گام های جدید دولت در مسیر استقلال دانشگاه ها

چکیده : اقدامات مختلف دولت‌های نهم و دهم در متمرکز کردن دانشگاه‌ها باعث شد که به مقدار زیادی، استقلال از دانشگاه‌ها گرفته شود و گرفته شدن استقلال از دانشگاه زمینه را برای گسترش فساد و تخلف در پیکره دانشگاهی فراهم کرد. وزارت علوم دولت یازدهم قصد دارد به مرور اختیارات دانشگاه‌ها در تصمیم گیری‌ها را بیشتر کند. تفویض اختیار سه امر برنامه‌ریزی درسی، پذیرش دانشجوی دکترا و ترم‌بندی به دانشگاه‌ها سه گام بلند دولت یازدهم برای بازگرداند استقلال به دانشگاه‌ها بوده است...

اقدامات مختلف دولت‌های نهم و دهم در متمرکز کردن دانشگاه‌ها باعث شد که به مقدار زیادی، استقلال از دانشگاه‌ها گرفته شود و گرفته شدن استقلال از دانشگاه زمینه را برای گسترش فساد و تخلف در پیکره دانشگاهی فراهم کرد. وزارت علوم دولت یازدهم قصد دارد به مرور اختیارات دانشگاه‌ها در تصمیم گیری‌ها را بیشتر کند. تفویض اختیار سه امر برنامه‌ریزی درسی، پذیرش دانشجوی دکترا و ترم‌بندی به دانشگاه‌ها سه گام بلند دولت یازدهم برای بازگرداند استقلال به دانشگاه‌ها بوده است.

روز گذشته معاون آموزشی وزیر علوم از تفویض اختیار سه امر برنامه‌ریزی درسی، پذیرش دانشجوی دکترا و ترم‌بندی به دانشگاه‌ها خبر داد و گفت: این روند ادامه دارد و در آینده اختیارات بیشتری به دانشگاه‌ها داده می‌شود. مجتبی شریعتی نیاسر، افزود: تاکنون برنامه‌ریزی درسی و پذیرش دانشجوی دکترا و همچنین زمان‌بندی ترم‌ها به دانشگاه‌ها تفویض اختیار شده است که این روند تفویض اختیارات ادامه خواهد داشت. او تاکید کرد: اختیارات زیادی به دانشگاه‌ها بازگردانده می‌شود که درحال بررسی است و بعد از جمع‌بندی اعلام می‌شود.

چه بر سر استقلال دانشگاه آمد؟
طی هشت سال مدیریت وزرای احمدی‌نژاد در وزارت علوم، بخش زیادی از اختیارات دانشگاه‌ها از آنها سلب شد و حالا به نظر می‌رسد دولت روحانی سعی در بازگرداندن آنها دارد. در هشت سال دولت احمدی‌نژاد استقلال دانشگاه‌ها در تصمیم‌گیری، صرف بودجه، جذب اعضای هیات‌علمی و پذیرش دانشجو از جمله اختیاراتی بود که از دانشگاه‌ها گرفته شد به‌طوری که اولین قدم برای ازبین‌بردن استقلال دانشگاه‌ها در دولت نهم برداشته شد. آن زمان که در بودجه سال ٨٨، وزارت علوم، بودجه دانشگاه‌ها را در اختیار آنها قرار نداد و برای دریافت بودجه، تبصره صورتحساب مخارج را تعیین کرد. از سال ١٣٨٨ دانشگاه‌ها موظف شدند برای اجرای طرح‌های عمرانی و دیگر هزینه‌ها، صورتحساب‌هایی به وزارت علوم بفرستند و در قبال آن بودجه دریافت کنند. علاوه بر این، تغییر شکل برگزاری آزمون دکترا در دولت دهم استقلال دانشگاه‌ها در جذب دانشجوی دکترا را گرفت. همچنین در دولت دهم آیین‌نامه ارتقای درجه علمی اساتید باعث شد روسای منصوب‌شده دانشگاه‌ها از سوی وزارت علوم، به‌راحتی بتوانند بدون درنظرگرفتن نظر اعضای هیات علمی، اساتید را جذب دانشگاه‌ها کنند.

گرفتن استقلال دانشگاه از پیشرفت آن می‌کاهد
یک جامعه‌شناس و استاد بازنشسته در دولت گذشته با بیان اینکه برگرداندن استقلال به دانشگاه‌ها کار سنجیده و درستی است، به «آرمان» می‌گوید: گرفتن استقلال از دانشگاه‌ها در راستای سیاست‌های متمرکزی بود که در دو دولت قبل دنبال شد. این فقط معطوف به حوزه دانشگاه نبود بلکه در سایر حوزه‌ها هم مانند حوزه اقتصاد اتفاق افتاد. سعید معیدفر می‌افزاید: این اقدامات در تمام عرصه‌ها نامطلوب بودند. الان دولت یازدهم برای تجدیدنظر در این اقدامات باید دست به اقدامات سازنده‌ای بزند. او تصریح می‌کند: وقتی که استقلال را از جامعه مدنی یا دانشگاه بگیری و به مراجع بالاتر بدهی از رشد و پیشرفت جامعه مدنی و دانشگاه کاسته می‌شود و کسانی که قدرت دسترسی به این منابع متمرکز را دارند شروع به سوءاستفاده می‌کنند. از نمونه‌های آن می‌توان به دادن بورسیه‌ها به افراد خاص، تحمیل افراد خاص به اعضای هیات علمی را نام برد. او تأکید می‌کند: همه اینها باعث شد که امروزه رسیدن به استقلال دانشگاه‌ها کار ساده‌ای نباشد. هر اقدامی که برای برگرداندن استقلال به دانشگاه صورت می‌گیرد باید در کنار آن به وضعیت کنونی دانشگاه هم رسیدگی شود. انتخاب افراد دلسوز و تجدیدنظر در کادرهای دانشگاهی و برگزاری آزمون‌ها به صورت عادلانه از جمله این اقدامات هستند.

برگزاری کنکور دکترا توسط دانشگاه‌ها
علاوه بر این دیگر اقدام مهم وزارت علوم در این زمینه بازگشت استقلال در پذیرش دانشجوی دکترا به دانشگاه‌هاست. سه سال پیش هم‌زمان با فعالیت کامران دانشجو در دولت دهم، وزارت علوم طی اقدامی تعجب‌‌برانگیز، آزمون ورودی دکترا را به شکلی سراسری تبدیل کرد. هم ‌زمان بخش زیادی از دانشگاهیان نسبت به این موضوع اعلام نارضایتی کردند و آن را مغایر با اصل استقلال دانشگاه‌ها خواندند. با این‌حال هفته گذشته، معاون آموزشی علوم، از تجدیدنظر وزارت علوم نسبت به‌ این تصمیم خبر داد. وی با اشاره به سیاست‌های جدید در پذیرش دانشجوی دکترا، گفت: آیین‌نامه پذیرش دانشجوی دکترا ابلاغ شده است. پذیرش دانشجوی دکترا از سال آینده براساس سیاست‌های جدید صورت خواهد گرفت.

براساس این آئین‌نامه، پذیرش دانشجوی دکترا مستقیما توسط دانشگاه صورت می‌گیرد و یک امتحان عمومی توسط سازمان سنجش آموزش کشور برگزار می‌شود. بعد رشته پذیرش به دانشگاه‌های مجری دوره دکترا واگذار می‌شود. مجتبی شریعتی‌نیاسر به اهداف ابلاغ آئین‌نامه دکترا به دانشگاه‌ها پرداخت و گفت: از این به‌ بعد پذیرش دانشجوی دکترا بر اساس این آئین‌نامه شفاف می‌شود. رتبه فرد به دانشگاه ارسال می‌شود و دانشگاه بر اساس رتبه اعلام ‌شده، یک کف مشخص اعلام می‌کند. بر اساس آنچه که دانشگاه اعلام کرده، متقاضیان می‌دانند که به کدام دانشگاه‌ها می‌توانند مراجعه کنند و به کدام دانشگاه‌ها مراجعه نکنند و بعد دانشگاه‌ها با تشخیص خود به پذیرش این دانشجویان اقدام می‌کنند. خبرآنلاین نوشت؛ شریعتی‌نیاسر ادامه داد: بر اساس این آئین‌نامه به اقتدار دانشگاه‌های مجری دکترا، ارزش‌گذاری شد و همچنین برای آزمون سازمان سنجش نیز اعتبار زمانی پیش‌بینی خواهد شد که به احتمال قوی آزمون سازمان سنجش دو سال اعتبار خواهد داشت. او افزود: آئین‌نامه جدید دکترا هماهنگ با استانداردهای جهانی است و کاملا یک نظام پاسخگویی در سازمان سنجش و دانشگاه‌های مجری پیش‌بینی شده است. وزارت علوم خود نیز نظارت کامل بر اجرای مفاد آیین‌نامه دارد. یک جامعه‌شناس در رابطه با مزایای برگزاری کنکور دکترا توسط دانشگاه‌ها به «آرمان» می‌گوید: هر دانشگاهی با توجه به مزایا و سرمایه خود آزمون دکترا برگزار می‌کند و اینگونه حق به حق‌دار می‌رسد. اگرچه هر روشی مشکلاتی دارد ولی برگزاری کنکور توسط دانشگاه‌ها جنبه‌های منفی کمتری دارد. سعید معیدفر می‌افزاید: تجربه نشان داد برگزاری آزمون دکترا به روش متمرکز که در دولت‌های نهم ودهم دنبال شد نتایجش بیش از آنکه مثبت باشد، منفی بود.

استقلال دانشگاه باید چارچوب‌مند باشد
یک نماینده مجلس با بیان اینکه اداره دانشگاه‌ها به‌صورت هیات امنایی تا حدود زیادی استقلال دانشگاه را تأمین می‌کند به «آرمان» می‌گوید: هیات امنایی پیکره خاصی دارد و با دادن اختیارات بیشتر به هیات‌امنا می‌توان استقلال دانشگاه را بیشتر کرد. قاسم احمدی لاشکی می‌افزاید: یک نمونه از اقدامات خوب در این زمینه در شورای انقلاب فرهنگی صورت گرفت و انتخاب رئیس دانشگاه‌ها به گروهی پنج نفره سپرده شد و دیگر لازم نیست که تمام اعضا در این زمینه درگیر شوند و می‌توانستند به کارهای مهم‌تری بپردازند. او با بیان اینکه، دادان اختیار تام به دانشگاه‌ها برای برگزاری آزمون دکترا تا حدودی اجرای عدالت در این زمینه را سخت می‌کند، اظهار می‌دارد: دانشگاه درحین اینکه باید استقلال داشته باشد باید برای جذب دانشجو چارچوب‌های مشخصی هم داشته باشد. استقلال به این معنا نیست که دانشگاه هر جور خودش دوست دارد دست به انتخاب دانشجو بزند بلکه برای این انتخاب باید یک تراز و مبنایی وجود داشته باشد که فرد با در نظر گرفتن آن مبنا مطمئن شود که به حق خود رسیده است.

منبع: روزنامه آرمان