بایدها و نبایدهای حزب فراگیر

چکیده :اگرچه بین اصلاح‌طلبان نیز تاسیس حزب جدید می‌تواند موضوعیت داشته باشد ولی باید تا جایی که می‌شود از آن پرهیز کرد. اینکه فرضا احزاب جدید با جذب افراد احزاب دیگر شکل گیرد کاری پسندیده نیست و حتی برای خود افراد هم سابقه خوبی نخواهد بود که مدام حزب عوض کنند. حتی‌المقدور بهتر است که احزاب جدید از مجموع نیروهایی تشکیل شوند که توان سیاسی و قدرت کار اجرایی دارند ولی در عین حال لزوما از احزاب دیگر کوچ نکرده باشند که در این صورت، شکل‌گیری احزاب جدید اصلاح‌طلب، اتفاق مبارکی خواهد بود. ...

احمد شیرزاد

موضوع راه‌اندازی احزاب و رفتن به سوی تشکیل حزب از سوی یکی از فعالان سیاسی منتسب به اصولگرایان، از دو منظر قابل بررسی است: نخست استمرار حرکت‌های حزبی موجود و سپس نوسازی فضای سیاسی از طریق تشکیل احزاب. همه این مسایل می‌تواند دارای وجوه مثبت و منفی باشد. البته نگارنده به شکل مثبت به این دو قضیه نگاه می‌کند. احزاب موفق، احزابی نیستند که امسال تاسیس و پنج سال بعد، منحل شوند یا تغییر اسم دهند. احزاب موفق، «ریشه‌دار» و «کهنه‌کار» هستند و نمونه‌های زیادی دارند. حزب سوسیالیست فرانسه نزدیک یک قرن سابقه و ریشه در اواسط قرن بیستم دارد. تاریخ احزاب موفق اروپا نشان‌دهنده استمرار حرکت آنهاست مثلا در انگلیس حزب «کارگر» و «محافظه‌کار» خیلی قدیمی هستند. در ژاپن نیز حزب حاکم همین‌طور است، در آمریکا، حزب دموکرات هم بیش از یکصد سال سابقه دارد. حتی حزب کنگره هند از زمان گاندی قدمت دارد.

در این کشورها احزاب به راحتی کنار نمی‌روند و در مقاطعی، قدرتشان کم یا زیاد می‌شود. در ایران هم گروه‌های سیاسی فعالی هستند که تا به حال حزب تشکیل نداده‌اند و در چارچوب فعالیت حزبی وارد نشدند. تردیدی نیست که آنها باید بتوانند در چارچوب احزاب موجود جذب شوند و حزب جدید تشکیل دهند. فضای سیاسی کشور ما فضایی نیست که فکر کنیم چارچوب‌های حزبی به تکامل و رشد نهایی رسیده‌اند ولی برای به‌دست آوردن ساختمان حزبی مطلوب که واقعا بیانگر تفاوت‌های سیاسی در جامعه باشد باید فعالیت‌های موجود، استمرار یافته و درعین‌حال اجازه دهیم که فعالیت‌های جدید شکل بگیرند. اما اینکه اصولگرایان از لزوم رفتن به سوی تشکیل حزب سخن گفته‌اند باید گفت که اوایل دولت احمدی‌نژاد هم زمزمه‌هایی از سوی اصولگرایان شنیده می‌شد که نشان می‌داد به ضرورت کار سیاسی پی برده‌اند. به‌ویژه در زمان مجلس هفتم که اصولگراها دریافتند صرفا با ورود به مجلس، معلوم نیست بتوانند قوه توانمندی تشکیل دهند. این مساله مطرح شده بود و همان زمان از افرادی نیز نقل‌قول می‌شد که برای یک مجلس کارآمد، به‌حرکت حزبی نیاز است. در میان اصولگرایان نیز فعالیت حزبی منسجم بسیار مورد نیاز است و تشکل‌یافتن آنها در چارجوب فعالیت سازمان‌یافته حزبی، نه فقط به‌نفع خودشان بلکه به نفع جامعه ایران و حتی به‌نفع اصلاح‌طلبان نیز هست. باید این حرکت تشویق شود و از نیروهای غیرپاسخگو فاصله بگیرند و به شفافیت سازوکار رقابت آشکار سیاسی تن بدهند. قبل از خودشان ما باید به آنها بابت این تصمیم تبریک بگوییم. اما به نظرم باید در وهله اول تشکل‌های موجود را منظم کنند و شکل دهند و با پیوند آنها، حزب فراگیر تشکیل دهند و عناصر تشکیلاتی کهنه‌کار سیاسی‌شان قدم جلو بگذارند.

بین اصولگرایان چنین چهره‌هایی وجود دارد. اما در خصوص اصلاح‌طلبان وضع کمی فرق می‌کند. یک دهه است که احزاب اصلاح‌طلب و شورای هماهنگی اصلاحات پا گرفته است و کمابیش سازوکار رسیدن به ائتلاف بدون اعمال فشار و رودربایستی و ریش‌سفیدی از بالا را فراگرفته‌اند. البته فعالیت آنان بدون عیب و ایراد نیست اما رسیدگی به آنها و تکامل بخشیدن به وضع موجودشان نیاز به ساختار متفاوتی ندارد. شاید در حد اصلاح آیین‌نامه‌ها، قابل برطرف‌شدن باشد تا هم، وفاق ایجاد شود و هم اعضا به نسبت قدرت سیاسی ـ‌ اجتماعی‌شان شراکت و حق رای داشته باشند. در حالی که الان گاهی این مساله، رخ نمی‌دهد و با کوتاه آمدن و گذشت، توافق حاصل می‌شود که می‌توان آن را حل کرد. اگرچه بین اصلاح‌طلبان نیز تاسیس حزب جدید می‌تواند موضوعیت داشته باشد ولی باید تا جایی که می‌شود از آن پرهیز کرد. اینکه فرضا احزاب جدید با جذب افراد احزاب دیگر شکل گیرد کاری پسندیده نیست و حتی برای خود افراد هم سابقه خوبی نخواهد بود که مدام حزب عوض کنند. حتی‌المقدور بهتر است که احزاب جدید از مجموع نیروهایی تشکیل شوند که توان سیاسی و قدرت کار اجرایی دارند ولی در عین حال لزوما از احزاب دیگر کوچ نکرده باشند که در این صورت، شکل‌گیری احزاب جدید اصلاح‌طلب، اتفاق مبارکی خواهد بود.

منبع: روزنامه شرق