امیدواری های تازه برای پیمودن «راه سبز امید»

چکیده :طرح مسائلی مانند مرزبندی جنبش سبز با نیروهای خشونت طلب و هوادار استبداد موروثی، مخالفت با تجاوز نظامی بیگانگان به آب و خاک کشورمان، مخالفت با حرکت های تجزیه طلبانه، اثبات غیرقانونی بودن حبس رهبران جنبش سبز و دیگر بازداشت شدگان پس از انتخابات، نقشی بس مهم در توضیح اصول حاکم بر جنبش ایفا می کند... حرکت شورا در تبیین مواضع آن در مجامع بین المللی، گامی مثبت به شمار می رود و امیدهایمان را برای پیمودن «راه سبز امید» دو چندان می سازد، اما به طور همزمان، بار مسئولیت همراهان جنبش سبز در داخل و خارج از کشور را دوچندان می سازد....

کلمه – سید کاظم قمی:

خبر گفتگوهای فعالان جنبش سبز در شهر استراسبورگ فرانسه و سخنرانی در کمیسیون سیاسی و دموکراسی مجمع پارلمانی شورای اروپا و نیز دیدار با گروهی از رؤسا و نواب ریاست احزاب سیاسی در مجمع پارلمانی شورای اروپا ونمایندگان مجالس کشورهای اروپایی را باید تلاشی در خور تحسین از سوی فعالان جنبش سبز و نقطه ای روشن در کارنامه ی دوساله ی «شورای هماهنگی راه سبز امید» به شمار آورد. اهمیت این نشست ها نه تنها در نمایش یک استراتژی اندیشیده در روابط خارجی و بین المللی از سوی جنبش سبز، بلکه در تأکید مجدد فعالان جنبش بر اصول، خط مشی و دایره ی شمول آن است.

از تشکیل شورای هماهنگی راه سبز امید دو سال می گذرد؛ شورایی که اعضای آن در آخرین هفته های پیش از حبس خانگی مهدی کروبی و میرحسین موسوی، و با دورنگری آنان نسبت به محتمل الوقوع بودن قطع رابطه شان با بدنه ی جنبش، به انتخاب آنان تشکیل شد تا در غیبت آن همراهان مصمم جنبش سبز، در جهت حفظ آرمان ها و تحقق خواسته های به حق آن کوشش کند. در کنار تعیین شورا، سند مهمی نیز انتشار یافت: «منشور راه سبز امید» که مفاد آن برگرفته از مطالبات یکصد ساله ی مردم ایران از جنبش مشروطه خواهی به این سو، خواسته های جنبش مدنی، اعتراضی و مسالمت آمیز شهروندان معترض به نتایج انتخابات سال ۸۸، و مواضع اعلام شده ی رهبران جنبش در بیانیه ها، سخنرانی ها و مصاحبه هایشان است. ویراست دوم این منشور که با نظرخواهی و مشارکت فعالانه ی بیش از یکصد تن از اندیشمندان و فعالان مقیم داخل و خارج همراه جنبش تدوین شد، در آخرین روزهای آزادی کروبی و موسوی به امضای آنان رسید.

به جز اردشیر امیرارجمند، اسامی دیگر اعضای شورا و تشکیلات آن، به دلایلی قابل فهم برای همه ی کسانی که شرایط امنیتی کشور را درک می کنند، اعلام نشده است. فشارهای ایجاد شده در فضای مجازی و تبلیغاتی توسط مخالفان و منتقدان شورا در خارج از کشور و گمانه زنی های مندرج در سایت های وابسته به اقتدارگرایان حاکم در ایران هم نتوانسته است شورا را وادار به اعلام اسامی اعضاء کند. واقعیت هم این است که معلوم نیست با اعلام اسامی اعضای شورا، چه مشکلی حل خواهد شد که بر آن اصرار داشته باشیم. آنچه مهم است، یکی کارنامه ی دوساله ی این شوراست که بر بخش مهمی از آن آگاهی داریم، و دیگری شناختی است که نسبت به سخنگوی آن داریم.

نام اردشیر امیرارجمند برای بسیاری از فعالان سیاسی و مجامع دانشگاهی ایران آشناست. در کارنامه اش نقطه ی تاریکی به چشم نمی خورد: استاد حقوق دانشگاه شهید بهشتی، مؤسس نخستین کرسی حقوق بشر در همان دانشگاه و نویسنده ی ده ها کتاب و مقاله ی علمی در همین زمینه بوده و در مجامع بین المللی چهره ای شناخته شده است. امیرارجمند نقش اساسی در نوسازی حقوق عمومی کشور و نهاد سازی در حوزه حقوق بشر داشته و بسیاری از فعالان حقوق بشری، از شاگردان وی بوده اند. کسانی که در ستاد مرکزی انتخاباتی میرحسین موسوی فعالیت می کردند هم می دانند که مسئول کمیته ی حقوقی بوده و در تدوین سند اصلاحات حقوقی ستاد موسوی که دارای ارزش زیادی در تاریخ حقوقی است، نقش محوری داشت. او در کنار محمد باقریان، قربان بهزادیان نژاد، سید علیرضا بهشتی شیرازی، علی محمد حاضری، سید محمدرضا حسینی بهشتی، سید علیرضا حسینی بهشتی، سید حسن عابد جعفری، ابوالفضل فاتح، و مهدی فروزنده پور، فرشاد مؤمنی و علی عرب مازار یزدی، عضو شورای دوازده نفره ی مشاوران عالی موسوی بوده است. وی که پس از انتخابات بازداشت و زندانی شده، به دنبال حوادث عاشورای ۸۸ به خارج از کشور مهاجرت کرد و پس از حبس خانگی موسوی، به عنوان سخنگوی شورای هماهنگی راه سبز امید به فعالیت پرداخته است. طبیعی است که کسی که در چنین موقعیتی قرار گیرد، در معرض طیف متنوعی از تبلیغات سوء داخلی و خارجی قرار می گیرد: از افسانه پردازی هایی که برای اثبات وابستگی وی به گروه های ضدانقلاب، منافقین و سلطنت طلبان از سوی مقامات امنیتی و رسانه های وابسته به آنها صورت گرفته تا حملات تبلیغاتی براندازان و وابستگان به قدرت های بیگانه. خوشبختانه امیرارجمند با متانت و صلابت از کنار همه ی این تهاجمات گذشته و دست از تلاش در راهی که به آن ایمان دارد، نکشیده است.

کارنامه ی شورا نیز بیش و کم در معرض افکار عمومی بوده و هست. در این کارنامه، صد البته نقاط ضعف گاه مهمی هم مشاهده می شود. اما چشم پوشی از دستاورهای آن هم بی انصافی است. شورا دامنه ی همکاری، نظرسنجی و مشورت خواهی خود را فارغ از انحصارگرایی روز به روز افزایش داده است و در حال حاضر، علاوه بر حضور نمایندگان کروبی و موسوی، با گروه ها و افراد بسیاری، از جمله اصلاح طلبان، طیف های مختلف ملی- مذهبی، جمهوری خواهانی که دین ستیز نیستند، دانشگاهیان، تشکل های دانشجویی، اقوام، اقشار و کلیه جریان های ملی که حداقل های اشتراک را دارند، در ارتباط است. با این همه، به عنوان یک همراه جنبش سبز به نوبه ی خویش انتظار دارم شورا نسبت به امکان برقراری ارتباط مستقیم با همراهان جنبش سبز اقدام کند. باید شرایطی فراهم شود تا منتقدان بتوانند کوتاهی ها و نواقص کار شورا را مطرح کنند و شورا با این انتقادات مسئولانه برخورد کند و پاسخگوی پرسش های فراوانی که در این زمینه وجود دارد، باشد.

گزارش های منتشره از نشست های یادشده، حاکی از برداشتن گام های مهمی از سوی جنبش سبز است. مواضع اصولی امیرارجمند و دیگر شرکت کنندگان نشست پارلمان اروپا که بدون مجامله و تعارف و با صراحت و صداقت از منظر منافع ملی و پایبندی به اصول مصرح در متن منشور راه سبز امید بیان شد، چشم اندازی از یک مجموعه ی هماهنگ و قابل اعتماد در طی این راه دشوار را ترسیم می کند. طرح مسائلی مانند مرزبندی جنبش سبز با نیروهای خشونت طلب و هوادار استبداد موروثی، مخالفت با تجاوز نظامی بیگانگان به آب و خاک کشورمان، مخالفت با حرکت های تجزیه طلبانه، اثبات غیرقانونی بودن حبس رهبران جنبش سبز و دیگر بازداشت شدگان پس از انتخابات، نقشی بس مهم در توضیح اصول حاکم بر جنبش ایفا می کند. تأکید مهم شرکت کنندگان این نشست ها بر هدفمندسازی تحریم های اقتصادی بین المللی به نحوی که به توده های مردم و اقشار متوسط و پایین جامعه آسیب کمتری وارد شود، نشان از خط مشی ای دارد که حفظ منافع ملی را مقدم بر هر چیز دیگر می داند. طرح این موضوع که حل و فصل منصفانه ی مناقشه ی هسته ای نباید به کم توجهی به نقض نظام یافته ی حقوق بشر در ایران شود، نشانگر هوشیاری جنبش سبز نسبت به قربانی نشدن حقوق شهروندان در زد و بندهای پنهانی و غیرمسئولانه ی حاکمان در عرصه ی بین المللی است. روشن شدن مواضع جنبش سبز به طور قطع باعث وارد شدن فشارهای بین المللی برای آزادی همراهان جنبش و به رسمیت شناخته شدن خواسته های مشروع و قانونی مردم ایران خواهد شد. با این همه، باید به یاد داشت که اگر این فشارهای بیرونی با حرکت های اعتراضی جمعی مسالمت آمیز (مثلا در قالب کنش های مقاومت منفی) همراه نباشد، احتمال سازش های ذلت بار و امتیازبخشی های ننگین، آن هم زیر خروارها تبلیغات دروغین (که نظام حاکم بر ایران در تولید آن مهارت کافی دارد) و قربانی شدن موضوع حقوق ملت ایران بسیار زیاد خواهد شد. حرکت شورا در تبیین مواضع آن در مجامع بین المللی، گامی مثبت به شمار می رود و امیدهایمان را برای پیمودن «راه سبز امید» دو چندان می سازد، اما به طور همزمان، بار مسئولیت همراهان جنبش سبز در داخل و خارج از کشور را دوچندان می سازد.

آرشیو نوشته های دیگر این نویسنده