مراسم تشییع آیت‌الله؛ نخستین تجربه مواجهه مردم و جمهوری اسلامی در غیاب هاشمی

چکیده :آیا با رفتن هاشمی، حضور او در دنیای سیاست باقی خواهد ماند؟ این تصمیمی است که مردم، در روز وداع با پیکر آیت‌الله خواهند گرفت. تصمیمی که احتمالاً مهمترین دلواپسی اقتدارگرایان در ساعات ابتدایی درگذشت هاشمی رفسنجانی است. آیا مردم، با حضور گسترده‌‏ی خود در وداع با پیکر او، می‏‌تواند اقتدارگرایان را متوجه وضعیت وخیم خود کند، و یا اینکه چشمانشان تاب دیدن محبوبیت او را نخواهد داشت؟ ...

کلمه – کسری نورایی:

ایران، با این خبر، در ترس و تردید و بهت فرورفته است، و این فقط مختص هواداران جنبش سبز، که حالا قوی‏‌ترین پشتیبان سیاسی خود را از دست داده‌‏اند نیست، بلکه جناح مقابل هم، بهت‌زده از برهم خوردن بازی، و از دست رفتن یکی از سنگین‏‌ترین وزنه‏‌های ثبات ۳۷ ساله‏‌ی جمهوری اسلامی، از خود واکنش‌های شتاب‏‌زده نشان می‏‌دهد.

رحلت نامنتظر و ناگهانی آیت‌الله، درست شبیه به تصمیم‏‌هایی همچون سخنرانی در نماز جمعه‌‏ی تاریخی، ثبت نام در آخرین دوره‌‏ی انتخابات ریاست جمهوری، و موضع‎‏گیری مشهورش علیه شورای نگهبان به دلیل رد‌صلاحیت آیت‌الله سیدحسن خمینی، باعث ایجاد موجی از تغییر و تحول در حوزه سیاست شده است. تحولی که دامنه‌‏های آن، به سادگی تخمین‏‌پذیر و قابل محاسبه نیست. سیاست در ایران، بدون هاشمی رفسنجانی، امر تجربه‌‏ناشده‏‌ای است. امری که حالا همه‌‏ی جناح‌‏های سیاسی ناچارند آن را بپذیرند و خود را برای آن آماده کنند.

اما در این‌سو، مردم با واکنش خودجوش و هماهنگ ناشده روبروی بیمارستان محل فوت آیت‌‏الله، نشان دادند که قدردان تلاش‌های او در سال‌های اخیر بوده‌‏اند. موج فراگیر تسلیت‌های مردمی، اظهار نگرانی از آینده‌‏ی ایران از سوی مردم، و بازنشر سخنرانی‏‌های معنادار اخیر او در حمایت از چهره‌‏های محبوب مردم، نشان می‌دهد آنها خود را برای حضوری میلیونی در مراسم تشییع وی آماده می‏‌کنند، حضوری که بیش از همه به اقتدارگرایان نشان خواهد داد، چقدر در تبلیغات خود، که تا همین هفته پیش هم با قوت ادامه داشت، ناکام بوده‌‏اند، و جامعه‏‌ی مدنی امروز چقدر هوشمندانه تفاوت‌ها را می‌‏فهمد، و نیات واقعی افراد را از خلال سطور سفید نوشته‏‌هایشان می‏‌خواند. اما پرسش این است که واکنش اقتدارگرایان، در برابر این حضور احتمالی چه خواهد بود؟

شاید بزرگترین حسرت اقتدارگرایان، فقدان خود هاشمی در مدیریت این مراسم باشد، کسی که با هوشی مثال زدنی، توانست مراسمی مثل تشییع پیکر امام راحل را مدیریت کند، حالا نیست تا فکری برای مدیریت شبیه‌‏ترین مراسم به آن تشییع مثال‌زدنی کند. مراسمی که می‏‌تواند همبستگی پنهان جامعه‏‌ی مدنی را آشکار و آتش زیر خاکستر را دوباره روشن ‏کند. پرسش این است، آیا با رفتن هاشمی، حضور او در دنیای سیاست باقی خواهد ماند؟

این تصمیمی است که مردم، در روز وداع با پیکر آیت‌الله خواهند گرفت. تصمیمی که احتمالاً مهمترین دلواپسی اقتدارگرایان در ساعات ابتدایی درگذشت هاشمی رفسنجانی است. آیا مردم، با حضور گسترده‌‏ی خود در وداع با پیکر او، می‏‌تواند اقتدارگرایان را متوجه وضعیت وخیم خود کند، و یا اینکه چشمانشان تاب دیدن محبوبیت او را نخواهد داشت؟

این پرسشی است که می‏‌تواند پاسخگوی پرسش از حیات معنوی هاشمی رفسنجانی، پس از حیات دنیوی او باشد.