انجمن علوم سیاسی ایران: در کجای جهان، دولت متولی و مدعی علوم انسانی بوده است؟

چکیده :کلمه – گروه خبر: انجمن علوم سیاسی ایران درباره اظهارات اخیر غلام علی حدادعادل  رییس شورای تحول در علوم انسانی بیانیه‌ای صادر کرد. اخیرا حدادعادل در نشستی خبری آخرین اقدامات این شورا در تحول علوم انسانی را اعلام و خطاب به اساتید مخالف این تغییر و تحولات در کتل درسی علوم انسانی گفت: بعضا این...

کلمه – گروه خبر: انجمن علوم سیاسی ایران درباره اظهارات اخیر غلام علی حدادعادل  رییس شورای تحول در علوم انسانی بیانیه‌ای صادر کرد. اخیرا حدادعادل در نشستی خبری آخرین اقدامات این شورا در تحول علوم انسانی را اعلام و خطاب به اساتید مخالف این تغییر و تحولات در کتل درسی علوم انسانی گفت: بعضا این نگاه‌ها منشأ مکتبی و فکری دارد. یک عده‌ای هستند که هرگونه تغییر در مطالب علوم انسانی غربی را ناروا می‌شمارند و تصورشان این است که همانطور که در رشته‌های تجربی مانند فیزیک، شیمی و ریاضی از غرب الگو می‌گیریم، علوم انسانی غرب را بدون تغییر باید بپذیریم. شورای عالی انقلاب فرهنگی و ما چنین فکری نداریم. به عنوان مثال در علوم سیاسی اعتراضی که اخیرا صورت گرفته بود این بود که چرا مباحث مربوط به انقلاب اسلامی و نظریات و دیدگاه‌های امام راحل در این علوم آمده است. البته ما دهان کسی را نمی‌بندیم اما پاسخ ما این است که انقلاب اسلامی در عمر ۴۰ ساله خود در کل علوم سیاسی دنیا تغییر ایجاد کرده است. طبق آماری که البته برای چند سال قبل است بیش از هزار پایان نامه دانشجویی در کل دنیا در حوزه علوم سیاسی، مربوط به اندیشه‌های امام است. اما در کشور خود امام و در درون خود انقلاب اسلامی اگر بخواهیم دیدگاه او را در یک برنامه درسی قرار دهیم با چنین رفتارهایی روبرو می‌شویم.

انجمن اسلامی علوم سیاسی ایران در واکنش به همین اظهارات بیانیه‎ای صادر کرد و نوشت: ” ال چگونه می توان از جامعه علوم سیاسی کشور انتظار همدلی و همسویی داشت در حالی که معلوم نیست بر اساس چه منطق معتبری، چه رویه آزمون شده و موفقی و چه الگوی استانداردی، شورای عالی انقلاب فرهنگی به این نتیجه رسیده است که می تواند متولی تدوین و تغییر سرفصل های علوم انسانی باشد؟ در کجای جهان، دولت متولی و مدعی علوم انسانی بوده و تجربه موفقی برجای گذاشته است که بتوان آن را راهنمای خود قرار داد؟”

در پی تدوین و تصویب سرفصل های درسی رشته علوم سیاسی توسط شورای تحول در علوم انسانی، انجمن علوم سیاسی ایران تصمیمی بر اعلام موضع رسمی نداشت و ترجیح می داد مسیر تعامل و گفتگوی سازنده را در فضایی آرام و به دور از تنش در پیش گیرد، اما اظهارات اخیر رئیس محترم شورای تحول درباره عملکرد این شورا و مشخصاً پاسخ به اعتراضات در مورد سرفصل‌های جدید رشته علوم سیاسی، هیئت مدیره انجمن را به نمایندگی از جامعه علمی کشور در این حوزه مطالعاتی ناگزیر به یادآوری برخی مواضع اصولی خود می کند.

واقعیت آن است که در تدوین سرفصل‌های مقطع کارشناسی رشته علوم سیاسی، پس از تجربه ناموفقی که شورای تحول در واگذاری طرح برای بار اول داشت و اعتراض منطقی و یک پارچه جامعه علمی و دانشگاهی را به دنبال آورد، بازنگری سرفصل‌ها در نوبت دوم به کمیته‌ای سپرده شد که می‌خواست فعالیت خود را بر پایه چهار هدف اسلامی سازی، بومی سازی، روزآمدی و کارآمدی بنا کند؛ اهدافی که برای تعریف و سنجش آنها تاکنون هیچ شاخص معتبری مشخص نشده و در نتیجه عملاً راه تفسیر به رای را همواره باز گذاشته و ابهام در ارزیابی را به همراه داشته است.

هیئت مدیره انجمن علوم سیاسی ایران، به رغم ابهامات یادشده، تدبیر را در آن دید که با تعامل سازنده بکوشد آسیب های چنین فرایندی را تا حد امکان کاهش دهد؛ چرا که اگرچه شورای تحول صلاحیت خود را از جامعه علمی نمی گیرد، اما خروجی های تصمیم گیری آن برای جوامع علمی کشور آثار و پیامدهای بسیاری به همراه خواهد داشت. از این رو انجمن به همت و مشارکت برخی از نخبگان و اعضای جامعه علمی کشور در تعامل با کمیته علوم سیاسی شورای تحول بر این برنامه نقدی نوشت و پیشنهادهایی ارائه کرد که برخی از آنها نیز موثر واقع شد. اما این رویکرد عملگرایانه، چنان که بارها بیان شده است، نه به معنی تائید چنین فرایندی است و نه تائید کامل محتوایی که خروجی این فرایند محسوب می شود.

انجمن علوم سیاسی ایران به عنوان نماینده خانواده بزرگ علوم سیاسی کشور، بر این باور مشترک اصرار دارد که تصمیم گیری در خصوص محتوا و ساختار آموزشی علوم سیاسی، حق و صلاحیتی است که از آن اعضا و نخبگان جامعه علوم سیاسی ایران است و با معیارهای غیرآکادمیک قابل جابجائی نیست، کمااینکه قابل تقلیل به تجربه یک دانشگاه خاص یا رویکرد خاص هم نیست. بی تردید علوم سیاسی نیز مانند سایر رشته های دانشگاهی نیازمند تحول و بازنگری مداوم است و این را بیش از همه، نخبگان دانشگاهی و مستقل از شورای تحول، بدان آگاه و معترفند، اما این تحول و بازنگری تنها در صلاحیت اهل این جامعه است.

حال چگونه می توان از جامعه علوم سیاسی کشور انتظار همدلی و همسویی داشت در حالی که معلوم نیست بر اساس چه منطق معتبری، چه رویه آزمون شده و موفقی و چه الگوی استانداردی، شورای عالی انقلاب فرهنگی به این نتیجه رسیده است که می تواند متولی تدوین و تغییر سرفصل های علوم انسانی باشد؟ در کجای جهان، دولت متولی و مدعی علوم انسانی بوده و تجربه موفقی برجای گذاشته است که بتوان آن را راهنمای خود قرار داد؟ اتفاقاً دانشگاه های معتبر دیگر کشورها راساً و مستقلاً بنا بر اقتضائات و ظرفیت های مادی و انسانی و مبتنی بر رویکردهای علمی مسلط در گروه-های آموزشی، سرفصل های اختصاصی خود را تدوین می کنند؛ این تفاوت ها برایشان تولید مزیت می کند و شکل گیری مکاتب و سنت های دانشگاهی را ممکن می نماید و آنجاست که استاد و دانشجو در انتخاب میان دانشگاه های مختلف برای تدریس و تحصیل، به معنای واقعی درگیر انتخاب های جدی می شوند.

در هر صورت، پویایی، سرزندگی، کارآمدی، روزآمدی و در مجموع اعتبار این حوزه از دانش در گرو آن است که صلاحیت این جامعه در تعیین مسیر سرنوشت علمی خود بدون ایجاد هر شکلی از محدودیت به رسمیت شناخته شود.

انجمن علوم سیاسی ایران با ایمان به اینکه تعهدات دینی و ملی اعضای جامعه علوم سیاسی ایران اگر از اعضای محترم شورای تحول بیشتر نباشد کمتر نیز نیست، امیدوار است بتواند از شعله چراغ کم فروغ علم سیاست ایران در هجوم تندبادها محافظت نموده و آنرا به سلامت و زنده به روشنائی فردا گره بزند.