معترضان به کنسرت‌ها چرا در برابر موسسات اقتصادی رباخوار تجمع نمی‌کنند؟

چکیده :من هميشه در ذهنم يك سؤال از آنها كه با موسيقي مخالفت جدي داشته‌اند، دارم هرچند كه هيچ‌وقت پاسخي دريافت نكرده‌ام. در قرآن شش مورد در مورد ربا صحبت شده و به ابناي بشر گفته شده است اگر ربا را ترك نكنند، به جنگ با خدا رفته‌اند. الان در برخي از بنگاه‌هاي اقتصادي شاهد اين مسئله هستيم؛ چرا معترضان جلوي چنين مؤسساتي اقامه نماز نمي‌كنند يا از ورود و خروج مشتريان آنها جلوگيري نمي‌كنند؟ آنها كه مي‌خواهند حكم خدا را اجرا كنند، مي‌توانند مانع فعاليت اين بنگاه‌ها شوند اما درباره موسيقي كه حكم صريحي هم در مورد آن نداريم، اين اتفاق مي‌افتد....

محمد معتمدی این روزها در کنار سالار عقیلی، خواننده ارکستر موسیقی ملی ایران است که به رهبری فرهاد فخرالدینی و بعد از چند سال تعطیلی فعالیت خود را از سر گرفته است. او پیش از این، همکاری‌هایی نیز با مجید درخشانی، محمدرضا لطفی، حسین علیزاده و.. داشته است. معتمدی این روزها مشغول تولید چند آلبوم در مؤسسه‌ای است که آن را ثبت کرده. او می‌گوید لغو کنسرت‌های موسیقی باعث بی‌ثباتی در این فضا شده و هنرمندان داخلی درحال برنامه‌ریزی برای برگزاری کنسرت‌های خارجی هستند.

روزنامه شرق به بهانه اظهارنظرهای چند روز گذشته درباره لغو کنسرت ها، گفت‌وگوی کوتاهی با او انجام داده است:

‌در یکی از تازه‌ترین اظهارنظرهایی که در مورد لغو کنسرت‌ها شده، گفته شده است «درباره لغو کنسرت‌ها بزرگ‌نمایی می‌شود». به‌نظر شما تا به حال چقدر موضوع لغو کنسرت‌ها بزرگ‌نمایی شده است؟

مسئله بزرگ‌نمایی در میان نیست. موسیقی، بحث امروز و دیروز نیست که به‌دلیل لغو چند کنسرت، مطرح شود. موسیقی سال‌هاست از سوی عده‌ای که تحت نگرش‌هایی هستند که دیدگاه کامل یا درستی نیست، مورد بی‌مهری تاریخی قرار گرفته و به واسطه تصوراتی که در این زمینه وجود دارد، موسیقی از هر نوع و ژانری، حرام شمرده می‌شود و به‌قطع‌یقین این نگرش نمی‌تواند درست باشد چون در بحث فقهی، باید به منابعی مانند قرآن و احادیث مراجعه کنیم.

در قرآن به صورت مستقیم به موسیقی اشاره نشده است و تفسیرهایی که در مورد حرام‌بودن آن شده، ناشی از این آیه قرآن است که از کار بیهوده دوری کنید. برخی، موسیقی را به کار بیهوده مرتبط دانسته‌اند اما این تفسیر درست نیست. موسیقی به‌خصوص در قرن حاضر می‌تواند معرفی‌کننده سبک زندگی یک جامعه باشد.

من همیشه در ذهنم یک سؤال از آنها که با موسیقی مخالفت جدی داشته‌اند، دارم هرچند که هیچ‌وقت پاسخی دریافت نکرده‌ام. در قرآن شش مورد در مورد ربا صحبت شده و به ابنای بشر گفته شده است اگر ربا را ترک نکنند، به جنگ با خدا رفته‌اند. الان در برخی از بنگاه‌های اقتصادی شاهد این مسئله هستیم؛ چرا معترضان جلوی چنین مؤسساتی اقامه نماز نمی‌کنند یا از ورود و خروج مشتریان آنها جلوگیری نمی‌کنند؟ آنها که می‌خواهند حکم خدا را اجرا کنند، می‌توانند مانع فعالیت این بنگاه‌ها شوند اما درباره موسیقی که حکم صریحی هم در مورد آن نداریم، این اتفاق می‌افتد و از جانب طیف‌هایی که مخالف برنامه‌های موسیقی هستند، شاهد انجام این اقدام‌ها در موارد دیگر نیستیم. مثل اینکه جلوی فعالیت مؤسسات اقتصادی رباکننده را بگیرند.

ضمن اینکه در احادیثی که در مورد موسیقی به آن استناد می‌شود دو وجه وجود دارد که سندیت محکمی ندارند یا اگر به‌طرقی بتوان به سندیت آن استناد کرد، دلالت بر انواعی از موسیقی است که انسان را به گناه مشغول می‌کند، درحالی‌که ما در کشورمان مجوز تولید چنین موسیقی‌ای نداریم. وقتی شاهد لغو کنسرت‌ها هستیم، نمی‌دانیم پشت پرده چیست.

معمولا در مورد لغو کنسرت‌ها اعلام می‌شود دارای چه موارد خلافی بوده‌اند اما توضیح بیشتری داده نمی‌شود و به همین دلیل یک ابهام بزرگ و علامت سؤال در اذهان عمومی ایجاد و به دنبالش، این نتیجه‌گیری می‌شود که دستگاه‌هایی که اقدام به لغو کنسرت می‌کنند، نمی‌خواهند روی خوشی به موسیقی نشان دهند. به اعتقاد من در شرایطی که به‌گفته مسئولان، ما در تقابل فرهنگی هستیم، وقتی اتفاق‌هایی مانند لغو کنسرت روی می‌دهد و ما حتی محلی برای عرضه موسیقی در کشور نداریم، چگونه خواهیم توانست فرهنگمان را به دیگر کشورها منتقل کنیم؟

‌ تاکنون بیشتر شاهد اظهارنظر مسئولان مرتبط با کنسرت‌های موسیقی مانند مدیران وزارت ارشاد و اهالی هنر بودیم اما در چند روز گذشته به‌خصوص در مراسم‌های افطار، صحبت‌هایی از سوی افراد سیاسی نیز شده است. چرا موسیقی به عرصه‌ای برای نزاع‌های سیاسی تبدیل شده است؟

به‌هرحال طیف وسیعی از طرفداران دولت فعلی در زمان انتخابات، اهالی فرهنگ بودند و بخش عمده‌ای از هنرمندان از رئیس‌جمهور حمایت کردند. برخی از جریان‌های رقیب دولت، از حربه لغو کنسرت‌ها استفاده سیاسی می‌کنند تا به‌نوعی از طرفداران دولت و کسانی که از دولت حمایت می‌کنند، کاسته شود و معدل کارنامه دولت را در بخش فرهنگ کم و هنرمندان را دلسرد کنند اما مقوله فرهنگ، عرصه مناسبی برای تسویه‌حساب‌های سیاسی نیست چون با فکر توده‌های مردم کار دارد و مخدوش‌کردن افکار عمومی برای بهره‌برداری‌های سیاسی کار اخلاقی‌ای نیست.

شما کنسرت‌های زیادی در داخل و خارج از ایران برپا کرده‌ و یک‌بار هم با مشکل برگزارنشدن کنسرت در ایران مواجه شده‌اید. وقتی هنرمندی با لغو کنسرت مواجه می‌شود، چه ضرر و زیانی متوجه او می شود؟

پاسخ این سؤال را می‌توانم در یک کلمه خلاصه کنم: بی‌ثباتی. برای روشن‌ترشدن موضوع یک مثال از حوزه اقتصاد می‌گویم. وقتی اقتصاد یک کشور، ثبات نداشته باشد، سرمایه‌گذاری با شکست مواجه و رغبت سرمایه‌گذاران کم می‌شود. خیلی از هنرمندان ایرانی که در خارج از کشور فعالیت می‌کنند، رغبتی برای برگزاری کنسرت داخل ایران ندارند و آنها هم که داخل ایران فعالیت می‌کنند، درحال برنامه‌ریزی برای برپایی کنسرت در خارج از کشور هستند و به‌دنبال آن رونق عرصه فرهنگ کم می‌شود و وقتی این اتفاق بیفتد، عرصه برای جولان فرهنگ‌های وارداتی باز می‌شود.

‌همان‌طورکه خودتان اشاره کردید، به دلیل احساس ناامنی برخی از هنرمندان مانند کیهان کلهر و گروه دستان اعلام کرده‌اند فعلا در داخل ایران کنسرت برگزار نمی‌کنند. اگر این روند ادامه داشته باشد، وضعیت موسیقی چگونه خواهد بود؟

به‌نظرم تداوم این شرایط، بیننده شبکه‌های ماهواره‌ای را زیاد می‌کند. باید به این نکته توجه کنیم که هر ضربه‌ای در حوزه فرهنگ، با گذشت نسل‌ها جبران می‌شود، پس اجازه ندهیم عرصه فرهنگ دستخوش نزاع‌های سیاسی شود.

فضای هنر و موسیقی کشور نسبت‌ به سال‌های گذشته چقدر تفاوت کرده است؟

فضای کشور تحول داشته و شرایط بهتر شده است، اما دولت آقای روحانی انتظاری را در اذهان، به‌وجود آورد که در مقایسه با آن، شاهد چنان تغییرهایی نبودیم البته بخشی از آن به دلیل کارشکنی‌ها و دشواری‌های موجود بوده است و نمی‌توان منکر زحمات افراد شد.

‌درحال حاضر مشغول همکاری با ارکستر ملی ایران هستید. ارکستر ملی چه وضعیتی دارد؟

هر نمره‌ای که به کار آقای فخرالدینی در دوره قبلی بدهیم، باید چند نمره بالاتر به رهبری ارکستر ملی در زمان فعلی بدهیم، چون از نظر صدا، انگیزه و سطح اجرا ارکستر بهتری داشته‌ایم.

آلبوم جدیدی از شما منتشر خواهد شد؟

سیاست کارهایم را تغییر داده‌ام و تصمیم دارم کارهایم را به تهیه‌کنندگی خودم وارد بازار کنم. آشفتگی بازار موسیقی و انحصارگرایی در نشر و پخش آلبوم‌ها باعث شد مؤسسه «آوای آبی‌رود» را ثبت کنم که درحال تولید دو، سه آلبوم به صورت هم‌زمان هستم و تا پایان تابستان این مجموعه‌ها منتشر خواهد شد.