رییس بنیاد امور بیماری‌های خاص: اخلال در انتقال دارو، نقض حقوق بشر است

چکیده :سازمان ملل متحد موظف به حمايت از مردم در دنياست. هدف از تشكيل اين سازمان هم جلوگيري از جنگ است ولي متاسفانه هر روز شاهد وقوع جنگ در دنيا هستيم. سازمان ملل موظف بود كه مانع از ايجاد تحريم‌ها عليه مردم ايران...

فاطمه هاشمی بر این بارو است اخلاص در انتقال دارو نقض حقوق بشر است، او می گوید: سازمان ملل متحد موظف به حمایت از مردم در دنیاست. هدف از تشکیل این سازمان هم جلوگیری از جنگ است ولی متاسفانه هر روز شاهد وقوع جنگ در دنیا هستیم. سازمان ملل موظف بود که مانع از ایجاد تحریم‌ها علیه مردم ایران شود.

رییس بنیاد امور بیماری‌های خاص که با اعتماد گفت و گو می کرد، گفته است: در کشور ما همه‌چیز بعد سیاسی دارد و حتی اگر برای حمایت از مردم هم اقدامی صورت می‌گیرد، مخالفان از منظر سیاسی با آن برخورد می‌کنند. نامه من صرفا در جهت حمایت از مردم ایران و انتقاد از ظلم وارد شده بر آنها نوشته شد و مضمون آن هم این بود که امریکا تحریم‌های اعمال شده علیه ایران را هوشمندانه دانسته و منکر تاثیرات آن بر ایران است اما من اعلام کردم که واقعیت غیر از این بوده و این تحریم‌ها یا هوشمندانه نبوده یا آنکه با هوشمندی، قصد بر اعمال فشار بر مردم ایران داشته است.

متن کامل این گفت و گو به شرح زیر است:

تابستان امسال، پس از آنکه شما برای دبیرکل سازمان ملل نامه نوشتید و نسبت به تحریم دارویی ایران معترض شدید، مخالفت‌هایی با نامه‌نگاری شما در برخی محافل صورت گرفت. اما پس از آن، نامه‌های مشابهی از سوی روسای سازمان نظام پزشکی و فرهنگستان علوم پزشکی برای دبیرکل سازمان ملل ارسال شد بدون آنکه مخالفتی در پی داشته باشد. چرا با شما این رفتار شد؟

در کشور ما همه‌چیز بعد سیاسی دارد و حتی اگر برای حمایت از مردم هم اقدامی صورت می‌گیرد، مخالفان از منظر سیاسی با آن برخورد می‌کنند. نامه من صرفا در جهت حمایت از مردم ایران و انتقاد از ظلم وارد شده بر آنها نوشته شد و مضمون آن هم این بود که امریکا تحریم‌های اعمال شده علیه ایران را هوشمندانه دانسته و منکر تاثیرات آن بر ایران است اما من اعلام کردم که واقعیت غیر از این بوده و این تحریم‌ها یا هوشمندانه نبوده یا آنکه با هوشمندی، قصد بر اعمال فشار بر مردم ایران داشته است.

شما تاثیر تحریم دارویی را تایید می‌کنید؟

ظاهرا درباره دارو تحریمی اعمال نکردند اما توجه کنید که اخیرا با کمبود ارز و منابع مالی برای تهیه مواد مورد نیاز از خارج از کشور مواجه شده‌ایم. از سوی دیگر، انتقال ارز از ایران هم به آسانی صورت نمی‌گیرد و موانعی در این زمینه ایجاد کرده‌اند. نمایندگان انجمن‌های خیریه خارج از کشور به من اطلاع داده‌اند که ایرانیان خارج از کشور مقادیر قابل توجهی پول برای کمک به بیماران داخل کشور جمع کرده‌اند اما نمی‌توانند آن وجوه را به ایران بفرستند. تحریم‌ها در واقع این گونه بیماران ما را گرفتار کرده اما معضل دیگری که با آن مواجهیم، مشکلات داخلی خودمان است. اوایل سال جاری قیمت ست دیالیز ۲۵۰۰ تومان بود در حالی که امروز به ۴۵۰۰ تومان افزایش یافته. تامین این تجهیزات چطور امکان‌پذیر است ؟ امروز مراکز درمان بیماران خاص از بابت کمبود تجهیزات دچار مشکل هستند و یکی از پزشکان به من گفت حتی در تهیه داروی دسفرال برای بیماران تالاسمی دچار مشکل شده‌ایم. بیماران چگونه باید درمان را ادامه دهند وقتی کمبود دارو منجر به عوارض فراوان شده و حتی مرگ بیمار را در پی دارد؟ من شاهد افزایش روزانه مشکلات بیماران خاص هستم و آن نامه را نوشتم چون امروز را می‌دیدم.

اما بعد از سومین نامه‌یی که از طرف ایران و توسط رییس سازمان نظام پزشکی خطاب به دبیرکل ملل متحد نوشته شد، نماینده یونیسف در ایران به جای دبیرکل به این نامه پاسخ داد و تا امروز، دبیرکل به نامه شما که صاحب کرسی مشورتی در سازمان ملل هستید هم پاسخی نداده است.

دبیرکل پاسخ کتبی نداد اما بان کی مون و احمد شهید در صحبت‌های شفاهی خود به این موضوع اشاره کردند و به طور رسمی هشدار دادند که تحریم دارو و مشکلاتی که در مسیر انتقال دارو برای بیماران در ایران ایجاد شده نقض حقوق بشر است.

انتظار شما از سازمان ملل غیر از این بود؟

سازمان ملل متحد موظف به حمایت از مردم در دنیاست. هدف از تشکیل این سازمان هم جلوگیری از جنگ است ولی متاسفانه هر روز شاهد وقوع جنگ در دنیا هستیم. سازمان ملل موظف بود که مانع از ایجاد تحریم‌ها علیه مردم ایران شود.

به نظر شما دبیرکل وظیفه‌اش را انجام داده؟

خیر. انجام نداده و باید بیش از این پیگیری می‌کرد. من در همان نامه هم اعلام کردم که می‌توانند از طریق بانک کشاورزی که وابسته به سازمان خوار و بار جهانی (فائو) است انتقال تمام وجوهات را کنترل کنند. البته تمام مشکلات ما مربوط به تحریم نیست. معضلات مربوط به مدیریت داخل کشور هم این مشکلات را پررنگ‌تر از گذشته می‌کند.

سال‌هاست که به طور مستقیم با مشکلات بیماران خاص درگیر هستید. آیا می‌توانید از وضعیت این بیماران در شرایط امروز و اعمال تحریم‌های دارویی و فقدان پوشش بیمه‌یی و حمایتی برای درمان بیماران ارائه کنید؟

تعدادی از بیماران مبتلا به سرطان و‌ ام‌اس تحت پوشش بنیاد بیماری‌های خاص هستند زیرا دولت، این دو گروه را به عنوان بیماران خاص نمی‌شناسد. ما کمک‌های ناچیزی در حد تامین برخی داروها به این بیماران ارائه می‌دهیم زیرا بودجه بنیاد محدود است و داروهای سرطان بسیار گران است و بودجه سالانه بنیاد حتی برای تامین یک‌سوم از داروهای بیماران سرطانی تحت پوشش بنیاد هم کافی نیست. تاکید بنیاد در تمام این سال‌ها، ایجاد پوشش رایگان بیمه و دارو از سوی دولت برای بیماران خاص بوده. در زمان دولت پدرم (دوران سازندگی) بیماران تالاسمی، هموفیلی و دیالیزی تحت پوشش این حمایت‌ها قرار گرفتند که امروز بیمه هستند و به رایگان درمان می‌شوند البته بیماران تالاسمی امروز دچار مشکل هستند زیرا سابق بر این، دسفرال به رایگان در اختیار بیماران قرار می‌گرفت اما به علت کمبود واردات دسفرال، قرص «اکس جید» جایگزین شد که بنا بر گزارش‌هایی که دریافت کرده‌ایم، در قبال پرداخت پول در اختیار بیماران قرار می‌گیرد. ما نسبت به این اتفاق معترض هستیم زیرا این دارو هم باید مثل گذشته رایگان باشد. بیماران هموفیلی هم دچار مشکل شده‌اند زیرا داروی این بیماران هم وارداتی است و به جای فاکتورهای انعقادی، کرایوپلاسما برای بیماران استفاده می‌شود که آن هم مشکل‌آفرین شده در حالی که در سال‌های گذشته بیماران هموفیلی دغدغه‌یی از باب تامین دارو نداشتند.

طی ماه‌های گذشته موارد از کار افتادن تجهیزات پزشکی مانند دستگاه‌های دیالیز گزارش شده، آیا تایید می‌کنید؟

درباره بیماران دیالیزی با کمبود دستگاه‌های دیالیز مواجه شده‌ایم. البته تامین دستگاه دیالیز وظیفه وزارت بهداشت بود و سال قبل به خانم دستجردی، وزیر سابق بهداشت هم هشدار دادم که در سال آینده مشکل پیدا می‌کنیم و باید هر چه سریع‌تر تعدادی دستگاه دیالیز خریداری شود اما وزارت بهداشت اقدامی نکرد و بنیاد در حد مقدورات خود، چند دستگاه تهیه کرد اما امروز با مشکل هزینه قطعات یدکی این دستگاه‌ها مواجه شده‌ایم زیرا قطعات یدکی باید با ارز آزاد خریداری شود. چند هفته قبل کارشناسان بنیاد بازدیدی از یکی از مراکز دیالیز کرج داشتند و مشاهده کردند که ۱۰ دستگاه دیالیز به علت هزینه گران قطعات یدکی بلااستفاده شده است. از شیراز هم گزارشی داشتم که ۵۰ دستگاه خراب شده و قادر به تعمیر آن و تامین قطعات یدکی نیستند. از یکی از بیمارستان‌های تهران هم گزارشی داشتیم که دستگاه دیالیز خراب شده و باید برای تعمیر یک دستگاه دیالیز ۲۰ میلیون تومانی، ۱۲ میلیون تومان هزینه خرید قطعات یدکی بدهند. این اتفاق هم هر روز گریبان یکی دیگر از دستگاه‌های دیالیز را می‌گیرد و باید به طور جدی چاره‌یی اندیشیده شود.

وضعیت درمان بیماران خاص را برای سال آینده چگونه می‌بینید؟

اگر گرانی و کمبود دارو و تجهیزات با همین شیوه پیش برود وضعیت بدتر از امروز خواهد شد.

بیش از ۱۰ سال است که شاهد تغییرات نظام سلامت هستید. وضعیت نظام سلامت را چگونه ارزیابی می‌کنید ؟

در مقطعی شاهد تغییرات مثبتی بودیم. به ویژه در دوران وزارت دکتر فاضل که البته فرصت ندادند به کارش ادامه دهد وگرنه ایشان برنامه‌ریزی‌های خوبی داشت. در زمان وزارت دکتر ملک‌زاده هم اتفاقات خوبی در نظام سلامت و وضعیت بهداشت و درمان افتاد. در زمان وزارت دکتر مرندی هم اقدامات در زمینه پیشگیری کیفیت خوبی داشت هرچند در حوزه درمان اتفاقات کمتری را شاهد بودیم. با وجود آنکه آن سال‌ها، دوران بازسازی و سازندگی بود و مشکلات مالی فراوانی هم داشتیم اما همان زمان، درمان بیماران رایگان بود و بیماران هیچ هزینه‌یی پرداخت نمی‌کردند. اما در سال‌های پس از آن، روزمرگی آمد و حتی دوران اصلاحات هم اقدامات جدی در حوزه سلامت اتفاق نیفتاد. من در همان سال‌ها با دولت و مجلس صحبت کردم که بیماران ‌ام‌اس و سرطانی را در گروه بیماران خاص قرار دهند اما پذیرفته نشد.

شعار دولت‌های نهم و دهم، برقراری عدالت در سلامت بود. به نظر شما این شعار محقق شده؟

خیر. یک نمونه برایتان بگویم. حدود یک ماه است که بیماران EB به ما مراجعه می‌کنند. بدن این بیماران به طور دائم زخم می‌شود و هیچ مرکزی از آنها حمایت نمی‌کند. تا امروز حدود ۳۰۰ نفرشان شناسایی شده اند و ممکن است حدود سه هزار نفر در کشور باشند.

تعامل بنیاد با وزیر سابق بهداشت، خانم دستجردی چطور بود؟

تعامل خاصی نداشتیم. من طی یک یا دو ملاقات با ایشان، مشکلات را بیان کردم و ایشان هم خیلی استقبال کرد اما پیگیری صورت نگرفت.

چند سال قبل، به دلیلی نامعلوم برای عموم، مجلس هشتم خواستار تحقیق و تفحص از بنیاد شد. شما حتما دلیلش را می‌دانید.

صرفا سیاسی بود زیرا حتی به بنیاد مراجعه هم نکردند در حالی که برای تحقیق و تفحص اعلام آمادگی کردیم. ما ذی‌حساب و دیوان محاسبات داریم و سازمان بازرسی کل کشور هم عملکرد بنیاد را کنترل می‌کند.

فکر نمی‌کنید که مسکوت ماندن تحقیق و تفحص هم جنبه سیاسی دارد؟

من تحقیق و تفحص را پیگیری نکردم اما آمادگی انجام آن را داشتیم.