گوش شنوایی نیست؛ کارگران با سیلی صورتشان را سرخ نگه می‌دارند

چکیده :جامعه کارگری در یک سال اخیر بحرانی ترین دوره کاری و معیشتی را پشت سر گذاشته است. هر چه حاکمیت در این مدت بر طبل عدالت و رفاه و عزت نفس کارگری کوبید اما تنها بی عدالتی و تبعیض و حق کشی را نصیب این قشر کرد؛ از اخراج و تهدید به بیکاری گرفته تا مطالبات معوق و تعطیلی کارخانه ها، همگی دست به دست هم داد تا در این دوره شاهد یکی از گسترده ترین موج های اعتراض به دولت در این عرصه باشیم؛ اعتراضاتی که پاسخ آن چیزی جز سرکوب نبود، شیوه ای که در آستانه روز کارگر تداوم یافته است....

کلمه – زهره نقیبی:

حقوق برابر، قانون کار، عزت نفس، منزلت و رفاه حداقلی؛ اینها شعارهای فراموش شده ای است که کارگر ایرانی نه تنها سهمی از آن ندارد، بلکه دیگر مطالبه آن را هم رها کرده است. کارگر ایرانی حالا مدتهاست تنها مطالبه نانی می کند برای زیستن.

جامعه کارگری در یک سال اخیر بحرانی ترین دوره کاری و معیشتی را پشت سر گذاشته است. هر چه حاکمیت در این مدت بر طبل عدالت و رفاه و عزت نفس کارگری کوبید اما تنها بی عدالتی و تبعیض و حق کشی را نصیب این قشر کرد؛ از اخراج و تهدید به بیکاری گرفته تا مطالبات معوق و تعطیلی کارخانه ها، همگی دست به دست هم داد تا در این دوره شاهد یکی از گسترده ترین موج های اعتراض به دولت در این عرصه باشیم؛ اعتراضاتی که پاسخ آن چیزی جز سرکوب نبود، شیوه ای که در آستانه روز کارگر تداوم یافته است.

عدم تامین حقوق کارگران، تعدیل و اخراج، تهدید به بیکاری، افزایش ناکافی حداقل دستمزد، قراردادهای سفید امضا، نبود بیمه مناسب درمانی و تامین اجتماعی و قراردادهای کوتاه مدت و به موازات آن فشارهای ناشی از طرح هدفمندی یارانه ها نتیجه ای جز سفره های خالی برای کارگر ایرانی به همراه نداشته است. این سهم و سرنوشتی است که از سیاست های اقتصادی دولت احمدی نژاد در این سالها نصیب جامعه کارگری شده است. دولتی که هم با شعار ” عدالت ” بر سر کار آورده شد و هم از آوردن پول نفت بر سر سفره ها سخن گفت.

در آستانه روز جهانی کارگر، خبرنگار کلمه در خصوص این مشکلات با برخی از فعالان کارگری به گفت و گو نشسته است که در ادامه می خوانید.

گوش شنوایی برای شنیدن مشکل کارگران نیست

یکی از فعالان کارگری مازندران در گفت و گو با خبرنگار کلمه مهم ترین معضل جامعه کارگری را عدم امنیت شغلی و پرداخت نشدن حقوق آنها ذکر می کند.

او کارگران نساجی مازندران را به عنوان نمونه ای ذکر می کند که بیش از هزار نفر آنها بیش از ۱۸ ماه حقوق معوقه دارند، و توضیح می دهد: در این استان بیش از ۲ هزار و ۵۰۰ نفر، از ۳ ماه تا ۱۸ ماه حقوق دریافت نکرده اند.

او با اعتقاد به اینکه در ایران گوش شنوایی برای شنیدن مشکل کارگران نیست، اظهار امیدواری می کند در آستانه روز کارگر، مسوولین به این قشر عیدی دهند و مشکل پرداختی و حقوق معوق آنها را حل کنند.

وی تاکید می کند که بحث اصلاح قانون کار با اشک تمساح ریختن وزارت کار نه تنها به نفع کارگران، تولید ملی نبوده و نیست بلکه مغایرت های ارزشی و آرمانی با نظام عدالت اجتماعی داشته و دارد.

خواسته او از طرف جامعه کارگری این است که مسوولان امر واقع بینانه، دلسوزانه به مسایل روابط کار و امور آن بپردازند.

یکی از فعالان کارگری اصفهان نیز که خواست نامش فاش نشود، به کلمه می گوید: وقتی کارگر برای پیگیری مطالبات خود دستش از همه جا بریده باشد، دست به تجمع می زند و به خیابان می آید، سر از فرمانداری و استانداری در می آورد و اعتصاب می کند. او می گوید: سوال من از مسوولان این است که طی این سال ها در مقابل مرغ ۱۳۰۰ تومانی که ۵ هزار تومان شده و گوشت هفت هزار تومانی که قیمتش سر به فلک کشیده و میوه و… چقدر بیشتر به جیب کارگران آمده است؟ حق دستمزد این قشر چه میزان افزایش یافته است؟ اینها مسایلی نیست که مسوولان دولت و نمایندگان مجلس ندانند. منتهی به روی خود نمی آورند.

به گفته او، در استان اصفهان، واحدهای مختلف بالای ۱۰۰، ۲۰۰ و حتی صحبت از هزار نیرو هست که در سال جدید با آنها تمدید قرارداد نشده است.

او می گوید: کارگر ایرانی استثمار می شود، این حق ما نیست. سپس اشاره می کند: در سال های اخیر، هزینه های سنگین زندگی با مشکلات اقتصادی و گرانی و طرح هدفمندی یارانه ها، کارگران را در تنگنا قرار داده و سفره آنها را خالی تر از قبل کرده است. تامین هزینه ها برایشان مقدور نیست.

بیکاری و فقر کارگری، دستپخت سیاست های اقتصادی غلط

تشدید بحران صنایع و کارخانجات و واحدهای تولیدی و به تبع آن ورشکستگی و اخراج و تعدیل نیروی کار در نتیجه سیاست خصوصی سازی در دولت احمدی نژاد باعث شده جامعه کارگران در زندگی روزمره با مشکلات جدی مواجه شوند. از سویی اجرای طرح هدفمندی یارانه ها و موج فزاینده تورم مزید بر علت شده و دستمزدهای حداقلی کفاف زندگی آنها را نمی دهد. بر همین اساس نه تنها امنیت شغلی کارگران در سال جاری بیشتر به خطر افتاده و شمار واحدهای تولیدی که دچار رکود یا تعطیلی شده اند بیشتر شده، که در عرصه معاش کارگری هم به لحاظ رشد نرخ تورم و کاهش قدرت خرید مردم وضع معیشتی کارگران با خطر جدی روبه‌رو است.

فعال کارگری استان اصفهان تصریح می کند: در استان های مختلف بسیاری از واحدهای تولیدی با مشکل مواجه شده اند و در آستانه سقوط قرار گرفته اند. اکثر شهرک های صنعتی نیمه فعال و منفعل هستند. اولین قشری که از این معضلات متضرر می شود، قشر نیروی کار است. از بحث بیمه و معوقات گرفته تا اخراج و تعدیل نیروهای کار.

او معتقد است که وزارتخانه های صنایع و معادن، کار و دیگر بخش های مربوطه به دلیل نداشتن برنامه طولانی و مدون دچار سردرگمی شده اند و خودشان هم نمی دانند چه کنند، و همین سردرگمی ها همه را متضرر می کند.

از سوی دیگر، یکی از نمایندگان کارگری استان اهواز هم با بیان اینکه وضعیت واحدهای تولیدی هر روز بدتر از قبل می شود، به خبرنگار کلمه می گوید: بسیاری از واحدها به دلیل مشکلات اقتصادی و مالی و بالارفتن هزینه های برق و گاز ناشی از اجرای قانون هدفمندی یارانه ها یا تعطیل شده اند و یا در آستانه تعطیلی قرار گرفته اند.

او، می گوید: سال گذشته ۱۰ هزار نفر کارگر این استان اخراج شدند، و ضمن آن خبر می دهد که امسال نیز بسیاری از کارگران اخراج شده و بحث اخراج بسیاری از کارگران مطرح است و با بسیاری از آنها تمدید قرارداد نشده است.

وی به تعطیلی کارخانه قند اهواز اشاره می کند و می گوید: ۳۰۰ کارگر از این تعطیلی بیکار شدند و هم اکنون ۹ ماه حقوق معوقه دارند. از سویی کارخانه قند بیستون و ۴ کارخانه نوشابه سازی تعطیل شده و یا در آستانه تعطیلی قرار دارند. کارگران کارخانه لوله سازی اهواز نیز ۲۵ ماه است که حقوق نگرفته و ۶۰۰ تا ۷۰۰ کارگر آن اخراج شده اند. برخی از آنها سنوات خدمتی نگرفته اند.

در همین زمینه نماینده کارگران استان ایلام هم از تعطیلی و رکود ۴۰ درصد از کارخانجات این استان خبر داده که بیکاری جمع کثیری از کارگران را موجب شده است.

او سه مساله ی عدم امنیت شغلی، پرداخت نشدن حقوق و معوقات کارگران و بیمه آنها را از مشکلات اصلی جامعه کارگری می داند.

غیر از موارد فوق، صنایع فلزی ایران، کارخانه پلاستیک شاهین، شهاب خودرو، ذوب آهن غرب کشور، شهرداری قصرشیرین، شرکت گیلان سویا، کبریت سازی تبریز نمونه های کوچکی از واحدها و کارخانجات تولیدی هستند که در نتیجه ورشکستگی و کاهش تولید اقدام به تعدیل و اخراج نیروهای کار کرده اند.

با این حال آمار دقیقی در این بخش ارایه نشده است. اگر چه علیرضا محجوب، دبیر خانه کارگر تعداد کارگران اخراج شده طی سال گذشته را یکصد هزار نفر ذکر می کند.

در همین زمینه فرامرز توفیقی، فعال کارگری، هم به خبرگزاری ایلنا گفته است که به علت وضعیت بحرانی “۳۰ درصد از کارگران واحدهای تولیدی از ابتدای سال ۹۱ اخراج شده‌اند”.

تامین اجتماعی کارگران، قربانی کشمکش های سیاسی

موضوع دیگری که نماینده کارگری اهواز به آن اشاره می کند این است که تامین اجتماعی اخیرا کارگران را به دلیل بدهی کارخانه ها به تامین اجتماعی، در لیست تامین اجتماعی قرار نمی دهد.

مساله بیمه تامین اجتماعی که به عنوان یکی از مشکلات کارگران مطرح می شود، در شرایطی است که دولت و مجلس بر ریاست سازمان تامین اجتماعی دعوا و اختلاف دارند و این سازمان که یک نهاد مهم برای تامین نیاز های بیمه ای کارگران است طی سال های اخیر به شدت درگیر تنش بوده و عملا از رسیدگی به مسایل کارگران ناتوان مانده است.

کارگران با سیلی صورت سرخ می کنند

قراردادهای موقت و سفید امضا از دیگر معضلات رایج در جامعه کارگران ایرانی است که به واسطه آن کارگران را استثمار می کنند. معضلی که اگر چه پیشتر سابقه داشت اما با اجرای قانون هدفمندی یارانه ها و بحران تامین نقدینگی بخش زیادی از واحدهای تولیدی کشور قراردادهای سفید امضا هم رواج بیشتری یافت.

یکی از نمایندگان کارگری در این زمینه به نقش کارگران در عرصه های مختلف اشاره می کند و توضیح می دهد: کارگران حق بزرگی در پیروزی و شکل گیری انقلاب داشتند اما متاسفانه در شرایط فعلی به دلیل نداشتن امنیت شغلی و مشکلات شدید معیشتی خصوصا پایین بودن دستمزد، با سیلی صورت خود را سرخ نگه می دارند و بیش از ۷۰ درصد کارگران دچار معضلات معیشتی و سفره های خالی هستند.

او می افزاید: نمونه بارز این معضل، سفید امضا گرفتن کارگران قراردادی توسط کارفرمایان در بخش خصوصی و دولتی است که در حال استثمار هستند و به جای حداقل دستمزد، کمتر از نصف حقوق را از کارفرما می گیرند.

مساله قراردادهای موقت از دیگر موضوعاتی است که این فعال کارگری به عنوان یکی از معضلات سال های اخیر مورد اشاره قرار می دهد و می گوید: قراردادهای موقت یک ماهه، ۳ ماهه و ۶ ماهه روحیه کارگران را تضعیف کرده است. بخش اعظمی از این قشر مورد استثمار واقع شده و به عنوان کالا در معرض خرید و فروش قرار گرفتند. ساعات زیادی از آنها کار می کشند اما حق و حقوق آنها براساس حداقل ها یی که شورای عالی کار تصویب کرده پرداخت نمی شود. کارگران هم به دلیل مشکلات تامین هزینه های خود با همین حداقل ها کار می کنند.

به گفته وی، آن طور که حق کارگران بوده است، به آن توجه نشده است. او همچنین توجه به وضعیت اقتصادی و امنیت کارگران را مورد تاکید قرار می دهد.

فعال کارگری شهرری نیز یعنی نداشتن امنیت شغلی را به عنوان یکی از مشکلات کارگران می داند و از قراردادهای سفید امضاء گلایه می کند. به گفته او، کارگران تهرانی با معضل کارگران افغانی مواجه هستند که بالغ بر ۵۰ درصد از ترکیب کارگران را تشکیل می دهند.

او ادامه می دهد: باید به تامین نیروی انسانی ایرانی توجه شود و با جذب کارگران افغانی به صرف اینکه نیاز به بیمه ندارند، در حق کارگران ایرانی اجحاف نکنیم.

او هم چنین ضرورت توجه به سرمایه گذاران را مورد توجه قرار می دهد و می گوید: سرمایه گذار و کارگر هم چون دو بال کبوتر هستند که هر یک بدون دیگری امکان پرواز ندارد و بی معنا است.

او می گوید: انقلاب را کارگران به ثمر رساندند اما الان به تنها چیزی اهمیت داده نمی شود، این قشر است.

دولت به جای اصلاح قانون کار، خود را اصلاح کند

نکته دیگری که از سوی این فعالان کارگری مورد اشاره قرار می گیرد، ذکر این مساله است که سال ۹۱ در حالی از سوی رهبری به نام تولید ملى، حمایت از کار و سرمایه‏ ى ایرانى نامگذاری شده است که مشکلات مختلف در صنعت، تولید، اشتغال و اقتصاد کشور بیداد می کند.

فعال کارگری استان مازندران از دولت می خواهد به جای اصلاح قانون کار، خود را اصلاح کند. سیستم بانکی و ارزی و واردات کالاهای خارجی و قانون هدفمندی یارانه ها را اصلاح کند و هیچ وقت سراغ قانون کار و کارگران نیاید.

مخالفت دولت با راهپیمایی روز کارگر

این مشکلات دست به دست هم داده تا این قشر در صدد آن بر آید تا از فرصت روز کارگر برای طرح مطالبات و اعتراضات خود به گوش مسوولان استفاده کند. فرصتی که تا این لحظه برای برپایی آن کارشکنی هایی صورت گرفته است. این در حالی است که بر اساس اصل ۲۷ قانون اساسی تشکیل اجتماعات و راه‏پیمایی‏ ها، بدون حمل سلاح، به شرط آن که مخل به مبانی اسلام نباشد، آزاد است.‏‏

علی دهقان کیا، عضو هیات مدیره کانون شوراهای اسلامی کار استان تهران اواخر فروردین ماه جاری با انتقاد از اینکه دولت در پنج سال گذشته مجوز راهپیمایی روز کارگر، را به “دلایل سیاسی”نداده است، از درخواست برای راهپیمایی امسال به وزارت کشور خبر داد.

اما به دنبال انتقاد فعالان و تشکل‌های کارگری از صادر نشدن مجوز راهپیمایی روز جهانی کارگر، محمد نجار، وزیر کشور به جای اعلام صریح مخالفت با برگزاری این مراسم، منکر ارایه هر گونه درخواست از سوی جامعه کارگران شد.

در همین زمینه محمود عباس زاده دبیر کمیسیون ماده ۱۰ احزاب در وزارت کشور نیز اعلام کرده درخواستی از خانه کارگر برای راهپیمایی روز کارگر (در روز یازدهم اردیبهشت امسال) دریافت نشده است.

این در حالی است که از چند هفته گذشته فشارها بر نمایندگان کارگری افزایش یافته و بسیاری از آنها احضار و تهدید شده اند. هرچند اعتراضات کارگران در هفته های اخیر متوقف نشده و ادامه هم داشته است، که از جمله آنها می توان به تجمع کارگران نساجی مازندران، لوله‌سازی خوزستان، شهاب خودرو، صنایع فلزی ایران، نساجى فرنخ و مه نخ و نازنخ، قند و تصفیه شکر اشاره کرد.

فعالان کارگری ایران معتقدند که روز جهانی کارگر، فرصتی مناسب برای بیان خواسته‌هایشان است و مطابق اصل ۲۷ قانون اساسی، حق برگزاری راهپیمایی و تجمع دارند. اما دولت آنها را در خصوص برگزاری این مراسم تهدید کرده و آنها را با خطر اخراج و بیکاری مواجه ساخته است.

با این حال بسیاری از نمایندگان کارگری در گفت و گو با کلمه اعلام می کنند حتی اگر وزارت کشور مجوزی ندهند، ما تجمع خواهیم کرد.