مذاکرات هسته‌ای؛ توافق به دست نیامده اما مذاکرات ادامه دارد

چکیده : گفتگو بین نمایندگان ایران و کشورهای گروه ۱+۵ که تا ساعات اولیه بامداد روز جمعه، ۱۹ تیر (۱۰ ژوئیه)، ادامه داشت بدون دستیابی به نتیجه نهایی متوقف شد اما دو طرف همچنان بر ادامه این مذاکرات تاکید داشته‌اند و رئیس جمهوری ایران از نزدیک بودن "انتهای" مذاکرات سخن گفته است...

گفتگو بین نمایندگان ایران و کشورهای گروه ۱+۵ که تا ساعات اولیه بامداد روز جمعه، ۱۹ تیر (۱۰ ژوئیه)، ادامه داشت بدون دستیابی به نتیجه نهایی متوقف شد اما دو طرف همچنان بر ادامه این مذاکرات تاکید داشته‌اند و رئیس جمهوری ایران از نزدیک بودن “انتهای” مذاکرات سخن گفته است.

به گزارش بی بی سی روز گذشته برخی منابع خبری پیش بینی کرده بودند که مذاکرات هسته‌ای بامداد روز جمعه به پایان می‌رسد و نتیجه نهایی آن مشخص می‌شود. فردریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا هم که نقشی مهم در این مذاکرات دارد در گفتگو با شبکه تلویزیونی سی‌ان‌ان گفته بود که تکلیف مذاکرات تا چند ساعت دیگر معلوم خواهد شد.

خانم موگرینی در این مصاحبه گفت: “ما به توافق خیلی نزدیک هستیم اما اگر تصمیم‌های مهم طی ساعات آتی گرفته نشود، توافقی نخواهیم داشت.” وی اظهار داشت “لحظه حقیقت بسیار زود فرا خواهد رسید، فکر می‌کنم طی چند ساعت آینده” و افزود که طرف‌های مذاکره “به خصوص یکی از طرف‌ها باید در مورد چند موضوع مورد اختلاف تصمیم‌گیری سیاسی کنند و مصالحه و یک توافق خوب را بپذیرند.”
به گفته مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، موضوع مذاکرات دیگر بر سر تدوین متن نیست بلکه گفتگوها به مرحله‌ای رسیده که وزیران خارجه باید تصمیم‌های سیاسی بگیرند.

با اینهمه، جان کری، وزیر خارجه آمریکا در سخنانی در شامگاه پنجشنبه گفت که مذاکره‌کنندگان هسته‌ای دستخوش شتابزدگی نمی‌شوند هر چند، به گفته او، طرف‌های مذاکره با ایران تا ابد هم در انتظار دستیابی به توافق نمی‌مانند.

محمدجواد ظریف، وزیر خارجه جمهوری اسلامی هم در یک پیام توئیتری گفت که به سختی مشغول کار هستیم ولی عجله‌ای برای پایان کار نداریم. در عین حال، وی تلویحا طرف مقابل را مسئول ناکامی در دستیابی به توافق معرفی کرد و افزود: “نمی‌توان اسب را وسط رودخانه عوض کرد.” پیشتر، برخی ناظران گفته بودند که طرف ایرانی مذاکرات معتقد است که هیات آمریکایی پس از ارتباط ویدیوئی باراک اوباما با جان کری در اواسط هفته، موضع خود را تغییر داده و خواست‌های جدیدی را مطرح کرده است.

به گزارش خبرگزاری فرانسه، شامگاه گذشته آقای ظریف گفت که “متاسفانه شاهد تغییراتی در مواضع چند کشور غربی عضو ۱+۵ و زیاده خواهی آنها هستیم.” وی در گفتگو با شبکه تلویزیونی عرب زبان العالم، متعلق به دولت ایران اظهار داشت که کشورهای گروه ۱+۵ “مواضع مختلفی دارند که کار را دشوارتر می‌کند.”
در همین زمینه، روزنامه گاردین به نقل از یک مقام ایرانی، که از او نام نبرده، نوشت که “تغییراتی را در مواضع آمریکاییان مشاهده کرده‌ایم.” مقامات آمریکایی نسبت به این گزارش‌ها واکنشی نشان نداده‌اند.

در حال حاضر، به نظر می‌رسد که مساله لغو تحریم تسلیحاتی شورای امنیت علیه ایران مهمترین موضوع مورد اختلاف بین دو طرف باشد. این موضوع همچنین باعث بروز شکاف در میان اعضای گروه ۱+۵ شده است و در حالیکه کشورهای غربی، به خصوص آمریکا بر حفظ این تحریم‌‌ها اصرار دارند، روسیه و تا حدودی چین، ابقای این بخش از تحریم‌های بین‌المللی را لازم نمی‌دانند.
گاردین همچنین اظهارات یکی از مقامات ایرانی شرکت کننده در مذاکرات وین را نقل کرده که گفته است: “تغییراتی در مواضع بروز کرده و ما در حال حرکت به عقب هستیم.” وی افزوده است که “گاه به نظر می‌رسد که ما در مذاکرات چندجانبه شرکت داریم زیرا هرکدام [از اعضای گروه مقابل] خط قرمز خود را دارد: یک خط قرمز برای آمریکا، یک خط قرمز برای بریتانیا، یکی برای فرانسه و یکی برای آلمان، و هرکدام می‌گوید که در مورد خط قرمز آن یکی حاضر است انعطاف‌پذیری نشان دهد اما نه درباره خط قرمز خودش.”

این روزنامه همچنین به بروز تنش لفظی بین جواد ظریف و فردریکا موگرینی اشاره کرده است. به نوشته این روزنامه، هشدار خانم موگرینی در این مورد که در صورت عدم انعطاف پذیری هیات ایرانی، او اجلاس را ترک خواهد کرد، باعث شد تا آقای ظریف هشدار دهد که “هرگز یک ایرانی را تهدید نکنید.” به نوشته گاردین، تنش مورد نظر به سرعت رفع شد و آرامش به فضای مذاکرات بازگشت و آقای ظریف از خانم موگرینی برای صرف شام ایرانی در شب چهارشنبه دعوت به عمل آورد.

هنوز جزئیاتی در مورد جلسات بعدی مذاکره انتشار نیافته اما، خبرنگار بی‌بی‌سی فارسی در وین می‌گوید که اصل مذاکرات به روز جمعه موکول شده است.
زمانبندی مذاکرات از سوی حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران نیز مطرح شده است. به گزارش ایلنا، آقای روحانی که برای حضور در اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای و گروه بریکسبه روسیه سفر کرده، گفته است که “خوشبختانه مذاکرات هسته‌ای با تدبیر و تفاهم به انتهای خود نزدیک شده و قدرت‌های غربی سرانجام با تکریم اذعان نموده‌اندکه رشد و توسعه علمی ایران توقف ناپذیر است.”
آقای روحانی افزوده است که “ایران فردای توافق با شش قدرت بزرگ جهانی و شروع دوران پس از تحریم، آماده همکاری‌های گسترده تر با قدرت‌های اقتصادی نوظهور جهان است.” وی به خصوص خواستار آن شده است که با پایان گرفتن تحریم‌ها، خارجیان در ایران سرمایه‌گذاری کنند.