انتخابات و چهارگانه اصولگرایان

چکیده :طی 8 سال گذشته تمامی امکانات، قدرت سیاسی و ابزار اجرایی کشور یکجانبه در اختیار اصولگرایان بوده و اصلاح طلبان به عنوان جبهه رقیب در سپهر سیاسی عملا از بازیگری محروم شده اند. امروز، جدا از بحث ارزیابی میزان موفقیت یا ناتوانی اصولگرایان در اداره کشور، در آستانه انتخابات یازدهم ریاست جمهوری هستیم و گذشته از اینکه امکانی برای ورود اصلاح طلبان به صحنه انتخابات وجود دارد یا خیر، شاهدیم که در جبهه اصولگرا تحت تاثیر عملکرد دولت نهم و دهم و همچنین در راستای حمایت ها و مخالفت ها با این دولت و عملکرد 8 ساله آن، اختلاف نظر و سلیقه دسته بندی اساسی ایجاد شده است. اختلاف نظرات اصولگرایان در عمل به تفاوت موضع آنها در قبال انتخابات هم منجر شده است....

کلمه – محمدهاشم مهیمنی *

طی ۸ سال گذشته تمامی امکانات، قدرت سیاسی و ابزار اجرایی کشور یکجانبه در اختیار اصولگرایان بوده و اصلاح طلبان به عنوان جبهه رقیب در سپهر سیاسی عملا از بازیگری محروم شده اند. امروز، جدا از بحث ارزیابی میزان موفقیت یا ناتوانی اصولگرایان در اداره کشور، در آستانه انتخابات یازدهم ریاست جمهوری هستیم و گذشته از اینکه امکانی برای ورود اصلاح طلبان به صحنه انتخابات وجود دارد یا خیر، شاهدیم که در جبهه اصولگرا تحت تاثیر عملکرد دولت نهم و دهم و همچنین در راستای حمایت ها و مخالفت ها با این دولت و عملکرد ۸ ساله آن، اختلاف نظر و سلیقه دسته بندی اساسی ایجاد شده است.

اختلاف نظرات اصولگرایان در عمل به تفاوت موضع آنها در قبال انتخابات هم منجر شده است و تا امروز گمانه زنی های متفاوت برخاسته از شخصیت های برجسته آنان، اوضاع را به صورتی مبهم و نامشخص جلو برده است که بنظر می آید این وضعیت تا آستانه ثبت نام نامزدها و گروههای حامی آنان کماکان ادامه داشته باشد. به صورت مشخص در جناح اصولگرا می توان به ۴ دسته انتخاباتی اشاره کرد؛

۱) دسته اول اصولگرایان «دولتی» هستند که تحت تاثیر مدیریت و رفاقت ۸ سال گذشته با احمدی نژاد ایجاد و مستقر شده اند و با توجه به امکان و مسئولیت اجرایی در برگزاری انتخابات، یکی از دسته های قوی و تاثیرگذار در انتخابات هستند. بارها و بارها از جانب آنان به حضور حتمی و قطعی در انتخابات تاکید شده و نامزد اعلامی آنها نیز اسفندیار رحیم مشائی است. وی با عملکرد متفاوت و چالشی خود به یکی از چهره های جدی و رقیبان انتخاباتی مبدل گردیده است. نکته ای که باید بر آن تاکید شود این که آثار مهم رفتار و عملکرد این دسته از اصولگرایان دولتی سبب اختلاف سلیقه و تفاوت موضع گیری انتخاباتی در میان سایر اصولگرایان هم شده است. بنظر می رسد که با توجه به عملکرد خاص و منحصر به فرد احمدی نژاد و دولت او سایر رقبای اصولگرا نتوانند با این گروه کنار بیایند .مطمئنا حذف یا کنار گذاشتن این گروه کار چندان ساده ای نیست و احتمالا آثار، هزینه ها و پیامدهای وسیعی در انتخابات و عرصه سیاسی بر جای خواهد گذاشت و از طرف دیگر توافق و ائتلاف با این گروه نیز کاری سخت و ناممکن می نماید .

۲) گروه دوم در این دسته بندی، اصولگرایان «وحدتی» هستند که طیفی متعادل تر و میانه رو حساب می شوند. .با توجه به شرایط جدید و نقد و مخالفت جدی نسبت به عملکرد دولت مستقر از سوی بخش زیادی از اصولگرایان، شخصیت های متعادل تر در این جناح اعتقاد دارند که کنار گذاشتن اصلاح طلبان و حذف آنها از صحنه سیاسی کشورتصمیم درستی نیست و نمی تواند دردی را دوا کند، لذا بهتر است دولتی سرکار بیاید که بتواند از همه افکار، اندیشه ها، گروهها، و یاران انقلاب و نظام استفاده کند. آنان در پایخ به این نیاز طرح «وحدت ملی» را مطرح و پیشنهاد می کنند و معتقدند که انتخاباتی پر شور و با حضور حداکثری قادر خواهد بود که هم در برگیرنده اصلاح طلبان و هم اصولگرایان باشد. شخصیت هایی همچون هاشمی رفسنجانی، حسن روحانی، ناطق نوری و علی مطهری حامیان چنین نگرشی هستند و معتقدند که یکجانبه گرایی و انحصارطلبی در سیاست باعث کنار رفتن سرمایه های توانمند و دارای سابقه انقلابی شده است. این دسته عقیده دارد که باید نامزدی به میدان بیاید که عقلا و میانه روهای دو طرف او را قبول داشته باشند و همچنین از تداوم تندروی باید پرهیز کرد .

۳) در این تقسیم بندی دسته سوم اصولگرایان «رقابتی» نام دارند . این دسته از اصولگرایان کسانی هستند که هم امکان برنده شدن خود را در رقابت می بینند، هم تمایل دارند که در صورت تشکیل جبهه واحد اصولگرا بعنوان نامزد این جبهه مطرح و انتخاب شوند. اینان با توجه به توانایی، سابقه کاری و بر پایه نظرسنجی های که صورت داده اند، هم انتخابات رقابتی را دوست دارند، هم ترجیح می دهند و هم برای خود بخت بیشتری بعنوان نامزد واحد اصولگرایان قائل هستند . قالیباف نمونه برجسته در این دسته است که برای هر دو شرایط آماده است. شخصیت های دیگری چون محسن رضایی، نیکزاد، متکی و… نیز در این دسته قابل بررسی هستند. البته منظور آنان از رقابتی بودن در انتخابات بیشتر به حضور در رقابت منحصر می شود و لزوما به معنای پذیرش اصول رقابت برای رقبا نیست.

۴) دسته چهارم اصولگرایانی هستند که می توان به جهت منش و حرکت سیاسی آنها نام «ولایتی» را بر گروه آنان گذاشت . این دسته اصولا هیچ گونه تلاش خاص سیاسی در رقابت و کنش سیاسی از سوی خود بخرج نمی دهند و منتظرند تا حامیان اصلی و تاثیرگذار ولایت فقیه آنان را مکلف به حضور در انتخابات نماید. از طرفی در عرصه انتخابات نیز منتظر و معتقدند که کل هزینه و تلاش را هم باید کسانی صورت دهند که تکلیف را به آنها واگذار کرده اند و اینان بنا به تکلیف و از سر خیرخواهی نامزد شده و می شوند. علی اکبر ولایتی و غلامعلی حداد عادل از این دست نامزدها هستند که منتظر دستور و سپس سوت شروع مسابقه هستند و فاقد حداقل تحرک و نفوذ از سوی خود و هوادارانشان هستند.

به نظر می رسد در حال حاضر و با تدوام شرایط کنونی، با توجه به محدود شدن اصلاح طلبان از بازیگری، در غیاب رقیب جدی اختلاف و دسته بندی های جناح اصولگرا با نزدیک شدن به زمان انتخابات بیش از این افزایش یابد. قطعا حوادث روزها و ماههای آینده، بازیگری و کنش هرکدام از این دسته ها، شرایط انتخابات و سیاستهای تصمیم سازان اجرای انتخابات بر روی روش، گفتمان و نوع عملکرد هرکدام از دسته های دیگر تاثیر خواهد گذاشت.

* استاندار گلستان و مدیرکل شوراهای وزارت کشور دولت خاتمی