامون خویش طلب و خود درصدد علاج، به تکاپو افتند.

ایده «سهام عدالت» چون ناظر بر جبران یک منقصت عمومی در حوزه اقتصادی بود موجه می‌نمود؛ برای جبران معایب و عوارض سیاسی و اجتماعی گریبانگیر مردم و حاکمان نیز همین قدر باید ایده‌پردازی و حساسیت داشت. دولت تدبیر و امید در شرایطی مستقر شد که تشنج سیاسی ناشی از انتخابات پیشین همچنان دامنگیر مناسبات سیاسی و عمومی است.

پس باید با تکیه بر سرمایه اجتماعی و مقتبس از نظام هنجاری اخلاقی، طرحی در اندازد که کشور از این آسیب نیز به سر سلامت و اخذ تجارب پیشگیرانه عبور کند؛ یقینا مساله‌یی نیست که لاینحل باشد؛ ایده «سهام مودت»، ناظر به حل این منقصت عمومی است.

عصاره این پیام در کلام امیر عیان است که: «ناتوان‌ترین مردم کسی است که نیروی به دست آوردن دوستان ندارد، و ناتوان‌تر از او کسی است که دوستی به دست آرد و او را از دست دهد.» چه از دست دادن دوستان، دستمایه غربت است. دولت با طرح گفتمان وفاق و گذشت می‌تواند طی یک زمانبندی، با راهبرد تامینی و ترمیمی، شرایط سابقه را مدیریت و نزدیکی قلوب را محقق سازد. دل دوستان آزردن، مراد دشمنان برآوردن است و این، نه شرط حکمت و فرزانگی است؛ در ضرب‌المثل‌های پارسی هست که «هزار دوست کم است و یک دشمن بسیار».

انقلاب ما به بهای ارزانی به دست نیامده که ارزان‌فروشی شود. پاک‌ترین خون‌ها و شریف‌ترین جان‌ها قربانی شده‌اند و ایثارها و رشادت‌ها هزینه این راه صعب و پر مانع شده است. پس باید با وسواس و دقت میراث عظیمی که حاصل قرن‌ها تلاش و مجاهدت است مصون بماند و عوارض و ابتلائات مرسوم عالم سیاست، تنها مدل مردمسالاری دینی را دستخوش انحراف و افت نسازد؛ کدورت‌های پسا‌انتخابات ۸۸ همچنان باقی‌ است؛ پیامدها و خسارت‌ها، بعضا جبران‌ناپذیر یا غیر‌قابل برگشتند.

البته برخی نیز قابل ترمیم، مهار و جبرانند. در کنار خسارت‌ها، تجربه‌هاست و خود‌آگاهی تاریخی مردمان که به روندهای آینده شکل می‌دهد؛ اما در زمان حال، زخم‌های ناشی از ماجرا همچنان سوژه نخستین است. یک راه این است که این عفونت انباشته، دستمایه عفریته خشم و کینه شود و همچنان این فضا بازتولید و تکثیر و نا‌رواداری‌ها امتداد یابد.

موضع انتقام برای متخاصمین آرزو باشد و آینده، مشق یک انگاره باشد و آن، سودای هزیمت و حذف نارفیقان؛ کسی به‌دنبال تصمیم برای جمع کردن معقول و محاسبه شده ماجرا نباشد و به مرور زمان فرسایشی سپرده شود. صورت مساله پاک و طرفین پشت اقدامات تسکینی ناپایدار و مقطعی پنهان شوند. یقینا تفرق، سوء ظن، دشمنی و بد‌خواهی، عارضه‌یی است وحدت سوز و دشمن شاد کن که هیچ خیر‌خواه دلداده دین و میهن، بدان دلخوش نیست.

بفرمایش نبی مهربانی (ص): «ایها الناس، الجماعه رحمه و الفرقه عذاب» و از وصایای ایشان است که «علیکم با‌لجماعه و ایاکم و الفرقه» و به‌قول ملک‌الشعرای بهار:«چاره ما نیست به جز اتحاد، این ره رشد است فنعم‌الرشاد»؛ رسالت نخبگان و دردآگاهان جامعه، آگاهی‌بخشی نسبت به عوارض این آسیب و تلاش برای بهبود و اصلاح است.

اگر بیماری به حال خود رها شود، بسان آتش زیر خاکستر عمل می‌کند و به نیم وزشی، توفان صرصر می‌آفریند؛ توصیه تابناک و عالم‌تاب حافظ شیرازی است که: «درخت دوستی بنشان که کام دل به بار آرد، نهال دشمنی برکن که رنج بی‌شمار آرد» و جان کلام اینکه: «آسایش دو گیتی تفسیر این دو حرف است، با دوستان مروت، با دشمنان مدارا»چرا که یقینا آنان که دوستی، مروت و مودت را به‌زندگی خود راه نمی‌دهند، به ‌آن مانند که طلوع خورشید را مانع شوند؛ دوستان در زندان به کار آیند که بر سر سفره، همه دشمنان دوست نمایند.

یقینا توصیه‌های امام راحل مبنی بر وحدت و یکپارچگی اصحاب انقلاب ناظر به چنین موقعیت‌های تاریخی بود و امید که فضای نا‌مرادی‌ها و ناروایی‌ها هر چه زودتر بدل به رفق و دوستی شود و بدی‌ها و آزارها، جایگزین خوبی‌ها و مهربانی‌ها شود. ماه بهمن، فرصتی است برای بازخوانی آرمان‌ها و وحدت برای اهداف بلند. این فرصت را در‌یابیم، از دشمنی‌ها بکاهیم و دردها را درمان کنیم که به‌قول لقمان حکیم «شر با شر خاموش نشود همچنان که آتش با آتش؛ شر با خیر خاموش شود همچنان که آتش با آب».

منبع: روزنامه اعتماد