به فساد لقب جناحی ندهیم؛ نگاهی به واکنش‌ جریان‌های سیاسی به مسئله مبارزه با فساد

چکیده : در این میان اما برای یک مخاطب نوعی که به‌وضوح خود را در جناح‌بندی‌های سیاسی تعریف نمی‌کند، سؤال این است که هر کدام از دو جناح عمده کشور؛ اصول‌گرایان و غیر‌اصول‌گرایان (شامل اصلاح‌طلبان و اعتدال‌گرایان) در مواجهه با فساد چه واکنشی از خود نشان داده‌اند. برای پاسخ به این پرسش لازم است به دوره دولتمردی هر کدام مراجعه کرد و دید که وقتی فسادی در مجموعه تحت امرشان افشا شده است، چه واکنشی نشان داده‌اند...

«من ۱۰ میلیون می‌گیرم و این کفاف زندگی‌ام را نمی‌دهد»، «کل عدد نجومی [حقوق‌ها] که می‌گویند ۲۳ میلیارد تومان است»، «دریافتی نمایندگان مجلس، بین ۱۷ تا ۲۱ میلیون است»، «نمایندگان مجلس پنج میلیون و ۴۰۰ هزار تومان دریافت می‌کنند» و… اینها به ترتیب اظهارات علی‌اکبر صالحی، محمدباقر نوبخت، محمود صادقی و علی لاریجانی است.

اظهاراتی از این دست مدت‌هاست فضای سیاسی و رسانه‌ای کشور را تحت‌تأثیر قرار داده و موضوع همه آنها مشترک است: حقوق دولتمردان، نمایندگان مجلس، مدیران میانی و مقامات کشوری و لشکری چقدر است؟ درواقع، آن چیزی که درحال‌حاضر، نزد افکار عمومی – فارغ از خاستگاه اصول‌گرایی و اصلاح‌طلبی- مطرح است و همه به نوعی بر سر این موضوع اتفاق‌نظر دارند که مصادیق فساد به‌طور شفاف مانند «فیش‌های نجومی» مورد واکاویی و نقد قرار بگیرند نه اینکه یک مورد برجسته شود و دیگر فسادها کسی را نلرزاند.

فروکاست فساد به دولت فعلی
دراین‌باره اما نکته‌ای قابل تأمل است و آن اینکه مجموعه نیروهای اصول‌گرا در چنین فضایی و در شرایطی که افکار عمومی به‌شدت نسبت به فساد حساسیت دارد، سه هدف را همزمان پیگیری کرده و می‌کنند؛ اول اینکه این مجموعه سعی وافر می‌کند که فساد را فقط به دولت فعلی محدود کند.

به بیانی دیگر، فضای غالب رسانه‌های اصول‌گرا – از جمله صداوسیما – متمرکز بر فساد در دولت فعلی و گذر از فسادهایی بوده که در دولت اصول‌گرای احمدی‌نژاد رخ داده است؛ از‌همین‌رو که چندی پیش، سیدحسن قاضی‌زاده‌هاشمی، وزیر بهداشت – تنها وزیری که در ابتدای کار دولت، بسیار مورد تعریف و تمجید اصول‌گرایان قرار می‌گرفت و حتی در برخی محافل غیر‌رسمی مطرح شده بود که آنها بی‌میل نیستند که در سال ۹۶، از او مقابل روحانی حمایت کنند- در برنامه تلویزیونی «ثریا» در پاسخ به انتقادات مجری درباره حقوق‌های دریافتی پزشکان گفت: چرا شما تا حالا ساکت بودید؟ آن رقم ۸۰۰ و خرده‌ای [دریافتی پزشکان] که گفتید مال دولت قبل بود. چرا آن موقع صدایتان درنیامد!؟ شما چرا درباره این همه تخلفات [که در دولت قبل رخ داد] هیچ نگفتید!؟

فروکاست فساد به «حقوق‌های نجومی»
اما جریان منتقد دولت و اصلاح‌طلبان، کار دومی نیز انجام می‌دهند و آن اینکه موضوع فساد را فقط به موضوع «حقوق‌های نجومی» فرومی‌کاهند. به دیگر بیان، این نیروها سعی می‌کنند این‌گونه جا بیندازند که تمام فسادی که در کشور رخ می‌دهد، تنها مرتبط با موضوع حقوق‌های غیر‌متعارف بوده و در سایر حوزه‌ها، فساد کم‌وبیش مهار شده است. برخی می‌گویند بعضی برخوردهای صورت‌گرفته در همین چارچوب قابل ارزیابی است.

این درحالی است که هیچ شکایتی از جانب کسانی که به افشای فیش‌های حقوقی نجومی مبادرت کردند، انجام نشد. لابد به همین دلیل روز گذشته، نوبخت در نشست خبری خود در پاسخ به خبرنگار ایسنا که درباره حقوق‌های نامتعارف پرسید، گفت: این موضوع بارها بررسی شد و دیدند از ۹۳ هزار و ۴۷۰ نفر، فقط ۳۹۷ نفر، بیش از ۲۰ میلیون تومان دریافت کرده‌اند. همه آمده‌ و مبالغ را پس دادند و فقط دو نفر ماندند. کل عدد نجومی که می‌گویند ۲۳ میلیارد تومان است.

گویی نوبخت با این اظهارنظر، ناگفته می‌خواهد بگوید «موضوع فساد گسترده است. دریافت‌های خارج از عرف در این میان، عددی به حساب نمی‌آید!» این جریان اما کار سومی هم می‌کند و آن اینکه سعی می‌کنند این نکته را جا بیندازند که حتی در موضوع پرداخت‌های نامتعارف نیز، موضوع فقط به دولتمردان اختصاص می‌یابد و نمایندگان مجلس و سایر نهادهای کشوری و لشکری از این موضوع بری هستند.

چه؛ پس از آنکه یکی از نمایندگان از دریافتی ۱۷ تا ۲۱ میلیونی نمایندگان گفت، این علی لاریجانی بود که این‌بار وارد عمل شد و اعلام کرد: «حقوق نمایندگان فقط پنج میلیون و ۴۰۰ هزار تومان است.» این موضوع اما از دید محمدباقر نوبخت، سخنگوی دولت نیز پوشیده نبود. او در این‌باره گفت: «ممکن است به اندازه تمام نفوس و خلایق و تمام کارمندان قوه مجریه، عدد اعلام شود و علیه همه شکایت شود ولی ما هم عدد و رقم حقوق دیگران را داریم اما فعلا این بحث به دولت محدود شده است.»

مبارزه با فساد؛ اصول‌گرایان یا اصلاح‌طلبان؟
آزادی بیان، مبارزه با فساد، برقراری عدالت اجتماعی، توجه به مستضعفین و … اینها مواردی است که کم‌وبیش در اصولی از قانون اساسی و اهداف انقلاب اسلامی مطرح بوده است و در آستانه هر انتخاباتی نیز از زبان نامزدهای اصول‌گرا و غیر‌اصول‌گرا (اعتدال‌گرا و اصلاح‌طلب) مطرح می‌شود.

در این میان اما برای یک مخاطب نوعی که به‌وضوح خود را در جناح‌بندی‌های سیاسی تعریف نمی‌کند، سؤال این است که هر کدام از دو جناح عمده کشور؛ اصول‌گرایان و غیر‌اصول‌گرایان (شامل اصلاح‌طلبان و اعتدال‌گرایان) در مواجهه با فساد چه واکنشی از خود نشان داده‌اند. برای پاسخ به این پرسش لازم است به دوره دولتمردی هر کدام مراجعه کرد و دید که وقتی فسادی در مجموعه تحت امرشان افشا شده است، چه واکنشی نشان داده‌اند.

منبع: وقایع اتفاقیه