مفهوم انسانیت در میلاد پیامبر نور

چکیده :اولین محور در شناساندن صحیح شخصیت پیامبر اکرم(ص) به مردم تأکید بر بشر بودن اوست که غفلت از این جنبه از شخصیت پیامبر باعث انحراف در عقیده یا عمل شده و در نتیجة این غفلت احساس جدایی و عدم هماهنگی با پیامبر یا عدم امکان تأسی به او و یا داشتن انتظارهای غیر معقول از اوست. در حالی که یادآوری جنبه بشری اسوه باعث احساس قرابت و آمادگی برای پیروی بی چون و چرا از او میگردد. جلوه های دیگر تعیین شئون و محدوده وظایف را در آیات الهی درمی یابیم....

کلمه- گروه اندیشه:

صبح فرخنده هفدهم ربیع الاول مصادف با طلوع دو نور پاک بر پهنه هستی است، دو نوری که دریچه های حیات ابدی را بر روی بشریت گشوده و مفهوم انسان و انسانیت را تا اوج «اعلی علیین» معنا بخشیدند.

نورهای پاکی که یکی ظرف و ظرفیت وحی و هر دو صراط مستقیمی اند که به نعمتهای جاوید منتهی میگردد.

خورشید وجود حضرت محمد(ص) در روزگاری طلوع کرد که تباهی و سیاهی در هجومی دهشتناک به ژرفای زندگی انسان چنگ انداخته و حیات بشری با خاطرات روشن پیامبران بزرگ وداع گفته بود. تاریکی جهل تا اعماق دلها و باورها قلمرو یافته و دستهای نادانی بتها را بر مسند خدایی نشانده بود و در برابر آنها زانوی بی حاصل میزد. دلها سرد، سخت، وحشی همچون سنگ و از اشرافیت، اعتباری شایسته تفاخر و تکبر ساخته بود. در چنین شرایطی خورشید وجود حضرت محمد(ص) از افق حقیقت و معنویت سر زد و نور آگاهی و گرمی عاطفه را تا اعماق جانها برد. خورشیدی که غروب ندارد و پرتو انوارش از ورای قرنها سراسر گیتی را درنوردیده و امید و نشاط میبخشد.

وجود مبارک حضرت محمد(ص) ظرفیتی سترگ و شگرف بود که مهبط کلام الهی شد و «رسولالله» با «کلامالله» مترادف قرار گرفته، کلام تدوین (قرآن صامت) نمایانگر رسول تکوین (قرآن ناطق) گردید.

در سیره رسول خدا(ص) و مکتب اسلام از جهل و غفلت و عوامفریبی اثری نیست و هر چه هست بر پایه آگاهی و بینایی باطنی بنا شده است و گرایشی که مبتنی بر شناخت و معرفت نباشد پوچ و متزلزل شمرده میشود. از این روست که پیامبر اکرم(ص) طریقه و استراتژی خود را در دعوت آگاهانه به سوی حق خلاصه میکند و به زبان وحی میفرماید: این است راه من، من و هر کس مرا پیروی میکند با بینایی به سوی خدا دعوت میکنیم. (یوسف ۱۰۸)

گفتار و سیره نبی گرامی اسلام مشتمل بر استدلال های متقن و برهان های فطرت پسند است و از طریق بیدارکردن فطرت پاک آدمی سعی در آمادگی انسان برای پذیرش حقیقت مینماید و اجازه نمیدهد تا از نقاط ضعف فکری و فرهنگی مردم حتی در جهت ترویج دین استفاده شود چراکه دین اسلام بر بنیان های آگاهی و روشن اندیشی بنا شده است.

پیامبر همواره می کوشید تا فاصله میان دل و عقل را به حداقل برساند. بدین منظور در مواجهه با یهود و نصارا و حتی مشرکان بر عقاید صحیح و قابل قبولشان تأکید می کرد تا آن عقاید را پلی برای ارتباط و پشتوانه ای برای ارائه عقاید جدید قرار دهد.

منطق وحی بر آزادی و اختیار انسان در پذیرش اصول دین تأکید دارد و به هیچ روی پذیرش اجباری هیچ دعوتی را شایسته نمی داند چراکه به امر تکوینی ایمان همه انسانها به دین الهی بر چشم برهم زدنی امکان پذیر، بلکه حتمی می شد. پیامبر اکرم(ص) در پیروی از این منطق همواره می کوشید تا فاصله دل و عقل را به حداقل برساند و در مواجهه با اقشار مردم از استدلال عقلی بهره جسته و به طرح حقایق و واقعیت های جهان دنیوی و اخروی و روشن ساختن پیچیدگی های جهان هستی، آحاد امت را قادر به تمیز حق از باطل نماید.

پیامبر اکرم(ص) برای پیشگیری از خلط حق و باطل و آمیختن حقیقت و مصلحت چه اقدامی بهتر و لازمتر از آن که وظایف و اختیارات و قلمرو تصرفات خود را مشخص کند و بدینوسیله مرز دقیقی برای توقعات پیروان در امور دین و دنیا تعیین نماید. این اقدام به طور طبیعی مانع بسیاری از افراطها و تفریطها، انتظارات بیجا، آرزوهای کاذب و شفاعتطلبیهای بیمورد خواهد گردید. بر این اساس پیامبر اسلام به عنوان بالاترین اسوه الهی از جانب خداوند مأموریت مییابد خود را اینگونه معرفی کند: بگو، من بشری هستم چون شما، جز اینکه به من وحی میشود که خدای شما خدایی یگانه است. (فصلت ۴)

اولین محور در شناساندن صحیح شخصیت پیامبر اکرم(ص) به مردم تأکید بر بشر بودن اوست که غفلت از این جنبه از شخصیت پیامبر باعث انحراف در عقیده یا عمل شده و در نتیجه این غفلت احساس جدایی و عدم هماهنگی با پیامبر یا عدم امکان تأسی به او و یا داشتن انتظارهای غیر معقول از اوست. در حالی که یادآوری جنبه بشری اسوه باعث احساس قرابت و آمادگی برای پیروی بی چون و چرا از او میگردد. جلوه های دیگر تعیین شئون و محدوده وظایف را در آیات الهی درمی یابیم.

پیامبر اکرم چون یکی از بیماری‌های بزرگ بشر را عوام فریبی و سنتهای پوچ و عقاید بیپایه تشخیص داده بود، به مبارزه جدی با این آفت کمر بسته و با روشهای حکیمانه سعی در محو ریشه و مظاهر آن داشت. بر این اساس وقتی مسلمانی به قصد بوسیدن به پای آن حضرت میافتد رسول گرامی اسلام او را از این کار باز میدارد و میفرماید، ای مسلمان با من آنگونه که عجم با پادشاهانشان رفتار می کنند، رفتار نکن من هم بنده ای از بندگان خدا هستم.