کاهش ۲۰ درصدی متوسط بارندگی در دهه اخیر

چکیده : بررسی ها نشان می دهد در کل کشور به طور متوسط در دوره پانزده ساله اخیر هیچ‌گاه حجم کامل مخازن سدهای کشور پر نبوده است، در کل کشور به طور متوسط در دوره پانزده ساله اخیر حداکثر درصد پر بودن مخازن سدهای کشور ۶۰ درصد بوده است که در سال‌های اخیر این رقم به حدود ۴۰ درصد رسیده است ...

تغییرات اقلیمی، تأثیر سایر سدها و اصول مدیریت جامع منابع آب، باعث شده است که حدود ۵۰ درصد از حجم مخزن تمام سدهای کشور در دوره پانزده ساله اخیر، خالی بماند.

به گزارش خبرآنلاین، بررسی وضعیت و عملکرد سدهای کشور در دوره چهارده ساله اخیر یعنی سال آبی ۱۳۸۰ – ۱۳۸۱ تا سال آبی ۱۳۹۳ – ۱۳۹۴ نشان می‌دهد در این دوره بیشترین و شدیدترین خشکسالی‌های سال‌های اخیر کشور را شاهد بوده‌ایم. بررسی ۶ حوضه آبریز درجه یک کشور نشان می‌دهد بیشترین مقدار بارندگی در کشور در حوضه آبریز دریای خزر و کمترین آن در حوضه آبریز هامون بوده است.

این در حالی است که در پانزده سال اخیر متوسط بارندگی در کل کشور برابر با مقدار ۳/۲۲۶ میلی‌متر بوده که این رقم در مقایسه با متوسط بلندمدت، تقریباً ۱۰ درصد کاهش داشته است. در پانزده سال اخیر سال آبی ۱۳۸۶-۱۳۸۷ یکی از خشک‌ترین سال‌های کشور بوده و میزان کاهش بارندگی از سال آبی ۱۳۸۶-۱۳۸۷ به بعد نسبت به متوسط بلندمدت حدود ۱۹ درصد است.

طبق بررسی های مرکز پژوهش‌های مجلس، بیشترین پتانسیل تولید آب در کشور در حوضه آبریز خلیج فارس وجود دارد و قاعدتاً انتظار می‌رود تغییرات در این حوضه آبریز، بیشترین اثر را بر متوسط کشور داشته باشد. با این حال از سال آبی ۱۳۸۶-۱۳۸۷ به بعد کاهشی ۵۰ درصدی در حجم آب سطحی سالانه کشور رخ داده و در این دوره مقدار حجم روان‌آب از متوسط ۸۶ میلیارد مترمکعب در قبل از سال آبی ۱۳۸۶-۱۳۸۷ به ۴۵ میلیارد مترمکعب در بعد از آن تقلیل یافته است.

بعد از سال آبی ۱۳۸۶-۱۳۸۷ نوساناتی در میزان بارندگی مشاهده شده و افزایش‌هایی نیز داشته است ولی متناظر این نوسانات با شدت قابل انتظار در میزان حجم روان‌آب دیده نمی‌شود و کاهش ۵۰ درصدی در حجم روان‌آب پایدار بوده است. در این دوره هر ۱ میلیمتر کاهش در بارندگی باعث کاهش ۹/۰ میلیارد مترمکعب کاهش در روان‌آب شده است یا به عبارت دیگر هر ۱ درصد کاهش در بارندگی باعث ۶/۲ درصد کاهش در حجم روان‌آب شده است.

در نیمه اول سال ۱۳۹۵ در حوضه‌های آبریز خزر، خلیج فارس، دریاچه ارومیه، مرکزی، هامون و سرخس به ترتیب به تعداد ۴۸،۵۰ ،۱۲،۳۵،۶ و۱۲ سد فعال وجود دارد که این سدها در مجموع حجم مخزنی به ترتیب برابر ۱/۸ ، ۴/۳۰ ، ۶/۱،۵،۶/۱ و ۳/۱ میلیارد مترمکعب را در این حوضه ها ایجاد می کند. میزان حجم مخزن موجود در حوضه آبریز خلیج فارس به تنهایی تقریباً دو برابر مجموع حجم مخزن سایر حوضه های آبریز کشور است و بیشتر سدهای بزرگ و عظیم‌الجثه کشورنظیر کرخه، دز، کارون ۳، گتوند علیا در این حوضه قراردارند.

افزایش حجم ذخیره مخزن توسط کل سدهای تأسیس شده در حوضه های آبریز دریای خزر، خلیج فارس، دریاچه ارومیه، مرکزی، هامون، سرخس و کل کشور در دوره پانزده ساله اخیر به ترتیب ۳,۱، ۱۵,۷، ۰,۵، ۱,۲، ۰,۹، ۱,۳ و ۲۲,۷ میلیاردمتر مکعب بوده است.

تنها در دوره پانزده ساله اخیر حجم آب مهار شده توسط سدها در کشور حدود ۵۰ درصد نسبت به ابتدای دوره افزایش داشته است.

بررسی ها نشان می دهد در کل کشور به طور متوسط در دوره پانزده ساله اخیر هیچ‌گاه حجم کامل مخازن سدهای کشور پر نبوده است، در کل کشور به طور متوسط در دوره پانزده ساله اخیر حداکثر درصد پر بودن مخازن سدهای کشور ۶۰ درصد بوده است که در سال‌های اخیر این رقم به حدود ۴۰ درصد رسیده است، این امر نشان‌دهنده این است که مقادیر آب ورودی به سدها کاهش یافته است که علل این کاهش خشکسالی‌ها و کم‌آبی‌ها و دیگری برداشت آب قبل از ورود آن به سدها است.