در حسرت «روحیه فراموش شده» دهه ۶۰

چکیده :وضعیت امروز جامعه ما نسبت به دهه شصت مشابه روحیات مسلمانان در ابتدای هجرت نسبت به سال‌های آخر عمر پیامبر(ص) است. امروز موریانه دنیاگرایی و انحصارطلبی، بدگمانی و بی اعتمادی در مقامات و به تبع در مردم رخنه کرده و بنیان ایمان و اخلاصشان را جویده است. روحیه صفا و برادری ابتدای انقلاب رخت بربسته و کینه‌توزی و تخری‌بگری را حاکم ساخته و فریاد اندکی خیرخواه هم گوش شنوایی نمی‌یابد. یکی از این خیرخواهان معاون اول رئیس جمهور است که در همین ایام و بعد از این دیدار، در جمع شورای عالی استان‌ها می‌گوید: «من از شش ماه گذشته مدام در محافل مختلف می‌گویم اگر دلسوز مردم، جامعه، جمهوری اسلامی و انقلاب هستید، با هم گفت‌وگو کرده و امید مردم به جامعه را افزایش...

احمد حیدری

رهبر انقلاب در دیدار با جمعی از کارگزاران نظام با یادکرد از «روحیه فراموش شده» و متروک مسئولان جمهوری اسلامی و مردم در دهه افتخارآمیز ۶۰(زمان رهبری امام، ریاست جمهوری ایشان و نخست وزیری میرحسین) گفتند: «[آیا] یادتان هست احساسات خودتان در دهه ۶۰ را؟ یادتان هست بی‌اعتنایی به مال را که در آن دهه داشتید؟ اهتمام به خدمت را که در آن دهه داشتید؟ … ما سقوط خودمان، عقبگرد خودمان را که تدریجی است، درست نمی‌فهمیم، خیلی باید دقت کنیم».

یادآوری روحیات مسئولان و مردم در دهه۶۰ که مبتنی بر اخلاص، برادری، فداکاری، سبقت در خیر و خدمت، واگذاری امتیازات و منافع و …، بود و قیاس آن با روحیات حاکم بر امروز جامعه که سبقت در منافع، انحصار طلبی، سوء ظن و بدگمانی، تهمت و تخریب و …، می‌باشد، مضمون آیات ۶۵ و ۶۶ انفال را برایمان تکرار می‌کند. در آیه ۶۵ با توجه به روحیات حاکم بر جامعه اسلامی در سال‌های ابتدای هجرت می‌فرماید: «هر گاه بیست نفر با استقامت از شما باشند، بر دویست نفر غلبه مى‏کنند». مگر روحیات جامعه اسلامی در ابتدای هجرت چگونه بود که چنین قدرتی به مؤمنان داده و یک نفر از آنان را قوی‌تر از ده نفر از مخالفان مشرکشان ساخته بود؟ مؤمنان در آن زمان دو دسته مهاجر و انصار بودند، مهاجران مؤمنان مکّی بودند که به خاطر رضای خدا از خانه، کاشانه، وطن و هر چه داشتند، دل کنده و به شهر و دیار خود پشت کرده و راهی دیار غربت شدند تا حافظ دینشان باشند و جمع انصار مؤمنان مدنی بودند که برای رضای خدا مهاجران را با جان و دل در خانه خود پذیرا شدند و هر چه داشتند، در کف اخلاص گذاشتند و آنان را سهیم کردند. آیات فراوانی توصیف کننده آن جامعه نمونه هست و یکی از آن آیات به شرح زیر است: «نعمت (بزرگِ) خدا را بر خود، به یاد آرید که چگونه دشمن یکدیگر بودید، و او میان دلهاى شما، الفت ایجاد کرد، و به برکتِ نعمتِ او، برادر شدید»(آل عمران/۱۰۳)

حاکمیت برادری، اخلاص، صفا، گذشت، فداکاری، سبقت در خیر، خداخواهی و آخرت طلبی چنان این مردان را اوج داده و خدایی کرده بود که در بدر وقتی کارشناس نظامی دشمن به بررسی شرایط سپاه اسلام آمد، در بازگشت آنان را از نظر تعداد یک سوم مشرکان شمرد ولی جمله ای گفت که ترس را بر وجود دشمنان غالب ساخت: «شتران آب کش مدینه برای شما حامل بار تلخ مرگند!»(تفسیر قمی،۱/۲۶۲) لذا سپاه ۳۱۳ نفری مسلمانان بدون ساز و برگ نظامی و زره و شمشیر و اسب بر سپاه هزار نفری غرق سلاح مکه پیروز شد! ولی با گذشت زمان و زیاد شدن مسلمانان و رسیدن به غنایم و طلا و نقره و پست و مقام، آن روحیه‌ها ضعیف شد و فراموش گشت به نحوی که سالها بعد(سال نهم هجری) سپاه بیشمار مسلمانان(۱۲۰۰۰نفر) در مقابل هجوم هوازن شکست خورد و پا به هزیمت نهاد و به قول قرآن: «در روز حنین آن هنگام که فزونى جمعیّتتان شما را مغرور ساخت، ولى هیچ به دردتان نخورد و زمین با همه وسعتش بر شما تنگ شده سپس پشت (به دشمن) کرده، فرار نمودید»(توبه/۲۵) و این بود که قران فرمود: « الآن خداوند به شما تخفیف داد، و دید که در شما ضعف است بنا بر این، هر گاه یکصد نفر با استقامت از شما باشند، بر دویست نفر پیروز مى‏شوند»(توبه/۶۶)

وضعیت امروز جامعه ما نسبت به دهه شصت مشابه روحیات مسلمانان در ابتدای هجرت نسبت به سال‌های آخر عمر پیامبر(ص) است. امروز موریانه دنیاگرایی و انحصارطلبی، بدگمانی و بی اعتمادی در مقامات و به تبع در مردم رخنه کرده و بنیان ایمان و اخلاصشان را جویده است. روحیه صفا و برادری ابتدای انقلاب رخت بربسته و کینه‌توزی و تخری‌بگری را حاکم ساخته و فریاد اندکی خیرخواه هم گوش شنوایی نمی‌یابد. یکی از این خیرخواهان معاون اول رئیس جمهور است که در همین ایام و بعد از این دیدار، در جمع شورای عالی استان‌ها می‌گوید: «من از شش ماه گذشته مدام در محافل مختلف می‌گویم اگر دلسوز مردم، جامعه، جمهوری اسلامی و انقلاب هستید، با هم گفت‌وگو کرده و امید مردم به جامعه را افزایش دهید».

آری راه بازگشت به روحیه دهه ۶۰ زدودن کینه ها از دلها، دست ردّ زدن به سینه دنیاگرای‌یها و انحصارطلبی‌ها، و بازگرداندن صفا و برادری آن سال‌هاست و تا این صفا و برادری بازنگردد و دلها از کینه‌ها صاف نشود، در بر همین پاشنه نحس خواهد چرخید. به امید بازگشت صفا و برادری و اخلاص ابتدای انقلاب.