اجبار سیاسی رای دادن

چکیده : آیا رای دادن به نظام مشروعیت میبخشد؟ آیا شرکت در انتخابات به معنای حمایت بیشرط و طرفداری از یکی از نامزدها میباشد؟ ...

سولماز محمودی*:

در آستانۀ دوازدهیمن دوره انتخابات ریاست جمهوری ، رویکرد شرکت در انتخابات شاید بحث برانگیزترین گزینه برای شهروندان و ابرانیان خارج از کشور باشد. و در این میان مخالفان جمهوری اسلامی، از گروهها، احزاب و سازمانها و افراد هر کدام بسته به ایدئولوژی خود، با ارائه نظر و روش مبارزه با جمهوری اسلامی درصدد یافتن رویکردی مناسب برای مقابله با انتخابات و رژیمی هستند که آنرا به مشروعیت نشناخته و خواهان سرنگونی آن هستند.

موارد زیر سه رویکرد غالبی است که افراد و گروه های مختلف اپوزیسیون طی ادوار گذشته و انتخابات ریاست جمهوری داشته اند:

۱- تحریم انتخابات
۲- با دادن رای چیزی عوض نمیشود و رای ما تاثیری ندارد
۳- شرکت در انتخابات

هر یک از این سه رویکرد مزایا و معایب خود را دارند، اما نکتۀ مهم این است که کدامیک در انتخابات جمهوری اسلامی بیشترین تاثیر را خواهد داشت و همچنین آن را به عنوان یک گزینۀ واقع بینانه بتوان در نظر گرفت.

در نوشته پیش رو سه روش فوق تحت بررسی قرار خواهد گرفت و تلاش میشود بر آن اساس نتیجهگیری شود.

طرفداران روش اول، تحریم انتخابات، با این استدلال که با عدم مشارکت در انتخابات به این شکل ضربهای به جمهوری اسلامی وارد میشود و از مشروعیت نظام کم شده و زیر سوال خواهد رفت، شعار تحریم انتخابات را سر می دهند. همچنین گروهی از آنجایی که جمهوری اسلامی را به مشروعیت نمی شناسند، انتخابات را تحریم میکنند.

تحریم انتخابات در تئوری و تنها در زمانی موثر خواهد بود که این روش در کشور و شرایطی اعمال شود که شرکت در انتخابات و رای دادن، معنای حقوقی و سیاسی داشته باشد و با رای ندادن و عدم مشارکت در انتخابات، مردم با این عمل صدای مخالفت خود را به این شکل به گوش نظام برسانند که آن هم تنها مشروط به تحریم گسترده و سازماندهی شده آن می باشد.

طرفداران و مدافعان این نوع از رویکرد، به ویژه درارتباط با ایران و انتخابات، به وضوح در تخمین طرفداران و مخالفین نظام اشتباه کرده و فراموش میکنند که حتی رژیمی مانند جمهوری اسلامی که فاقد هرگونه اصول دموکراتیک و عادلانه است، طرفداران خود را داشته و نامزدهای رئیس جمهوری نیز طرفداران خود را دارند و به تعداد طرفدارانشان رای خواهند آورد. و در نظامی که تقلب و فساد انتخاباتی یکی از ویژگیهای آن محسوب میشود حداقل آرا «حماسۀ سیاسی» تبدیل میشود.

شگفت انگیز، امید از دست ندادۀ این گروه به این روش است، در حالی که این گروه در سازماندهی و جمع‌آوری طرفدار، کمترین موفقیتی نداشته و در مرحلۀ شعار دادن درجا می زنند. به این دسته با شعار «رای من براندازی نظام» است باید یادآور شد که براندازی یک رژیم نیازمند داشتن بدیل مناسب سیاسی و طرفداری و حمایت مردمی است. با رای ندادن در تاریخ سیاسی هیج کشوری تا کنون نظامی تغییر نکردهاست.

پیش شرط موفقیت این روش تنها و فقط به عملی شدن آن در سطح بسیار گسترده و سازماندهی شده میباشد و مستلزم برنامهای برای بعد از انتخابات است که شاهد فقدان بنیادین این شروط در این گروه هستیم. که میتوان این را یکی از کمبودهای اپوزیسیون به شمار آورد که در تمامی احزاب و سازمانها دیده میشود. به همین دلیل این رویکرد، غیر واقع بینانه، غیرعملی و نامناسب برای مقابله با انتخابات به شمار میرود.

رویکرد دوم را میتوان به عنوان بدترین نوع موجود ارائه کرد. در این رویکرد جامعهای متشکل از شهروندان منفعل و غیرسیاسی، امید خود را برای تغییر از دست داده و از شرکت در انتخابات خودداری می کنند. به این شکل نظام بدون هیچ مشکل و خطر مقابلهای میتواند مهندسی سیاسی خود را اجرا کرده و به دلیل انفعال شهروندان، اعتراض و مبارزهای را نیز پیش رو نمیبیند و این به معنای بقای رژیم خواهد بود.

رویکرد سوم، شرکت در انتخابات. «شرکت در انتخابات جمهوری اسلامی با نامزدهای منتخب مجلس خبرگان رهبری»، «تخلف و تقلب انتخاباتی در ادوار گذشته و حوادث بعدی آن»، «انتخاب میان نامزدهایی که از دامان همین رژیم برخاستهاند» و همچنین «مهندسی آراء» در وهلۀ اول، و در کنارآن «فقدان بدیل سیاسی مناسب»، «عدم کفایت احزاب و سازمانهای مخالف» و «ناتوانی مدعیان در ارائه برنامهای با اصول و راهنما» شرکت در انتخابات را امری بی فایده جلوه می نماید.

آیا رای دادن به نظام مشروعیت میبخشد؟ آیا شرکت در انتخابات به معنای حمایت بیشرط و طرفداری از یکی از نامزدها میباشد؟

زیربنای سیاسی یک نظام، سیاست اقتصادی آن کشور است. بهبود اقتصاد میتواند تغییرات اجتماعی و سیاسی به همراه داشته باشد. تغییرات اجتماعی ملزم به داشتن پایۀ محکم اقتصادی و برنامۀ سیاسی دقیق است. از جامعهای با اقتصاد مریض، درگیر حل مشکلات معشیتی، انتظار اعتراض و شورش برای براندازی رژیم اشتباه و غیرواقعبینانه است. مردم زمانی دست به اعتراض خواهند زد که رابطۀ (سیاسی، اجتماعی، مذهبی و یا ایدئولوژیکی) بین سازمان‌دهنده و معترض قوی باشد. همچنین هزینۀ جانی و مالی شرکت در جنبشهای اعتراضی پایین باشد و شرکت باعث تغییر شود و موثر باشد. با در نظر گرفتن تجربۀ اعتراضات سال ۸۸ و چشمانداز آینده، شرایط کنونی شرایط مناسب میباشد. حمایت از برنامه‌های اقتصادی سیاسی یک ریس جمهور به معنای حمایت از فرد نیست. رای دادن، به معنای فراموش کردن وعدههای انجام نشده، اختلاسها و نقض حقوق بشر نیست. رای دادن به معنای مشروعیت بخشیدن به آن نظام نیست. به معنای «اصلاح طلب» بودن نیست. برای ایجاد تغییر باید فعالانه به عنوان شهروند مشروع تمرین سیاسی کرد تا تاریخ دوباره تکرار نشود. رای دادن، اجبار سیاسی است حتی اگر شرکت در انتخاباتی باشد که «کاندیداهای آن، کاندیداهای من نباشند».
* تحلیلگر سیاسی