سه دوره تأثیرگذاری آیت‌الله العظمی موسوی اردبیلی

چکیده : فلسفه تشکیل مدارس مفید لزوم توجه به دوران کودکی برای تربیت انسان‌های فرهیخته را مد نظر داشت و همین طور فعالیت‌های گسترده در مسجد امیرالمؤمنین که خصوصاً پایگاهی مهم برای دانشجویان در دوران مبارزه بود، به روشنی نشان می‌دهد که ایشان تا چه اندازه به فعالیت‌های چند وجهی معتقد بودند ...

محمدتقی فاضل میبدی

آیت‌الله العظمی موسوی اردبیلی را به طور قطع باید یکی از عناصر مؤثر در تأسیس نظام جمهوری اسلامی، چه در دوران مبارزه و چه بعد از پیروزی انقلاب دانست. با این حال عمق تأثیر اقدامات ایشان کمتر در معرض دید عمومی قرار گرفته است. به طور کلی زندگی مرحوم آیت‌الله العظمی موسوی اردبیلی را باید به سه دوره تقسیم کرد.

دوره اول آن مربوط به زمان قبل از انقلاب است. در آن دوران حضور ایشان در تهران تنها به امام جماعتی مسجد امیرالمؤمنین (ع) خلاصه نمی‌شود. چه آنکه در همین مدت شاهد تأسیس مدارس مفید توسط مرحوم موسوی اردبیلی و همین طور فعالیت‌های اجتماعی و فرهنگی دیگری در قالب مجله «مکتب اسلام» و تألیف برخی آثار فقهی نشان از آن داشت که ایشان همزمان با فعالیت‌های مذهبی متوجه اهمیت ابعاد اجتماعی و فرهنگی این فعالیت‌ها هم هستند. فلسفه تشکیل مدارس مفید لزوم توجه به دوران کودکی برای تربیت انسان‌های فرهیخته را مد نظر داشت و همین طور فعالیت‌های گسترده در مسجد امیرالمؤمنین که خصوصاً پایگاهی مهم برای دانشجویان در دوران مبارزه بود، به روشنی نشان می‌دهد که ایشان تا چه اندازه به فعالیت‌های چند وجهی معتقد بودند.

برهه دوم مهم زندگی این عالم برجسته را باید از دوران پیروزی انقلاب تا پایان مسئولیت ایشان در دستگاه قضایی دانست. یعنی زمانی تقریباً ۱۰ ساله که آیت‌الله العظمی موسوی اردبیلی همواره طی آن در عالی‌ترین درجات حاکمیتی کشور و نظام قرار داشتند. اما اهمیت این دوره با پایان آن مشخص شد یعنی زمانی که ایشان به یکباره ترجیح دادند تا از عالم سیاست به عالم فعالیت‌های علمی و اجتماعی رجعت کنند. به عبارتی این رجعت نشان از آن داشت که سیاست برای شخصی چون آیت‌الله العظمی موسوی اردبیلی تنها یک وسیله برای رسیدن به وضعیتی مطلوب از منظر ایشان بود.

دوره سوم حیات ایشان نیز ماننده دوره اول و البته این بار در قم صرف فعالیت‌های فرهنگی، فقهی و علمی شده است. البته قسمت برجسته این دوره نسبت به دوره قبل از انقلاب این بود که ایشان با جدیتی به مراتب بیشتر در مسیر تربیت نسلی از حوزویان حرکت کردند که در عین تسلط بر علوم فقهی از علوم و فنون زمانه خویش نیز مطلع باشند. تأسیس دانشگاه مفید در قم که نشاط علمی قابل توجهی چه در بحث علوم فقهی و چه علوم جدید دارد، تفسیر عملی همین رویکرد ایشان است. با توجه به این سه دوره می‌توان به طور خلاصه گفت که آیت‌الله العظمی موسوی اردبیلی از جمله عالمانی بودند که در پویا کردن فقه قدیم و همین طور نزدیک کردن فضاهای آکادمیک جدید با حوزه‌های علمیه تلاش‌های مؤثر زیادی انجام دادند.

منبع: ایران