ریشه‌یابی «گناه سیاسی»

چکیده :اگر گروهی سخن حقی داشته باشند، می‌توانند در محیط مناسب ابراز و به تعبیر قرآن «جدال احسن» کنند. برای حل این مشکل به گام‌های اساسی نیاز است. نخست باید فضای رسانه‌ای کشور به‌ویژه صدا و سیما، مجالس وعظ و تریبون‌های عمومی و رسمی و هر جمعی که بنا بر تعامل فکر و سخن و اندیشه در آن گذاشته شده، فرهنگ گفت‌وگوی آزاد و کرسی‌های آزاداندیشی واقعی را در جامعه توسعه و ترویج دهد تا تبدیل به یک هنجار اجتماعی شود. گام دوم باید بدون اغماض، گزینش و اینکه این حرکت به نفع یک یا ضرر کدام فرد و جریان است با قانون‌شکنان برخورد قانونی و قضایی شود. قبلا در حاشیه نمازهای جمعه، حاشیه همین راهپیمایی ملی و دینی 22 بهمن و حتی عزاداری‌های حضرت سیدالشهدا افرادی تحریک‌شده به شخصیت‌های بزرگ کشور تعرض کردند و برخوردی با آنها صورت نگرفت اما به هر حال جلوی ضرر از هر کجا گرفته شود منفعت است. ...

مجید انصاری

حادثه روز یکشنبه در شهر قم علاوه بر زشتی ذاتی آن در روز ۲۲ بهمن و در حضور پرشکوه مردم در سراسر کشور، تاسف از وقوع در جوار حرم حضرت معصومه (س) و همچنین بی‌احترامی به نماینده شهر قم که ریاست مجلس را هم عهده‌دار است را در پی داشت. این رخداد تنها یک هفته پس از وقایع روز استیضاح وزیر کار در مجلس، بازهم کام علاقه‌مندان به کشور را تلخ کرد و سبب شد تا به شخصیت والای مردم ایران که بازتاب‌های این حوادث سبب خدشه به آن می‌شود، بی‌توجهی شود؛ کشور و ملتی که هم تمدن کهن و هم افتخار پیروی و محبت اهل بیت را دارد.

بارها شنیده‌ایم که نظام سیاسی ایران به دنبال تاسی از حکومت امام عدالت و پیشوای متقیان است. امام علی(ع) شاخص‌های روشنی در شیوه حکومت و تعامل مردم با یکدیگر، تعامل مردم با حکومت و حکومت با مردم دارد. ازجمله تحمل و سعه‌صدری که حضرت در شنیدن سخن مخالف در اوج قدرت و زمامداری مقتدرانه خود داشتند و آموزشی که آن حضرت عملا پیرامون تحمل سخن مخالف در شنیدن سخن دیگران -هر چند آن را باطل ببینند و تلخ بدانند- به پیروان خود می‌دادند. همیشه افتخار کرده‌ایم به نام شخصیتی نظام تشکیل داده‌ایم که در دوره زمامداری خود و هنگام سخنرانی او اگر کسانی سخنی داشتند بیان می‌کردند و اجازه جلوگیری از سخن آنها را به اصحاب و پیروان نمی‌دادند.

این درس متانت، همزیستی سیاسی و تحمل یکدیگر بود و مایه تاسف است که نوعا چنین تحمل و بردباری در میان گروه‌های سیاسی نسبت به هم کمتر دیده می‌شود و نوعی «گناه سیاسی» رواج یافته است. شاید رمز اینکه در آموزه‌های دینی، از کوچک شمردن گناهان صغیره به عنوان گناهی کبیره نام برده می‌شود و اصرار بر آن برای منصب‌هایی که شرط عدالت می‌خواهد، مخل عدالت دانسته می‌شود، همین باشد که تداوم چنین روند‌هایی تبدیل به رویه جاری جامعه شده و بحران روحی و اخلاقی را در پی خواهد داشت. اگر از آغاز امر با چنین برخوردهایی یعنی بر هم زدن مراسم‌ها، توهین به سخنران و مخاطبان آن برخورد قانونی شایسته می‌شد و مواجهه با آن به عنوان یک منکر سیاسی، اخلاقی، فرهنگی و اجتماعی جدی گرفته می‌شد، این جریان نمی‌توانست این‌گونه به حیات خود ادامه دهد.

متاسفانه در مقاطعی اگر چنین برخوردهایی به نفع فرد و گروهی بوده نه تنها تحمل شده که مورد تشویق هم قرار گرفته و همین امر سبب شده امروز از مرزهای قابل پیش‌بینی و کنترل خارج و علیه همگان به کار گرفته شود. روایتی داریم که «من حفر بئرا لاخیه، وقع فیه»؛ یعنی اگر فردی چاهی را برای دیگران کند، خود در آن چاه فرو خواهد غلتید. بر همین اساس اگر رفتارهای ناهنجار در تعاملات سیاسی توجیه شود این کج‌خلقی روزی سراغ همه خواهد آمد. حقیقت مطلب هم این است که این پدیده در گذشته از سوی جریانات مختلف اعمال شده است. البته به کارگیری آن علیه اصلاح‌طلبان بیشتر بود و ‌ای کاش همه ما با آینده‌نگری درست و ارزش‌گذاری نسبت به حفظ کرامت و حق اظهارنظر گوینده و مستمع -که حق دارد در آرامش سخنان را بشنود- با آن برخورد می‌کردیم. حرکت‌های سخیفی از این دست، توهین به عاملان آن نیز خواهد بود چراکه نشان از ضعف منطق و برهان آنها دارد.

اگر گروهی سخن حقی داشته باشند، می‌توانند در محیط مناسب ابراز و به تعبیر قرآن «جدال احسن» کنند. برای حل این مشکل به گام‌های اساسی نیاز است. نخست باید فضای رسانه‌ای کشور به‌ویژه صدا و سیما، مجالس وعظ و تریبون‌های عمومی و رسمی و هر جمعی که بنا بر تعامل فکر و سخن و اندیشه در آن گذاشته شده، فرهنگ گفت‌وگوی آزاد و کرسی‌های آزاداندیشی واقعی را در جامعه توسعه و ترویج دهد تا تبدیل به یک هنجار اجتماعی شود. گام دوم باید بدون اغماض، گزینش و اینکه این حرکت به نفع یک یا ضرر کدام فرد و جریان است با قانون‌شکنان برخورد قانونی و قضایی شود. قبلا در حاشیه نمازهای جمعه، حاشیه همین راهپیمایی ملی و دینی ۲۲ بهمن و حتی عزاداری‌های حضرت سیدالشهدا افرادی تحریک‌شده به شخصیت‌های بزرگ کشور تعرض کردند و برخوردی با آنها صورت نگرفت اما به هر حال جلوی ضرر از هر کجا گرفته شود منفعت است.

اگر همگان تصمیم بگیرند این پدیده چه به نفع یا ضرر آنها باشد علیه آن موضع بگیرند، حتما ریشه‌کن می‌شود. دستگاه‌های ذی‌ربط قانونی کشور اعم از انتظامی، امنیتی و قضایی، یک‌بار هم که شده به شکل قاطع با این نوع رفتارها برخورد کنند. رویه ایجابی آن اما مهم‌تر است. ترویج فرهنگ مفاهمه می‌تواند به نهادینه شدن تعامل صحیح کمک کند هر چند برخی اقدامات در سال‌های اخیر موجب دامن زدن به این مساله شده است و نوع رفتار سیاسی و گفتاری آنها نوعی بدآموزی برای جامعه در بردارد که نتایج آن در سطوح پایین‌تر به خوبی قابل رویت است.

منبع: روزنامه شرق