دلایل غیرسودمند بودن هدفمندی

چکیده :وقتی که مجلس این لایحه را بررسی کرد تقریبا مشخص بود با یک فروضی در مورد هرکدام از حامل‌های انرژی میزان مصرف و تفاوت قیمت مدنظر دولت چیست. وقتی مجلس این‌ها را محاسبه کرد به این نتیجه رسید که سقف قابل تحقق درآمد برای دولت 26 هزار میلیارد تومان بوده است. در این مقوله دولت احتمالا قادر نبود از آن رقم لایحه بودجه دفاع کند اما به عنوان تمهیدی برای پنهان کردن بخشی از کسری واقعی بودجه نهایتا مجلس پذیرفت به جای 62 هزار میلیارد تومان رقم 54 هزار میلیارد تومان تصویب شود. ...

فرشاد مومنی

روز گذشته نمایندگان مجلس کلیت طرح توقف فاز دوم هدفمندسازی یارانه‌ها را تصویب کردند که در این مورد می‌شد پیش‌بینی کرد که اگر ارزیابی دقیق از آنچه در سال ۱۳۹۰ رخ داده وجود داشته باشد امکان ندارد نظام تصمیم‌گیری کشور بار دیگر مجوزی برای تکرار این تجربه صادر کند. متاسفانه ما در سال گذشته از نظر آمار و اطلاعات بهنگام و قابل اعتماد با چالش‌هایی روبه‌رو شدیم و کار به جایی رسید که حتی دستگاه‌های دولتی هم درباره آمار و اطلاعات رسمی به مناقشه پرداختند.

اما در عین حال حتی اگر بخواهیم به اسنادی که خود دولت منتشر کرده بسنده کنیم به اندازه کافی ادله کافی برای غیرسودمند بودن این جهت گیری سیاستی مشاهده می‌شود. وقتی که در آغاز کار قرار شد این رویکرد کلید بخورد فهرستی از اهداف به عنوان نتایج مورد انتظار مطرح می‌شد و مکرر در سخنان مقامات کشور گفته می‌شد که فقر ریشه‌کن و عدالت برقرار و رقابت برای تولید فراهم خواهد شد اما وقتی که با دقت بیشتری واقعیت‌ها در مجلس بررسی شد تقریبا برخی از آنها مورد تایید قانونگذار واقع نشد. قانونگذار سطح انتظارات خود را نسبت به این وعده‌ها پایین آورد و مساله را در یک کادر محدودی قرار داد. براساس فرضیاتی که مطرح شده بود ۱۲ماموریت برای دولت تعریف شد که از محل منابعی که از این طریق به دست می‌آید انجام شود. مثلا پرداخت نقدی به شهروندان، جبران بخشی از خسارات به تولیدکنندگان، جبران بخشی از خسارات به نظام بهداشت کشور و تامین اجتماعی از جمله این موارد بود که باید با آن درآمد اکتسابی انجام می‌شد. ادعای اولیه دولت این بود که از طریق این کار ۹۰ تا ۱۱۰ هزار میلیارد تومان درآمد کسب خواهد کرد اما وقتی که خود دولت لایحه بودجه سال۹۰ را داد رقمی که در این بودجه درنظر گرفته شد ۶۲ هزار میلیارد تومان بود؛ یعنی یک عقب‌نشینی جدی نسبت به ادعاهای خود.

وقتی که مجلس این لایحه را بررسی کرد تقریبا مشخص بود با یک فروضی در مورد هرکدام از حامل‌های انرژی میزان مصرف و تفاوت قیمت مدنظر دولت چیست. وقتی مجلس این‌ها را محاسبه کرد به این نتیجه رسید که سقف قابل تحقق درآمد برای دولت ۲۶ هزار میلیارد تومان بوده است. در این مقوله دولت احتمالا قادر نبود از آن رقم لایحه بودجه دفاع کند اما به عنوان تمهیدی برای پنهان کردن بخشی از کسری واقعی بودجه نهایتا مجلس پذیرفت به جای ۶۲ هزار میلیارد تومان رقم ۵۴ هزار میلیارد تومان تصویب شود.

گزارش‌هایی که مرکز پژوهش‌های مجلس ارائه کرده، نشان دهنده این است که در کل سال ۹۰ عملا آنچه اتفاق افتاده ۲۹ هزار میلیارد تومان است. اما ظاهرا فقط یک ماموریت یعنی پرداخت نقدی به شهروندان در دستور کار قرار گرفت و برای همین یک ماموریت هم ۱۶هزار میلیارد تومان کسری آورد. یعنی همین جا سیستم نظارتی به راحتی متوجه می‌شود این سیاست نتیجه مدنظر را نداشته است. همان کسری را هم دولت سعی کرد از رویه‌های غیرقانونی پوشش دهد که این مورد اعتراض شدید دیوان محاسبات قرار گرفت. این‌ها واقعیت‌هایی است که نهادهای رسمی کشور بر روی آن صحه گذاشتند و به همین دلیل هم است که مجلس تصمیم بر توقف فاز دوم هدفمندسازی یارانه‌ها گرفته است.

منبع: روزنامه آرمان