سیاست دولبه آمریکا

چکیده :رژیم اسرائیل با این تصور که در حمله به تأسیسات عراق و سوریه بدون مشورت و بدون اجازه آمریکا عمل کرده ودر عین حال موفق بوده،ممکن است با این محاسبه غلط این بار نیز در مورد ایران اقدام نماید ولی با توجه به این که آگاه است که دربرابر ایران به تنهایی نمی تواند به اقدام موفقیت امیز دست بزند، بخواهد با پیشدستی آمریکا را ناخواسته وارد این معرکه کند. چیزی که مسئولان و نظام تصمیم گیری کشور لازم است به این امرعنایت بیشتری داشته...

کلمه – شهروز ابراهیمی

عقب نشینی ایالات متحده در یک حمله تقریبأ قطعی به سوریه در ماجرای سلاحهای شیمیایی سوریه فارغ از این که این سلاحها از سوی چه طرفی مورد استفاده قرار گرفته است، یک نکته مهم را نشان می دهد و آن این که شتابزدگی دولت بوش پسر در حمله نظامی جای خود را به تهدید به استفاده از زور واحتیاط در کاربرد زوردردوره اوباما داده است. ایالات متحده از یکی دوسال پیش در جریان بحران داخلی سوریه خط قرمز استفاده از زور را استفاده دولت بشار اسد از سلاحهای شیمیایی تعیین کرده بود. با بکارگیری سلاحهای شیمیایی در سوریه که دستکم جان نزدیک به ۱۵۰۰ قربانی بی گناه را گرفت ایالات متحده بلافاصله دولت بشار اسد را به استفاده از سلاح ها و عبور از خط قرمز تعیین شده متهم نمود و ادوات جنگی را برای آن چه که ” حمله محدود ” نامیده بود و برای ” تنبیه ” بشار اسد و نه سرنگونی آن به منطقه گسیل داشت. ایالات متحده با گام پیش گذاشتن طرح روسیه و همفکری ایران با آن طرح، خیلی زود از بحث حمله نظامی دست کشید وشانس مجدد را به دیپلماسی داد.

فارغ از این که عقب نشینی ابرقدرت آمریکا از حمله نظامی آیا به وجهه آن صدمه زده است یا نه، دید نگارنده اوباما با زیرکی تمام با دو گام به جلو و یک گام به عقب، نیات باطنی خود را از عدم استقبال از جنگ به نمایش گذاشت و در عین حال با نگرانی از از دست رفتن اعتبار آمریکا د ر میان هم پیمانان بین المللی و منطقه ای اش، شمشیر دموکلس گزینه نظامی را بالای سر سوریه حفظ کرده تا همچنان دیپلماسی را به موازات تهدید نظامی پیش ببرد. این عقب نشینی هوشمندانه همسو با ” استراتژی هوشمند ” دولت اوباما است. با این عقب نشینی هوشمند، اوباما وجهه صلح طلبی خود را به نمایش گذاشت و در عین حال به افکار عمومی وانمود کرد که جنگ آخرین مرحله است و ایالات متحده تا زمانی که سیاست به طریق عادی پیش می رود تمایلی به پایان دادن به سیاست و جایگزینی آن با زور نظامی ندارد.

از طرف دیگر آمریکا با حفظ تهدید نظامی برسر سوریه چنین می نمایاند که راه را برای مشروعیت بین المللی استفاده از زور در زمانهای اینده باز گذاشته و می تواند سناریوی موش و گربه، المثنای سناریوی دوره صدام را پیش ببرد. ” بازی موش و گربه ” هم افکار عمومی امریکا را آماده کرده، هم قطعنامه های متوالی سازمان ملل را می تواند به همراه داشته باشد که یکی ازدیگری می تواند لحن تندتری داشته باشد، هم متحدان خود را در زمان آینده دوباره در اطراف خود سازماندهی کرده و هم این که ابتکارات روسیه را محدود نماید. بنابراین ایالات متحده به دنبال این است که به اهداف خود بدون دست زدن به جنگ با هزینه بالا و ریسک مربوط به عدم کنترل جنگ و ابهام در رسیدن به اهداف در جنگ نظامی، رسیده و در صورن نقص در رسیدن به اهداف خود، گزینه جنگ را از روی میز کاخ سفید برندارد ودر عین حالی به کشورهای دیگر از جمله ایران پیامی این چنینی را بدهد.

در واقع یک نکته دیگر از این ماجرای سلاحهای شیمیایی روسیه و استراتژی آمریکا در بحران سوریه این است که آمریکا ممکن است همین مسیر را در برابر ایران پیش بگیرد. به نظر می رسد که علیرغم خوش بینی حاصل از پیامهای مثبت ایران و امریکا باروی کارآمدن دولت روحانی، افراط گرایان و همینطور لابی های صهیونیستی ممکن است بیکار ننشسته و اوباما را مجبور کنند که یک سیاست دولبه ای را دربرابر ایران پیش بگیرد.

واقعیت این است که مقامات رژیم اسرائیل سیاستهای اعتدالی و مشی میانه روانه روحانی را خیلی بیشتر از سیاستهای تندورانه احمدی نژاد به ضرر منافع خود ارزیابی می نمایند. سیاست میانه روانه دولت روحانی همچون سیاست عقلانی گرای وتنش زدای خاتمی بیشتر به ضرر اسرائیل است و کمترین ضررش در برداشت انها این است که تبلیغات منفی آنها را در رسانه ها و در دیپلماسی عمومی بر ضد کشورمان خنثی نموده و برعکسِ مورد سیاستهای تندروانه دوره احمی نژاد، نمی توانند چهره حق به جانب به خود گرفته و نقش قربانی را بازی کنند.

آمریکاییها با این سیاست دولبه ای از یک طرف به ایران وعده شل کردن تحریمها در صورت انعطاف در برنامه هسته ای خواهند داد واز طرف دیگر گزینه نظامی را بیشتر از پیش برروی میز حفظ کرده و تهدید به حمله نظامی را جدی تر طرح خواهند نمود. از طرفی ممکن است که رژیم اسرائیل برای این که بخواهد آمریکا را از مسیر در پیش گرفته برای تعامل با کشورمان برحذر دارد ممکن است تهدیدات خود را بیشتر کرده و حتی دست به عملی کردن تهدیدات بزند با این تصور که آمریکا را به دنبال خود بکشاند.

رژیم اسرائیل با این تصور که در حمله به تأسیسات عراق و سوریه بدون مشورت و بدون اجازه آمریکا عمل کرده ودر عین حال موفق بوده،ممکن است با این محاسبه غلط این بار نیز در مورد ایران اقدام نماید ولی با توجه به این که آگاه است که دربرابر ایران به تنهایی نمی تواند به اقدام موفقیت امیز دست بزند، بخواهد با پیشدستی آمریکا را ناخواسته وارد این معرکه کند. چیزی که مسئولان و نظام تصمیم گیری کشور لازم است به این امرعنایت بیشتری داشته باشند.

*استادیار روابط بین الملل دانشگاه اصفهان