سایه‌ی یک نامه بر اجلاس فردای خبرگان

چکیده :برخی اما می‌گویند کروبی خود نیز سهمی در این دیوارِ کج دارد؛ البته که دارد و خود نیز می‌نویسد: «تردیدی نیست که همه‌ی ما به میزان سهم و نقش‌مان باید مسئولیت خود را پذیرا باشیم». اما از یاد نبریم که او حتی وقتی در اوج قدرت بود نیز شجاع و صریح نامه می‌نوشت و انتقاد می‌کرد؛ تا امروز از او ۶۷ نامه و ۲۶بیانیه در طی ۳دهه، به جا مانده که پارسال در کتاب «نامه‌ها» جمع‌آوری و منتشر شده...

محمدجواد اکبرین

مجلس خبرگان، فردا (۱۳شهریور) اجلاسی ۲روزه دارد. دیروز نامه‌ای از مهدی کروبی در حصر منتشر شد که در آن از مجلس خبرگان خواسته بود: یا من بیایم به اجلاس‌تان یا شما نماینده‌ای به حصر بفرستید تا حرفهایم را بشنوید؛ اما بنابر آنچه در نامه‌اش نوشته این بار، قرار نیست درباره حصر صحبت کند.

او که خود در سال ۶۸ از سوی آیت‌الله خمینی به عضویت در شورای بازنگریِ قانون اساسی برگزیده شد حالا می‌خواهد صندوقی را باز کند تا معلوم شود رهبر کنونی چگونه انتخاب شده است! چون اصل ۱۱۱ قانون اساسی می‌گوید «اگر معلوم شود رهبر از آغاز فاقد بعضی از شرایط بوده» خبرگان باید او را برکنار کند.

این نامه بیش از آنکه نامه‌ی اصلاح نظام باشد نامه‌ی احیاء تاریخ است. واژه‌ی «اِحیاء» را برای جان بخشیدنِ دوباره به کالبدهای مرده به کار می‌برند؛ من هم این تعبیر را دقیق به کار برده‌ام! بخشی از تاریخ جمهوریِ اسلامی، تاریخِ مرده است؛ آن را کشته‌اند؛ چه به قتل عمد چه غیر عمد.

تاریخی که یا به مصلحت، ناگفته مانده یا با تقلب در حقیقت، جعل شده باشد به قتل رسیده است. برای تغییر یا اصلاح وضع موجود، اول باید آن مرده را احیا کرد. باید روشن شود خشت‌های اول را معماران، پشت درهای بسته و دور از دست و گوش و چشم مردم، چرا و چگونه کج نهاده‌اند که دارد «تا ثریا می‌رود دیوار، کج»؟

احیای تاریخ، پیش‌نیازِ اصلاح قانون است. کروبی در نامه به خبرگان، اول صندوق تاریخ را می‌گشاید و بعد درباره اصلاح و تغییر قانون حرف می‌زند؛ اول می‌گوید چگونه رهبری که قرار بود در بازنگری قانون اساسی، موقت و ۱۰ساله باشد تبدیل به رهبری مادامَ‌العمر شد که به هیچ احدی پاسخگو نیست؛ تا آنجا که «واگذاری سرنوشت مجلس خبرگان که طبق قانون اساسی نصب، عزل و نظارت بر رهبری را بر عهده دارد به منصوبین رهبری در شورای نگهبان که اتفاقاً اعضای آن همواره کاندیدای این مجلس هستند دور باطلی را ترسیم و این رکن مهم قانون اساسی را از خاصیت تهی کرد».

پس از تاریخ، سراغ قانون می‌رود و می‌گوید: «۱۰ سال پس از انقلاب، قانون اساسی اصلاح و بازنگری شد و قطعاً پس از ۲۹ سال از آخرین بازنگری، آن هم با تجربه‌ی عینی و عملی امروزمان، باید مجدداً اصول متعدد آن به نفع حاکمیت و نظارت مردم اصلاح شود، به نحوی که انحصار قدرت در یدِ یک فرد برای همیشه در این سرزمین کنار گذاشته شود».

خبرگان چه بنابر وظیفه‌ی قانونی‌اش به نامه و خواسته‌ی او پاسخ بدهد، چه ندهد و مثل گذشته مجلسِ «اطاعت به جای نظارت» بماند نمی‌تواند از تعقیب سایه‌ی این نامه رها شود.

برخی اما می‌گویند کروبی خود نیز سهمی در این دیوارِ کج دارد؛ البته که دارد و خود نیز می‌نویسد: «تردیدی نیست که همه‌ی ما به میزان سهم و نقش‌مان باید مسئولیت خود را پذیرا باشیم». اما از یاد نبریم که او حتی وقتی در اوج قدرت بود نیز شجاع و صریح نامه می‌نوشت و انتقاد می‌کرد؛ تا امروز از او ۶۷ نامه و ۲۶بیانیه در طی ۳دهه، به جا مانده که پارسال در کتاب «نامه‌ها» جمع‌آوری و منتشر شده است.

کروبی با اینکه از یاران معتمَد رهبرِ پیشین بود و آیت‌الله خمینی در نامه‌ی ۲۸تیرماه ۶۴، او را با ویژگی‌های «مقاومت، شجاعت و قاطعیت» ستوده بود اما همان کروبی در سال ۶۷ نامه‌ی تذکر نسبت به احکام غیرقانونیِ آیت‌الله خمینی را امضا کرد.

شاید به علت همین «مقاومت، شجاعت و قاطعیت» بود که پس از درگذشت رهبر پیشین، مغضوبِ رهبر جدید قرار گرفت و همان‌وقت صلاحیت‌اش برای نامزدی مجلس خبرگان رد شد، زیرا خامنه‌ای می‌دانست کسی که از عبور خمینی از قانون نگذشته، از قانون‌گریزیِ جانشین خمینی حتما نخواهد گذشت… و نگذشت!

پیرمرد بعد از ۸سال حصر و ۸۰سال عمر، باز هم سری بلند و روانی شجاع و زبانی صریح دارد؛ هرچند نقد گذشته‌ای که خود در ساختنش نقش داشته هرگز کار ساده‌ای نیست!