این دفاع حرف بسیار دارد

چکیده :این جنگ تمام عیار اعتقادی و ملی بود. لازم است در یادآوری این آزمایش الهی از خانواده بزرگ شهدا، جانبازان و اسرا یاد کنیم و به همه جناح‌های سیاسی بگوییم که این جنگ مخصوص هیچ جناحی نیست. این بزرگ‌ترین خطا و ظلم است که دفاع مقدس را به جناح خاصی ربط دهیم....

غلامرضا ظریفیان:

جنگ تحمیلی عراق علیه ایران یا بهتر است بگوییم دوره دفاع مقدس، با توجه به فاصله چندین ساله از شروع تا پایان آن، از زوایای مختلف قابل تحلیل و بررسی است.

١- براساس اسناد موجود بین‌المللی و آنچه نهایتا طبق قطعنامه ۵٩٨ مورد پذیرش نظام بین‌الملل قرار گرفت، تحمیل جنگ علیه ایران، یک منازعه منطقه‌ای یا دوجانبه تاریخی نبود. آنچه منجر شد جنگی با چنین ابعاد گسترده‌ای بر کشور ما تحمیل شود اتفاقی بود که در سال ۵٧ رخ داد و ایران با اهتمام ملی، اعتقاد گسترده دینی و با رهبری بلامنازع امام خمینی(ره) خود را از گردونه سلطه نظام جهانی خارج ساخت. خروج از سلطه‌ای که طبیعی است هزینه‌هایی را برای این کشور در بر داشته باشد، زنجیره‌ای از اقدامات علیه انقلاب، مردم و این نظام را ایجاد کرد که سرآمد آن نبردی هشت ساله بود.

٢- این جنگ طولانی‌ترین جنگ قرن بیستم نام گرفت. قرنی که در آن دو جنگ جهانی اول و دوم را در اوایل و میانه‌های خود به همراه داشت که اولی به مدت چهار سال و دومی به مدت شش سال به طول انجامید‌، این‌بار جنگی هشت ساله فرسایشی را به خود می‌دید. نکته مهم در این جنگ، حضور رسمی کسانی بود که پیش از این در وسعتی نامتوازن در برابر انقلاب ایران ایستادند. گزارش‌هایی که بعدها ارایه شد حکایت از این داشت که ۴۴ کشور در تدارک حمایت حقوقی و مادی عراق نقش اساسی داشتند. بزرگ‌ترین کشورهای اروپایی و امریکا، وسعت حامیان جریان رقیب جمهوری اسلامی را تشکیل می‌دادند.

٣- کشور ما از اوایل سلطنت قاجار، که بحث مقابله‌های ایران و روسیه مطرح می‌شود، جنگ‌های مختلفی را تجربه کرده است؛ تجربیاتی که در هر کدام از آنها بخش قابل توجهی از سرزمین ایران از دست رفت، در واقع حاصل شوک سنگینی است که هیچگاه مردان آن روزگار نتوانستند بر آن سلطه یافته و از خسار‌ت‌های جبران‌ناپذیر آن جلوگیری کنند. در سرآغاز جنگ ایران و عراق نیز که در ابتدا با غافلگیری شروع شد این هوش و ذکاوت امام بود که هیچگاه اجازه ندادند تبدیل به شوک شود و ما را به عرصه‌ای بکشاند که تا مدت‌ها نتوانیم خود را پیدا کنیم. آن جمله بسیار تاثیرگذار امام که وقتی هواپیماهای عراقی به فرودگاه‌های کشور از جمله مهرآباد حمله کردند، در بهت‌زدایی ایرانیان بسیار موثر بود. آنجا که در واکنش به این رخداد گفت: «دزدی آمد و سنگی پرتاب کرد». حاصل این سخن امام، آن هم در شرایطی که دشمن بعثی به بخش قابل توجهی از مناطق جنوبی و غربی کشور نفوذ کرده بود و حتی در حال تدارک جنگی چند روزه برای رسیدن به اهداف خود بود، زمینگیر کردن ارتش بعث آن هم تنها از سوی نیروهای مردمی بود. این از رهبری مدبرانه امام بود، که همه به سرعت وارد نبرد حق علیه باطل شدند و آن را تبدیل به یک جنگ اعتقادی کردند. جنگ هشت ساله ایران و عراق بسیاری از ویژگی‌های اخلاقی در فرهنگ اسلامی را بازتولید کرد. بحث فداکاری، از خودگذشتگی، ساده‌زیستی و خلاقیت دوباره در این جنگ شکل گرفت.

۴- بسیاری از جنبش‌های کشور از تنباکو تا مشروطیت و تا پیروزی انقلاب اسلامی، عمدتا معطوف به جامعه شهری است. هرچند انقلاب اسلامی توانست بخشی از جامعه روستایی را با خود همراه کند اما نقاط کانونی جنبش اجتماعی ما مردم شهرها به خصوص شهرهای بزرگ بودند. این برای نخستین‌بار در طول این سالیان بود که جنگ تحمیلی همه اقشار جامعه را وارد عرصه کرد. از دیدگاه نگارنده، بحث دولت – ملت برای نخستین بار در جنگ تحقق یافت. در آن روزها شاهد بودیم مردمانی از مناطق مرکزی، شمالی و شرقی به جنوب کشور برای دفاع از سرزمین اسلامی عازم می‌شدند. حتی شاهد بودیم اقلیت‌های مذهبی نیز وارد عرصه این مبارزه شده و شهدای زیادی از زرتشتی‌ها، ارامنه‌ها و کلیمی‌ها تقدیم انقلاب کردند.

۵- انقلاب اسلامی ایران هرچند به دلیل فاصله کم پیروزی تا آغاز جنگ، فرصت آموزش نیروهای خود را نداشت اما این پدیده ناخواسته مقدمات آن را فراهم ساخت. بسیاری از نیروهایی که نقش زیادی را ایفا کردند افرادی بودند که در همین جنگ عرصه‌ای برای بالندگی پیدا کردند. جنگ عامل بزرگی برای تربیت و تولید کار و محلی برای رشد استعدادهای معمولی بود که احساس کردند همه وجود خود را در عرصه دینی و ملی ارایه کنند، ظرف یکی، دو سال به نیروهای بزرگ تبدیل شدند.

۶- ارتش به دلایل عدیده‌ای چه در مسائل قبل از پیروزی انقلاب و چه به دلیل تندروی‌هایی که بعد از آن روی داد هرچند از انسجام لازمی برخوردار نبود اما این امام بود که تلاش کرد ارتش را حفظ و بازسازی کند. عرصه بازسازی ارتش که امروز به عنوان نیرویی مستقل و پراطمینان و جدی کشور محسوب می‌شود، در جنگ هویت کاملا مردمی یافت و نقش مهمی در کنار نیروهای مردمی و بسیجی و سپاه ایفا کرد. می‌توان گفت در این صد و چند سال اخیر که سرزمین‌هایی را در پی جنگ‌های گوناگون از دست دادیم و کشور ایران از هفت میلیون کیلومتر وسعت به حدود یک میلیون و هفتصد هزار رسیده، این برای نخستین‌بار بود که در جنگی با این ابعاد و گستردگی حتی یک سانت از سرزمین را تقدیم دشمن نکرده‌ایم و اجازه ندادیم ظرفی را که در آن ایرانیت رشد و نمو می‌یافت، آسیب ببیند.

ما در طول تاریخ اعتقادی خود حوادث بزرگی را داریم که به‌شدت برای ما هویت ساز و همواره الهام بخش بودند. یکی از آنها بحث کربلا بود. ما در طول تاریخ بنا بر دلایلی این حادثه بزرگ را که درون خود نعمت‌های بزرگی همچون حریت، آزادگی، عدالت و مبارزه با ظلم را جای داده است به نوعی میراث سوگ تبدیل کرده‌ایم. هرچند رنج‌های زیادی تحمیل شد اما بخشی از آن سوگ حماسه است. یکی از نقش‌های پررنگ جنگ نزدیک کردن تاریخ دور با تاریخ نزدیک است. کربلا دوباره در این جنگ با همه ویژگی‌های معرفتی خود بازتولید شد.

این جنگ حرف بسیار دارد. این جنگ خاطره بزرگی را برای جامعه ما بجا گذاشت. خاطره‌‌ای که نشان می‌دهد ملت مسلمان ایران در بزنگاه‌های تاریخی، همه هویت اعتقادی و دینی خود را به صحنه می‌آورد تا دیگر کسی جرات حمله مجدد و تجربه دوباره چنین اتفاقاتی را به خود ندهد. این جنگ نشان داد، جامعه‌ای که برای اهداف و آرمان‌های خود و استقلال و آزادی خواهی می‌ایستد و هزینه هم می‌دهد چه نعمت‌هایی را به دست می‌آورد. این جنگ تمام عیار اعتقادی و ملی بود. لازم است در یادآوری این آزمایش الهی از خانواده بزرگ شهدا، جانبازان و اسرا یاد کنیم و به همه جناح‌های سیاسی بگوییم که این جنگ مخصوص هیچ جناحی نیست. این بزرگ‌ترین خطا و ظلم است که دفاع مقدس را به جناح خاصی ربط دهیم.

یاد شهدا و امام شهدا، جانبازان و آزادگان گرامی باد.

منبع: روزنامه اعتماد