مناظره امام جواد(ع) با حاکمان و عالمان

چکیده :یکی از ویژگی های درخشان زندگی حضرت جواد(ع) مناظره و مباحثه و گفتگوی ایشان با حکمای وقت و عالمان زمان خود بود که بیشتر آنان جیره خوار دستگاه عباسی بودند. عباسیان به خیال اینکه می توانند با مناظرات و گفتگوهای علمی به اعتبار علمی امام جواد(ع) لطمه وارد سازند، با او به مباحثه و مناظره می پرداختند....

حجت‌الاسلام احمد عابدی

امام رضا(ع) فرمود: فرزندم! به چه فکر می کنی؟ امام جواد(ع) پاسخ داد: پدر جان، در فکر ظلم و ستمی هستم که در حق مادرم فاطمه زهرا(س) روا داشتند. ایشان که این سخن را از فرزند خردسالش شنید، او را بوسید و فرمود: به راستی که شایسته منصب امامت هستی.

معجزه ی امامت

دوران کودکی و خردسالی امام جواد(ع) یکی از شگفتی های زندگی امامان معصوم(ع) است زیرا حضرت جواد(ع) با وجود سن کم، دارای اندیشه های بزرگ و حرکات غیرکودکانه بود. میزان درک و شعور آن حضرت، بالاتر از حد طبیعی جامعه و عصر ایشان بود و کسانی که از امامت آن حضرت اطلاعی نداشتند، رفتار و سخنان حکیمانه آن امام همام در ۴ سالگی برای آنها غیرقابل قبول بود.

امام جواد در ۴ سالگی، سخنانی بر زبان جاری می کرد که یادآور سخن گفتن حضرت عیسی(ع) در گهواره بود. درباره شگفتی های دوران کودکی آن حضرت چنین آورده اندکه ایشان روزی به آسمان نگاه می کرد و در اندیشه و فکر فرو رفته بود، حالتی که در انسانهای بزرگ و اندیشمند بروز می نماید. پدر بزرگوارش حضرت رضا(ع) از ایشان سؤال کرد: فرزندم! به چه چیز فکر می کنی؟ امام جواد(ع) جواب داد: پدر جان، در فکر ظلم و ستمی هستم که در حق مادرم فاطمه زهرا(س) روا داشتند. امام رضا(ع) که این سخن را از فرزند خردسالش شنید، او را بوسید و فرمود: به راستی که شایسته منصب امامت هستی.

ایشان در هفت سالگی و بنابه روایتی در ۹ سالگی به امر پروردگار عهده دار امامت شد. در روایت آمده که امام جواد(ع) پس از شهادت پدر بزرگوارش به مسجد رسول خدا(ص) آمد و بر فراز منبر رفت و فرمود: من فرزند رضا هستم. من جواد هستم و به نسبهای مردم آگاهم که آنان از چه صلبی می باشند. من به افکار پیدا و پنهان شما واقفم و می توانم شما را از نابودی زمین و آسمان آگاه کنم.

حضرت جوادالائمه(ع) در خردسالی دارای نبوغ، کرامت، فضل، حکمت و اندیشه والا بود. مجموعه ای از این صفات در ذات ایشان دیگران را به شگفتی و تعجب وا می داشت. چون تا آن زمان مردم از کودکان چنین حالات و افکاری ندیده بودند.

بنابراین کارهای آن حضرت، بویژه امامت ایشان معجزه تلقی می شود. البته که چنین بود چون غیر از پیامبران و امامان معصوم(ع) هیچ کس قادر به انجام چنین اموری نیست.

مناظرات امام

یکی از ویژگی های درخشان زندگی حضرت جواد(ع) مناظره و مباحثه و گفتگوی ایشان با حکمای وقت و عالمان زمان خود بود که بیشتر آنان جیره خوار دستگاه عباسی بودند. عباسیان به خیال اینکه می توانند با مناظرات و گفتگوهای علمی به اعتبار علمی امام جواد(ع) لطمه وارد سازند، با او به مباحثه و مناظره می پرداختند. ولی امام جواد(ع) با سن کمی که داشت، در میان آنها می نشست و به گفتگو می پرداخت و با دلایل روشن آنها را محکوم می کرد. درباریان می ترسیدند مبادا مأمون امام جواد(ع) را مثل پدرش امام رضا(ع) ولیعهد خود قرار دهد، به همین جهت به مأمون پیشنهاد دادند تا امام جواد(ع) با عالمان آنها به بحث و گفتگو بنشیند.

اما ایشان در بالای مجلس می نشست و با علمای بزرگ آنها که مثل مجسمه ای بی جان دست به سینه در مقابل مأمون سر تعظیم فرود می آوردند، به مناظره می پرداخت. یکی از علمای آنان به نام قاضی القضات زمان «یحیی بن اکثم» بود که با تکبر و خودخواهی تمام در مقابل امام جواد(ع) نشسته بود. از امام سؤالی کرد و امام با جواب محکم و کوبنده خود او را شکست داد. اکثر علمای آن زمان در مقابل علم امام جواد(ع) کوچک و حقیر می شدند، برخی همچنان در صف دشمنان ماندند و برخی مرید ایشان شدند.

شاگردان امام

امام جواد(ع) جوان ترین امام معصوم(ع) است که مردم تنها ۲۵ بهار از برکت حیات ایشان بهره بردند اما همین سالهای کوتاه در مکتب ایشان بهترین شاگردان تربیت و تقدیم به اسلام شدند. آن حضرت قریب ۱۱۰ شاگرد و راوی حدیث داشت که همین تعداد اندک چهره درخشانی در عالم اسلام شدند. از آن جمله: علی بن مهزیار که از یاران و وکلای امام جواد(ع) بود و از اصحاب حضرت رضا(ع) و امام هادی(ع). او بسیار عبادت می کرد و در اثر سجده های طولانی پیشانی اش پینه بسته بود.

علی بن مهزیار در اهواز زندگی می کرد و بیش از ۳۰ کتاب تألیف کرده است. امام جواد(ع) یکبار در تقدیر او نوشت: «به نام خدا. ای علی! خداوند به تو پاداش نیکو عطا فرماید و تو را در بهشت جای دهد و در آخرت با ما محشور کند. از خدا مسألت دارم که در قیامت هنگامی که همه مردم جمع می شوند تو را به رحمت ویژه ای اختصاص دهد، چنانچه مورد غبطه و حسرت دیگران قرار گیری.»

از شاگردان دیگر امام جواد(ع) «احد بن ابی نصر بزنطی» است. او چندین کتاب از جمله کتاب الجامع را تألیف کرده. فقاهت او را همه دانشمندان شیعه قبول دارند. ذکریا بن آدم از دیگر شاگردان مکتب امام جواد(ع) است که امام ایشان را از یاران باوفای خویش به شمار آورد. محمد بن اسماعیل بن بزیع هم شاگرد دیگری است که در مکتب امام جواد(ع) تربیت شد و از موثقین شیعه محسوب می شود.

منبع: شفقنا