توافقی فراتر از یک پرونده

چکیده : توافق وین، توافقی تاریخی‌ است، مهم نیست که کدام طرف سهم بیشتری داشته است، امروز باید همگان یاری رسانند تا از این توافق صیانت کنند. آنچه می‌تواند به این توافق مهم آسیب جدی وارد کند این است که تندروها در دو کشور ایران و آمریکا اقدام به تفسیر به رأی از مفاد این توافق کنند...

ابراهیم اصغرزاده

توافق بین ایران و کشورهای عضو ١+۵ فراتر از یک توافق هسته‌ای است. این مهم در سخنان رئیسان‌جمهور ایران و آمریکا مشهود و مشخص بود. دو کشور در تلاش هستند تا گام‌های مهم‌تر و بزرگ‌تر از توافق هسته‌ای بردارند. مذاکرات هسته‌ای اخیر یکی از نوادر رخدادها و مذاکراتی بود که در معرض دید جهانیان قرار گرفت و توجه افکار عمومی دنیا را به خود جلب کرد. این مذاکرات تنها بین ایران و شش کشور دیگر نبود، با بررسی دقیق روند آنچه از ابتدا تا امروز رخ داد این انگاره به وجود می‌آید که ظاهرا تمام کشورهای دنیا به این هفت کشور نمایندگی داده بودند تا این موضوع را حل‌وفصل کنند. حتی می‌توان گفت مذاکرات و توافق ایران و ١+۵ از توافق کارتر و برژنف در سال ١٩٧٩ که منجر به کنترل سلاح‌های کشتار جمعی شد نیز بااهمیت‌تر بود. توافق اخیر در وین از رقابت تسلیحاتی کشنده‌ای در منطقه پرآشوب خاورمیانه جلوگیری کرد.

توافق وین، توافقی تاریخی‌ است، مهم نیست که کدام طرف سهم بیشتری داشته است، امروز باید همگان یاری رسانند تا از این توافق صیانت کنند. آنچه می‌تواند به این توافق مهم آسیب جدی وارد کند این است که تندروها در دو کشور ایران و آمریکا اقدام به تفسیر به رأی از مفاد این توافق کنند. غیر از برخی اظهارنظرهای طرفین که صرفا برای کنترل تندروها و مصرف داخلی است، زعمای دو دولت آمریکا و ایران باید از هرگونه تفسیر به رأی از توافق پرهیز کنند. اهمیت و موفقیت توافق وین به پایداری آن است. کشورهایی که ذیل این توافق را امضا کرده‌اند باید تمام تلاش خود را معطوف به استمرار و پایداری آن کنند تا همگان در راستای صلح پایدار قدم بردارند. باید الزامات و مفاد این قرارداد رعایت شود. این توافق به معنای واقعی توافقی برد- برد است.

اصولا تفاوتی که مفهوم مذاکره با جنگ دارد در همین‌جاست. در جنگ یک طرف شکست کامل خورده و طرف مقابل پیروز یک‌طرفه است، اما مذاکره به شکست طرفین یا پیروزی طرفین منجر می‌شود. زین پس جمهوری اسلامی ایران ضمن برخورداری از موهبت رفع تحریم‌ها می‌تواند سهم خود را از موازنه قدرت در منطقه و جهان و بازار اقتصاد بین‌الملل بردارد. در طرف مقابل آمریکا هم از آنچه خودشان دخالت پیشگیرانه می‌نامند و در عراق و افغانستان با مشکلات بی‌شماری روبه‌رو شدند، نجات پیدا کرد. دو کشور از این توافق سود و بهره خود را برده و پیروز شدند. ضمن اینکه این توافق منافع ملی دو کشور را تأمین کرده است.  زمانی که شورای امنیت سازمان ملل به‌صورت رسمی با صدور قطع‌نامه‌ای جدید، قطع‌نامه‌های قبلی خود علیه ایران را لغو کند، عملا توافق وین رسمی و ضمانت اجرائی بین‌المللی دارد. دیگر در این میان مجلس ایران و کنگره آمریکا نمی‌توانند خللی ایجاد کنند. در گذشته و در زمان پایان اشغال سفارت آمریکا و همچنین قطع‌نامه ۵٩٨ منافع ملی ما رعایت نشد و بسیاری از حقوق حقه مردم ایران نادیده گرفته شد، اما در مذاکرات اخیر تیم ایرانی با دانش و تبحر خارق‌العاده خود توانست توافقی خوب برای ما به ارمغان بیاورد. از سویی به همان میزان که تندروهای آمریکایی تمام تلاش خود را به فضاسازی علیه توافق وین معطوف خواهند کرد، تندروهای وطنی خواهند کوشید تا جریان توافق‌هراسی به راه انداخته و آن را تقویت کنند.

آنچه حائزاهمیت است این است که باید تفاسیر از کلیات توافق انجام شود تا به چهره صلح‌طلبانه‌ای که امروز از ایرانیان به جهان نشان ‌داده شده خللی وارد نشود. شاید امروز سخن‌گفتن از رابطه ایران و آمریکا و منافع مشترک دو کشور کمی زودهنگام باشد، اما این مذاکرات ثابت کرد که می‌توان از موضع برابر و براساس منافع مشترک با آمریکا پای میز مذاکره نشست و موفق هم بود. از زحمات تیم مذاکره‌کننده ایران و رئیس‌جمهور که بگذریم باید به انتخاب آگاهانه مردم ایران در سال ٩٢ توجه کرد که چهره‌ای معتدل و صلح‌طلب از کشور به جهان مخابره کردند.  دولت سابق و تیم مذاکره‌کننده سابق با عملکرد شعاری و ضعیف خود کشور را به مرز فاجعه برد. سال‌ها شعار دادند و قطع‌نامه‌های شورای امنیت را کاغذپاره خواندند، همان قطع‌نامه‌هایی که ٢٣ ماه است برای لغو آن تلاش کردیم.

آنان قانون حاکم بر شورای امنیت را قانون جنگل توصیف و ایران را از هر تعاملی با جهان دور کردند. ما اصلاح‌طلبان نباید درگیر دوگانه توافق خوب و توافق بد شویم، ما به دوگانه جنگ و صلح معتقدیم. هر توافقی در اجرا مشکلاتی خواهد داشت، باید از جزئیات گذر کرد. کسانی که به دوگانه قهر و آشتی معتقد بودند هشت سال ما را به نقطه حصر درون خود و جدایی از جهان رساندند. البته فراموش نمی‌کنیم که برخلاف تمام شعارهایی که سر می‌دادند در اواخر عمر دولتشان به صرافت این افتاده بودند که تحریم‌ها باید لغو شود و با آمریکا تعامل کنیم. اگر حسن روحانی توافقی بد به ارمغان می‌آورد یا اصلا به توافق نمی‌رسید، همین تندروها او را خائن خطاب می‌کردند و اجازه حضور در دور بعدی ریاست‌جمهوری را به او نمی‌دادند.

منبع: روزنامه شرق