به نام پسته، به کام آمریکا

چکیده : صادرات پسته به همت تني چند از توليد كنندگان استان كرمان كه اتفاقا تحصيلكرده و دنيا ديده هم بودند به دنيا معرفي شد و با تاسيس شركت تعاوني توليد كنندگان پسته رفسنجان در دهه 40، راه صادرات جهاني را پيش گرفت. توليد پسته تا سال هاي انقلاب به اصطلاح سفيد شاه و تقسيم اراضي در اختيار مالكان عمده قرار داشت ولي بعد از اجراي طرح اصلاحات ارضي و تقسيم و توزيع اراضي بين زارعان، كشاورزان صاحب زمين شده به سرعت به توسعه باغات پسته همت گماشتند، فناوري جديد استحصال آب با حفر چاه هاي عميق وسعت اراضي زير كشت پسته را افزايش داد، استان كرمان به عنوان قطب پسته ايران توانست توليد پسته را از رقم يكصد هزار تن در دهه هاي 40 فراتر ببرد و محصول توليدي پسته در كنار فرش مهم ترين منبع ارزآوري بخش خصوصي باشد. ...

نعمت احمدی

با صدای زنگ تلفن نیمه شب از خواب بیدارشدم، ساعت سه صبح است چه اتفاقی افتاده، با ترس به تلفن جواب می دهم، یکی از دوستان تولید کننده پسته ایرانی از امریکاست و با عذرخواهی می پرسد درایران چه خبراست؟ وحشت می کنم چه اتفاقی ممکن است رخ داده باشد که دوستم را وادار به تلفن نیمه شبانه کرده است، صادرات پسته ممنوع شد، میان خواب و بیداری مانده ام معطل که این چه خبری است که دوستم تا صبح نمی توانست صبر کند، در سایت ها دنبال خبرمی گردم، ستاد تنظیم بازار با حضور معاون اول رییس جمهور تشکیل جلسه داده و به علت به اصطلاح گرانی آجیل و وظیفه دولت خدمتگزار در تامین آجیل شب عید مردم که دیگر مایحتاج آنان بحمدلله تامین شده است صادرات پسته ممنوع می شود تا این یک قلم کالاهم سر سفره مردم به راحتی به همت دولت خدمتگزار آورده شود، راستی پرسش این است کسانی که با تصمیمات غیرکارشناسی خود قصد کنترل بازار را دارند آیا الفبای اقتصاد را می دانند؟ پسته محصول بومی ایران است، با همین اسم در کل جهان شناخته می شود، ایران تا اول انقلاب بزرگ ترین و عمده ترین تولید کننده پسته جهان بود و امریکا سالانه نزدیک به ۹۰ درصد پسته ایران را وارد می کرد،

صادرات پسته به همت تنی چند از تولید کنندگان استان کرمان که اتفاقا تحصیلکرده و دنیا دیده هم بودند به دنیا معرفی شد و با تاسیس شرکت تعاونی تولید کنندگان پسته رفسنجان در دهه ۴۰، راه صادرات جهانی را پیش گرفت. تولید پسته تا سال های انقلاب به اصطلاح سفید شاه و تقسیم اراضی در اختیار مالکان عمده قرار داشت ولی بعد از اجرای طرح اصلاحات ارضی و تقسیم و توزیع اراضی بین زارعان، کشاورزان صاحب زمین شده به سرعت به توسعه باغات پسته همت گماشتند، فناوری جدید استحصال آب با حفر چاه های عمیق وسعت اراضی زیر کشت پسته را افزایش داد، استان کرمان به عنوان قطب پسته ایران توانست تولید پسته را از رقم یکصد هزار تن در دهه های ۴۰ فراتر ببرد و محصول تولیدی پسته در کنار فرش مهم ترین منبع ارزآوری بخش خصوصی باشد.

با وقوع انقلاب اسلامی، موسسان شرکت تعاونی پسته رفسنجان تغییر پیدا کردند و مسوولان جدیدی بر سرنوشت پسته حاکم شدند. در نوشته حاضر بنا ندارم به سابقه تعاونی تولید کنندگان پسته بپردازم، سهم بازار امریکا واروپا تقریبا تمامی پسته صادراتی ایران بود، بعد از انقلاب اسلامی و حاکم شدن شرایط جدید بر روابط ایران و امریکا، نخستین تحریمی که علیه ایران صورت گرفت تحریم پسته توسط جیمی کارتر، رییس جمهور وقت امریکا بود.ناگهان بزرگ ترین بازار مصرف پسته ایران از دست رفت، از طرفی موج مهاجرت اولیه ایرانیان به خارج هم شروع شده بود و امریکا مقصد تعدادی از باغداران ایرانی شد،

باغدارانی که امریکا را محیطی مناسب برای تولید پسته دانستند و ظرف چند سال کشور امریکا که خود وارد کننده پسته از ایران بود، توانست به سرعت با احداث باغات مکانیزه به عنوان رقیب در مقابل پسته ایران در مقام تولید کننده وارد بازار شود و هم اکنون با داشتن ۸۰ هزار هکتار باغ پسته سهمی بیش از ایران از تولید جهانی پسته را در اختیار دارد و ایران هم با داشتن بیش از ۴۶۰ هزار هکتار باغ پسته به لحاظ مکانیزه نبودن و کمبود آب و دیگر مصایبی که از گذشته در باغات ایران وجود داشته بعد از امریکا تولید کننده دوم پسته جهان است، دیگر کشورها هم حدود ۲۰۰ هزار تن پسته تولید می کنند، مصرف داخلی ایران بین هفت تا ۱۰ درصد از تولید کلی پسته ایران است یعنی حدود ۱۵ تا ۲۰ هزار تن از پسته تولیدی در داخل مصرف می شود و مابقی که حدود ۱۸۰ هزار تن است را باید در بازار جهانی به فروش برسانیم، بازار امریکا که با تحریم و سپس تولید داخلی امریکا از دست رفت، بازار اروپا را هم با برنامه سیاسی افلاتوکسین از دست دادیم، تجار ایرانی طی این مدت توانستند بازار از دست رفته امریکا و اروپا را درآسیای جنوب شرقی، چین و روسیه احیا کنند و هم اکنون سالانه پسته مازاد از مصرف را به این بازار روانه می کنیم.

با وضع پیش آمده کمک شایانی به تولید کننده امریکایی خواهیم داشت چراکه تولید کننده یی که دنبال بازار مصرف است و تجار ایرانی توانسته بودند با زحمت فراوان بازار جدیدی پیدا کنند: بازاری که هم اکنون فروشندگان امریکایی دنبال آن هستند و اگر این منع صادرات ادامه پیدا کند و به گمرکات ایران ابلاغ شود، صرف نظر از اینکه احتمال شمول تحریم پسته ایران از ناحیه اتحادیه اروپا و امریکا به همراه دیگر تحریم ها می رود، بازار فعلی پسته ایران را به سرعت امریکاییان پر خواهند کرد. پرسش این است که دیگر اقلام پرمصرف مثلابرنج، چای و نان طی این ماه ها چند درصد افزایش داشته است: اقلامی که عمدتا وارداتی است و دولت در تنظیم بازار آن دخالت دارد، اما پسته که سالانه بیش از یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار ارز وارد کشور می کند و ۱۳ استان کشور دست اندرکار تولید آن می باشند و جمعیت بالایی هم اکنون در بازار تولید پسته فعال هستند و کالایی تولید می کنند که توانسته علاوه بر اشتغال زایی، سهم بزرگی در ارزآوری داشته باشد را این گونه مورد بی مهری و تصمیم غیرکارشناسی قرار دهیم، تصمیمی که به سرعت باعث ازدست رفتن بازار خارجی و جایگزینی رقیب قدرتمندی مانند امریکا می شود.

صدای دوستم هنوز در گوشم است که می گوید: اگر اتحادیه تولید کنندگان امریکا میلیون ها دلار هزینه می کرد، نمی توانست چنین ضربه یی به بازار پسته ایران بزند و یک شبه رقیب ایرانی را به دست خود ایرانی از میدان به درکند.

منبع: روزنامه اعتماد