زهر «استیضاح» گرفته شد؛ انصراف ٣۵ نفر از امضا‌کنندگان طرح استیضاح فانی

چکیده : هر چند آخرين خبر از پس گرفتن امضاهاي استيضاح اين طرح به بعد از جلسه فاني و استيضاح‌كنندگان در كميسيون آموزش و تحقيقات مجلس بر مي‌گشت كه حكايت از عقب‌نشيني ١٥ نفر از منتقدان او داشت اما در همين فاصله، يعني از سه شنبه هفته گذشته تا حالا مجلسي‌ها به اندازه كافي به نفع او اظهارنظر كرده‌اند كه پس گرفتن ٢٠ امضاي ديگر از اين طرح هم منطقي به نظر برسد...

دومین استیضاح دولت یازدهم راهی متفاوت با استیضاح اول را در پیش گرفته است. در فاصله یک روز مانده به جلسه استیضاح وزیر آموزش و پرورش، معاون پارلمانی این وزارتخانه به «اعتماد» خیر می‌دهد که تاکنون تقریبا ٣۵ نفر از استیضاح‌کنندگان امضای خود را پس گرفته‌اند. استیضاحی که در اوج خود ۶٠ امضا داشت و حالا اگر خبر حجت‌الاسلام مصطفی ناصری زنجانی درست باشد تعداد امضاهای آن به کمتر از نصف کاهش پیدا کرده است.

هر چند آخرین خبر از پس گرفتن امضاهای استیضاح این طرح به بعد از جلسه فانی و استیضاح‌کنندگان در کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس بر می‌گشت که حکایت از عقب‌نشینی ١۵ نفر از منتقدان او داشت اما در همین فاصله، یعنی از سه شنبه هفته گذشته تا حالا مجلسی‌ها به اندازه کافی به نفع او اظهارنظر کرده‌اند که پس گرفتن ٢٠ امضای دیگر از این طرح هم منطقی به نظر برسد.

هنوز معتبرترین موضع‌گیری به نفع فانی شاید سخنان غلامعلی حدادعادل باشد که برکناری او را به نفع وزارت آموزش و پرورش ندانسته بود. نفوذ حدادعادل در فراکسیون اصولگرایان و طیف منتقدان دولت نمی‌تواند بدون تاثیر مستقیم حرف او در این جریان همراه باشد. تاثیری که خیلی زود نشانه‌های خود را بروز داده است.

از جمله سخنان دیروز محمد دهقان، عضو هیات رییسه و از نمایندگان منتقد دولت که گفته است: «به نظر می‌رسد استیضاح فانی نه تنها مشکل معیشتی فرهنگیان را حل نخواهد کرد، بلکه موجب تند شدن فضای دو قطبی دولت و مجلس می‌شود؛ بنابراین فایده‌ای در این استیضاح دیده نمی‌شود.»

این موضع‌گیری کسی است که ٢٩ مرداد سال پیش، تا آخرین لحظات پای برکناری رضا فرجی‌دانا ایستاد و واکنشش به رای نیاوردن وزیر سابق علوم به یکی از ماندگارترین تصاویر آن روز مجلس تبدیل شد. با این حساب می‌شود نشانه‌های تضعیف موقعیت استیضاح‌کنندگان فانی را در عدم همراهی ژنرال‌های منتقد دولت با این طرح جست. جایی که نه تنها خبری از حمایت چهره‌هایی چون علیرضا زاکانی یا الیاس نادران نیست بلکه حتی نماینده‌ای چون احمد توکلی هم علنا علم مخالفت با برکناری وزرا را برمی‌دارد و می‌گوید: «استیضاح در این شرایط به نفع کشور نیست».

اینکه از دل جریان منتقد دولت نماینده‌ای چون محمد دهقان می‌گوید: «استیضاح فانی به نتیجه نمی‌رسد»، می‌تواند از همین الان دل وزیر آموزش و پرورش را برای ماندن در ترکیب کابینه قرص کند. دیروز البته خبرهای خوب برای علی اصغر فانی را عبدالرضا عزیزی کامل‌تر کرد. جایی که به خبرگزاری ایرنا گفت: «توضیحات فانی اعضای کمیسیون اجتماعی مجلس را مخالف استیضاح کرد».

همین توضیحات گویا در چند روز گذشته فضای مجلس را به نفع فانی تغییر داده است. منتقدان فانی تا اینجای کار با بهانه‌های اقتصادی او را به جلسه استیضاح کشانده‌اند. بهانه‌هایی که تا همین هفته پیش هم فضایی علیه علی اصغر فانی را در مجلس ترتیب داده بود. شاید فانی شانس آورده که با تغییر آیین‌نامه داخلی مجلس، قدم اول اجرای استیضاح، جلسه استیضاح‌کنندگان و وزیر در کمیسیون تخصصی تعیین شده است. همان جایی که نخستین قدم‌ها برای برگشتن ورق به نفع وزیر آموزش و پرورش برداشته شد. حالا توضیحات او که در همان جلسه کلید خورده‌اند تا اینجا کارساز شده و نمایندگان حرف دیگری درباره مدیریت او می‌زنند؛ «با برکناری فانی هیچ چیز در آموزش و پرورش درست نمی‌شود.»

در این شرایط حتی برخی از بدتر شدن اوضاع هم سخن می‌گویند. از جمله محمد صلاحی یکی از نمایندگانی که امضای خود را از استیضاح فانی پس گرفته گفته: «اگر فانی برکنار شود، زمانی که وزارتخانه با سرپرست اداره خواهد شد تا وزیر جدید انتخاب شود و بعد از آن مدت زمانی که طول می‌کشد تا وزیر جدید به کارها مسلط شود عملا به ضرر فرهنگیان خواهد گذشت.»

اما نشانه قوی‌تری هم وجود دارد که حکایت از ارزیابی مجلسی‌ها از بی‌نتیجه ماندن استیضاح دارد. مجلس در جلسه غیرعلنی با نوبخت و فانی مقرر کرده بود که کمیته‌ای مرکب از استیضاح‌کنندگان و اعضای فراکسیون فرهنگیان، وزیر آموزش و پرورش و همین‌طور سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی تشکیل شود تا به بررسی مشکلات فرهنگیان بپردازد. حالا همین دیروز جبارکوچکی‌نژاد، نایب‌رییس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس به خبرگزاری مهر گفته که «به وزارت آموزش و پرورش مهلت دو هفته‌ای دادیم که قوانین و مقررات مالی و همچنین کمک‌هایی را که دولت می‌تواند به فرهنگیان بکند بررسی کنند و گزارش آن را به کمیته ارایه دهند.»

این اظهارنظر در فاصله کمتر از ۴٨ ساعت مانده به استیضاح وزیر آموزش و پرورش انجام شده و با این شرایط تنها یک معنا می‌تواند داشته باشد؛ خطری علی‌اصغر فانی را تهدید نمی‌کند. چه آنکه اگر چنین بود مجلسی‌ها پای برنامه‌ریزی‌های بلندمدت‌تر و دادن مهلت دو هفته‌ای به وزیر نمی‌رفتند. اینکه این کمیته تا امروز سه جلسه پیاپی برگزار کرده و آخرین جلسه آن هم مربوط به روز یکشنبه بوده می‌تواند نشانه دیگری بر تضعیف موضع برکناری فانی در مجلس باشد. حتی فراکسیون اصولگرایان هم که همیشه پای ثابت انتقاد از دولت بوده‌اند، در این استیضاح موضعی مقابل دولت نگرفته‌اند.

محمد دهقان درباره این وضعیت به خبرگزاری مهر گفته است: «تجربه نمایندگی بنده این است استیضاحی به نتیجه می‌رسد که فراکسیون‌های مجلس دنبال آن باشند. در حالی که تا امروز فراکسیون اصولگرایان جلسه‌ای در این مورد نداشته و آقای حداد به عنوان ریاست فراکسیون مخالفت خود را با این استیضاح اعلام کرده است. بنابراین فراکسیون اصولگرایان به سمت استیضاح حرکت نکرده و نخواهد کرد.»

در فراکسیون رهروان که موضعی نزدیک‌تر به دولت و جریان اعتدالی دارد اما این‌قدر قطعیت نسبت به استیضاح فانی وجود ندارد. سید حسین نقوی حسینی، عضو شورای مرکزی این فراکسیون گفته که «دیدگاه‌های مختلفی در مورد استیضاح در فراکسیون وجود داشت؛ برخی اعضای فراکسیون همچنان اعتقاد راسخ به استیضاح دارند اما تعداد دیگری از اعضای فراکسیون معتقد بودند با حمایت از فانی و جلسات مشترک، مشکلات قابل حل است. فراکسیون برای استیضاح وزیر به نتیجه و جمع‌بندی واحدی نرسید و مقرر شد اعضا به نظارت خود عمل کنند.»

با این حال باید توجه داشت که این اظهارنظر کسی است که خود طراح اصلی استیضاح فانی محسوب می‌شود. کسی که قطعا تمایل ندارد فراکسیون رهروان موضعی علیه این طرح اتخاذ کند. با این حال هر چند فراکسیون اکثریت به گفته نقوی حسینی در این رابطه موضع‌گیری نکرده و رای نمایندگان را به تشخیص خود آنها واگذاشته است اما تعداد امضاهای پس گرفته شده حتی اگر منجر به یکدست شدن نظر مجموعه اکثریت مجلس هم نشود، تا اینجا جان و توان استیضاح را گرفته است.