چرا آیت‌الله خامنه‌ای نمی‌تواند بحران‌ها را به مانند امام مدیریت کند

چکیده : اما سوال اینجاست رهبری که حتی درباره نام خودرو و قبح برگزاری کنسرت در دانشگاه و مفاد درسی دانشگاهی و اردوهای مختلط به صراحت ابراز نظر می کند و چنان سخن می گوید که جای هیچ حرفی باقی نمی گذارد چطور می شود درباره موضوع مهمی مانند توافق هسته ای و برجام که مساله امنیتی و مصلحتی کل نظام است چنان در لفافه و پرده سخن بگوید هر کس از ظن خود برداشتی کند و طرفه خود برگیرد. این سیاستی است که رهبر جمهوری اسلامی برای خود برگزیده است. تصمیم های بزرگ مسوولیت های بزرگ می آورد و آیت الله خامنه ای نشان داده است تمایل به قبول مسوولیت تصمیم های خود را ندارد...

کلمه – گروه سیاسی: “توپ را به زمین حریف بیانداز، یک قدم به عقب برگرد و نگاه کن” این سیاستی است که آیت الله خامنه ای در سالیان تصدی گری اش در رهبری جمهوری اسلامی مقاطع مهم درسیاست ایران اتخاذ کرده است. آنجا که بار مسوولیت تصمیم و سخن شخص ایشان را نشانه رود این سیاست اولین و تنها گزینه رهبری است. صراحت لهجه، مسوولیت می آورد. پس، از آن اجتناب می کند.

در تاریخ انقلاب اسلامی فقط امام خمینی بود که جام زهر را سر کشید تا مسوولیت همه جنگ هشت ساله را به تنهایی به دوش بکشد.

آن زمان که فرماندهان جنگ وضعیت جبهه ها را اعلام کردند و روشن شد که ادامه جنگ به صلاح کشور نیست با آنکه کسانی بودند که حاضر بودند مسوولیت را قبول کنند و حتی محاکمه شوند، اما امام خمینی یک تنه مسوولیت را به عهده گرفت و وضعیتی که می رفت به بحرانی تبدیل شود را مدیریت کرد.

این قبول مسوولیت از سوی بنیانگذار انقلاب اسلامی تنها مربوط به جنگ و جام زهر نبود. او گاهی در مقابل اعتراضات اطرافیان، آنچه که فکر می کرد درست است انجام می داد. اعتراض و منتفی کردن تفکیک جنسیتی در دانشگاه در زمانی روی داد که اسلامی شدن اولین خواسته انقلاب کنندگان بود. آنها پس از انقلاب فرهنگی خواستند که در کلاس های دانشگاهی جداسازی انجام شود و وقتی خبر به امام رسید برآشفت و دستور توقف داد و توصیه اطرافیان کارساز نشد و گفت بگویید فلانی گفته است. او می دانست بسیاری از افراطیون و تندروهای انقلابی این تصمیم خوشایندشان نیست.

همان کاری که آیت الله خامنه ای در مقاطع مهم و بعضا بحرانی هرگز انجام نمی دهد. آیت الله خامنه ای با آن که بسیار علاقمند است فصل الخطاب همه امور باشد اما نمی خواهد مسوولیت آن را هم بپذیرد.

اما در این میان، مسوولیت تصمیم ها چه می شود؟ مروری بر وقایع مهم در سالهای گذشته نشان می دهد که گاهی مجلس آن رو به دوش کشیده است، گاهی دولت و زمانی حتی مراجع عظام و البته نباید مردم را هم فراموش کرد.

سرمنشا همه پذیرش این مسوولیت های ناخواسته توسط نهادها و مردم، سخنانی است که رهبری در دیدارهای مردمی یا با مسوولین داشته است. حتی زمانی قطره اشکی در خطبه های نمازجمعه کارکرد خودش را داشته و انتقال مسوولیت با موفقیت انجام می شود.

آخرین آن همین چند روز پیش اتفاق افتاد. رهبری در دیدار رئیس و نمایندگان مجلس خبرگان گفت که “من معتقدم و به آقای رئیس جمهور هم گفته‌ام که مصلحت نیست، مجلس شورای اسلامی از موضوع بررسی برجام کنار گذاشته شود.”

رهبری توپ را به زمین دولت می اندازد و دولت و مجلس را یک بار دیگر مقابل هم قرار می دهد اما در همان حال خود را کنار کشیده و می گوید: “من در مورد نحوه بررسی و اینکه آن را رد کنند و یا تصویب کنند هیچ توصیه‌ای به مجلس ندارم و این، نمایندگان ملت هستند که باید تصمیم بگیرند. ”

این سخنان در حالی گفته شد که دلواپسان مجلس روزهای متمادی اعضای گروه مذاکره کننده و وزارت امور خارجه کشور را به بهانه های مختلف به مجلس کشانده، توضیح می خواهند، قانع نمی شوند و باز دوباره از نو. البته اصلا قرار هم نیست قانع شوند. از آن گذشته بررسی مجلس تاثیری هم در روند توافق هسته ای ندارد.

توافق هسته ای و برجامی که داغ بردل نشسته دلواپسان شد. از همین رو به راحتی پا پس نخواهند کشید. رهبری هم بنا ندارد این آتش نهفته را خاموش کند. حتی وقتی هم دفترش پس از ماهها کشمکش اطلاعیه می دهد که مواضع رهبر انقلاب در مورد جمع‌بندی مسائل هسته ای به صورت صریح، شفاف و بدون تأویل در دیدارهای ایشان در ماههای اخیر بیان شده است، باید سخنانی را به یاد آورد که اگر سخنی کوتاه نه مبنی بر تایید مذاکره بلکه در تایید تیم مذاکره کننده بر زبان راند، بلافاصله آنها را نهیب زد که گول دشمن را نخورند. در این میان پس از هر سخنرانی کفه مواضع به سوی دلواپسان سنگینی کرد.

مروری بر سخنرانی های رهبری ماههای گذشته نشان می دهد که نه تنها اعلام نظر صریح نکردند بلکه هراز چند گاهی در سخنرانی ها از اطلاع نداشتن از جزییات مذاکرات سخن به میان آوردند. سخنی بس عجیب.

این سخنان و اینگونه دوپهلو یا بی موضع سخن گفتن وقتی بیشتر تعجب برانگیز می شود که بارها دیده شده است آیت الله خامنه ای در مواردی ابراز نظر مستقیم می کند که قاعدتا از جنبه خرد بودن نباید به طور مستقیم دخالت کند. هرچند باید قبول داشت اینها تنها مواردی است که تصمیمات رهبری بار مسوولیت چندانی را برای او به همراه نمی آورد.

آخرین آن، هفته پیش بود که رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها خبر داد: “موضوع عدم برگزاری کنسرت در دانشگاه ها ابلاغ شده است.” !

رهبری ۲۰ تیر ماه ۱۳۹۴ در جمع دانشجویان گفته بود: “یک مسئله، مسئله‌ی کنسرت‌ها در دانشگاه بود که دانشجوی عزیزی مطرح کردند که دانشگاه جای کنسرت نیست. راست است؛ این را من هم یادداشت کرده‌ام و جزو یادداشت‌های من، همین مطلب هست. اینکه ما بیاییم دانشجوها را به خیال خودمان برای نشاط بخشیدن به محیط دانشجویی، به اردوی مختلط ببریم یا کنسرت موسیقی در دانشگاه تشکیل بدهیم، جزو غلط‌ترین کارها است.”

در چنین مواقعی هم مسوولان گوش به فرمان برای اجرای امر رهبری. همانطور که به ماه نگذشت تا موضوع عدم برگزاری کنسرت به دانشگاهها ابلاغ شد. دانشگاهی که قرار است بخشی از آن فرهنگ ساز جامعه نیز باشد از برگزاری کار فرهنگی منع شد.

این آخرین اظهار نظر این چنینی بود ولی اولینش نه. همانطور که رهبری درباره تجدیدنظر کتب علوم انسانی اظهار نظر صریح کرد و طولی نکشید که مفاد درسی دانشگاهی تغییر یافت. مسوولان وقت کار را به جایی رساندند که برخی رشته های تحصیلی علوم انسانی به طور کامل از دانشگاهها حذف شدند.

این دخالت های مستقیم تنها در حوزه دانشگاه و فرهنگ نبود. فروردین ۱۳۸۹ وقتی از نمایشگاه صنعت خودرو بازدید می کرد حتی درباره اسم خودرو جدید تولید داخل هم نظر صریح داد.

آیت الله خامنه ای می ایستد و میگوید: “«چرا مینیاتور؟» آقایی که داشت توضیح می‌داد گفت مینیاتور اسم نقاشی‌های ایرانی است و همه می‌دانند که ما منظور دیگری نداریم. رهبر خیلی با طمأنینه گوش داد و گفت: “این کلمه در زبان فرانسوی هم استفاده می‌شود. کلماتی هم وجود دارد که مال ماست اما آنقدر آنجا استفاده شده که دیگر خارجی محسوب می‌شود. حالا چرا مینیاتور؟ یک اسم دیگر انتخاب کنید که حرف و حدیث نداشته باشد.” آن مسئول خواست پیش دستی کند و اسم ماشین را از زبان رهبر بگیرد؛ پرسید: به نظر شما اسمش را چی بگذاریم؟ رهبر هم گفت: «نمی‌دانم چی بگذارید ولی مینیاتور نه!»”

اما سوال اینجاست رهبری که حتی درباره نام خودرو و قبح برگزاری کنسرت در دانشگاه و مفاد درسی دانشگاهی و اردوهای مختلط به صراحت ابراز نظر می کند و چنان سخن می گوید که جای هیچ حرفی باقی نمی گذارد چطور می شود درباره موضوع مهمی مانند توافق هسته ای و برجام که مساله امنیتی و مصلحتی کل نظام است چنان در لفافه و پرده سخن بگوید هر کس از ظن خود برداشتی کند و طرفه خود برگیرد.

این سیاستی است که رهبر جمهوری اسلامی برای خود برگزیده است. تصمیم های بزرگ مسوولیت های بزرگ می آورد و آیت الله خامنه ای نشان داده است تمایل به قبول مسوولیت تصمیم های خود را ندارد.