چرا شورایاری‌ها

چکیده :در كشور ما ابتدا اين اصلاح‌طلبان بودند كه اهميت شوراياري‌ها را نشان دادند. اين درحالي است كه در كشورهايي كه دموكراسي پيشرفته‌اي دارند، شوراها هسته اوليه نظارت مردم بر عملكرد مسئولان شهري هستند....

نعمت احمدی

چرا باید به شورایاری‌ها توجه کرد؟ شورایاری‌ها اولین هسته اجتماعی هستند که مردم در آنها تمرین می‌کنند که چگونه در یک هسته اجتماعی زندگی و فعالیت کنند. اداره و هدایت سرنوشت مشترک یک محله هدف تشکیل این شورایاری‌هاست و این امر به نوبه خود فرصت فعالیت اجتماعی و جمعی را برای مردم و اعضای این نهادها فراهم می‌کند. در این صورت مردم یاد خواهند گرفت که چطور امور ساده محله خود را مدیریت کنند. باید توجه داشت که تقسیم‌بندی محله‌ها در قانون وجود ندارد. یعنی در قانون شهر، مناطق شهری و روستاها و شوراهای آنها تعریف شده است، اما چیزی به عنوان محله و تقسیم‌بندی‌های محله‌ای تعریف نشده است.

به این ترتیب شورایا‌ری‌ها از قانونی برخوردار نیستند که بتوانند شهردار را انتخاب کنند. آنها بیشتر یک سازمان مردم‌نهاد هستند. باوجود این، در کشورهای پیشرفته این تشکل‌ها بیشترین کاربرد را دارند. به عنوان مثال در آمریکا هیات منصفه محاکم قضایی از درون همین شوراهای محلی انتخاب می‌شود. اما در امور شهری، همین شوراها در نهایت وارد فعالیت گسترده شهری و انتخاب شده و می‌توانند افراد را به سمت‌های بالاتر، مثلا شهرداری برسانند. اما اینکه شورایاری‌ها در کشور ما چه اهمیتی دارد، با توجه به این که در کشور، حزب نداریم، این سازمان‌های مردمی می‌توانند به عنوان یک حزب محله‌ای تلقی شوند. به عبارت دیگر اولین شاخه‌های حزبی بدون اینکه عملکرد حزبی داشته باشند، در این نهادهای کوچک تشکیل شوند. گرچه اکنون شورایاری‌ها قدرت اجرایی و مدیریتی لازم را ندارند.

اما باید توجه داشت که اتفاقا دموکراسی از درون صندوق رای می‌آید، چه در سطح کوچک و چه در سطح کلان. به این ترتیب این یک تمرین محلی خوب برای شهروندان خواهد بود. مضافا براینکه این نهادها امور محله را نیز نظم و نسق می‌دهند. از سوی دیگر پیش از تصویب قانون شوراهای شهرها و روستاها، محله‌ها کدخدا و بزرگ داشتند. بنابراین شورایاری‌ها چیز چندان نویی هم نیستند، همان قانون و نظام‌مند شده روندهای سنتی مدیریت امور محله‌ها هستند. در گذشته در محله‌ها ریش‌سفیدان امور محله را می‌گرداندند و ارتباط با محله‌های دیگر و شهر را برقرار می‌کردند. به این ترتیب حضور در این شورایاری‌ها باعث تقویت دموکراسی و افزایش انگیزه شهروندان برای مدیریت محله خود و شرکت در تصمیم‌های مرتبط با آن می‌شود.

در کشور ما ابتدا این اصلاح‌طلبان بودند که اهمیت شورایاری‌ها را نشان دادند. این درحالی است که در کشورهایی که دموکراسی پیشرفته‌ای دارند، شوراها هسته اولیه نظارت مردم بر عملکرد مسئولان شهری هستند. باید توجه داشت که اساسا خود شوراها از سال ۱۳۷۸ و در دوران اصلاحات در کشور ایجاد شد، گرچه اصل ۱۰۰ قانون اساسی مربوط به شوراست. از این رو باید گفت خود شورا تمرین جدیدی در کشور ماست. این امر باید تکمیل شده و حدود اختیارات شوراها بیشتر و ضمانت اجرای آنان نیز بیشتر شود. در این صورت شوراهای محلی باید ابتدا مرکزیتی بیابند، مانند شاخه‌های محلی احزاب. بخش‌های محلی احزاب کشورهای پیشرفته بسیار فعال هستند و همین‌ها زمینه رشد افراد را فراهم می‌کنند. ضمانت اجرایی از آن رو ضروری است که خواسته‌های هر محله با محله‌های دیگر تفاوت دارد.

روزنامه قانون