٢٠٠هزار دانش‌آموز افغان امسال به مدرسه می‌روند
چکیده : ٦٠درصد مهاجرین افغان در ایران باسوادند اصلاحیه آیین‌نامه آموزش اتباع افغان به کمیسیون اجتماعی دولت می‌رود...
یک ماه پیش بود که با دستور مقام معظم رهبری مبنی‌بر لزوم تحصیل همه کودکان افغانستانی حاضر در ایران، در مدارس ایرانی، بارقه‌های امید در دانش‌آموزان افغان بازمانده از تحصیل در ایران، زنده شده است. بعد از این دستور، وزارت آموزش و پرورش، اعلام کرد این دانش‌آموزان را از سال تحصیلی جدید در مدارس ثبت‌نام می‌کند. برای بررسی چالش‌های پیش‌روی این مسأله هم بود که انجمن حمایت از حقوق کودکان و زنان پناهنده و آواره، روز چهارشنبه نشستی را با عنوان «نشست هم‌اندیشی عدالت اجتماعی و آموزش کودکان پناهنده در ایران» برگزار کرد؛ نشستی که تعدادی از مسئولان دولتی و فعالان حقوق کودکان در آن حضور داشتند.
معاون سیاسی-اجتماعی استانداری سیستان و بلوچستان، مدیرکل آسیای غربی وزارت امور خارجه، معاون رفاهی وزیر کار، تعاون و رفاه اجتماعی، معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش، مدیرکل آموزش اداره اتباع وزارت کشور و تعدادی از مسئولان یونیسف در ایران از شرکت‌کنندگان در این مراسم بودند.
فاطمه اشرفی، رئیس انجمن حمایت از حقوق زنان و کودکان پناهنده و آواره در ابتدای این نشست گفت: «ما اگر به دستور و فرمان گشاینده رهبری درباره تحصیل همه کودکان افغان در مدارس ایرانی، از نگاه کودکان افغانستانی که بعد از این به مدارس ایرانی راه پیدا می‌کنند، توجه می‌کنیم بی‌شک باید به سرمایه‌های انسانی عظیمی فکر کنیم که از این به بعد، سفیران فرهنگ و تمدن ایرانی در خاک کشورشان خواهند شد که با کمترین تلاش و هزینه مبلغ تمدن ما خواهند بود. قطعا بهبود زندگی افغان‌های مقیم ایران می‌تواند انگیزه‌های جدی و بالاتری را برای بازگشت داوطلبانه و ادغام پایدارشان به کشورشان فراهم کند.»
او ادامه داد: «از حدود یک‌میلیون افغانستانی دارای مدرک اقامتی معتبر، ٣۴٠هزار نفر به مدرسه می‌روند. اگر انتظار داشته باشیم تسهیلات به‌طور همه‌جانبه برای همه کودکان لازم التعلیم و بازمانده از تحصیل افغانستانی در مدارس رسمی ایران فراهم شود، باید جمعیتی بیش از ۵٠٠هزار نفر را داشته باشیم که قاعدتا با چالش‌های فراوان اجرایی، اداری، مالی و… روبه‌رو خواهیم شد و از این رو است که ضرورت دارد با هماهنگی‌های میان بخشی همه با هم اعم از سازمان‌های دولتی، غیردولتی و حتی بین‌المللی که علاقه‌مند به موضوع کودکان پناهنده و مهاجر افغانستانی در ایران هستند، تلاش شود راه‌حل مشترکی برای اجرایی کردن این دستور ایجاد کنیم.»
علی‌اصغر جمشیدنژاد، معاون سیاسی-اجتماعی استانداری سیستان و بلوچستان اولین سخنران این نشست بود. او ابتدا گفت که قرار است برنامه‌ای در قالب کودکان صلح در استان سیستان و بلوچستان توسط سازمان‌های مردم‌نهاد برگزار شود. او ادامه داد: «در استان سیستان و بلوچستان به جهت همسایگی دو کشور پاکستان و افغانستان مجموعه‌ای از چالش‌ها و فرصت‌ها را داریم؛ ازجمله نگرانی‌های ما کنترل مرزها توسط کشورهای همسایه است؛ چرا که هیچ مرزی توسط یک کشور قابل کنترل نیست و متاسفانه در این مرزها با قاچاق مواد مخدر، قاچاق انسان و… مواجه هستیم. با ایجاد سهولت رفت‌وآمدهای رسمی می‌توانیم رفت‌وآمدهای غیررسمی را کنترل کنیم و سازوکارهای مناسبی را برای فایق شدن بر چالش‌های آموزشی در سطح استان فراهم کنیم.»
جمشیدنژاد گفت: «در استان سیستان و بلوچستان در حوزه آموزش عالی بیش از ١٠٣هزار نفر در مقاطع مختلف دانشگاهی مشغول به تحصیل هستند که بخشی از آنها اتباع مرتبط با کشورهای همسایه هستند.» به گفته او در استان سیستان و بلوچستان، در سال تحصیلی ٩٣ -٩۴ تعداد دانش‌آموزان، ۵٧٣هزار و ٨٢ نفر بود که در مقاطع مختلف تحصیل کردند: «بیشترین این تعداد مربوط به مقطع ابتدایی است و در مقطع تحصیلی متوسطه اول، ٧٨هزار و ٧١٧ نفر و در مقطع متوسطه دوم ٧٩هزار و ٣هزار و ٧٠۶ نفر در هنرستان‌های فنی، ٣هزار و ٧٢٢ نفر در هنرستان‌های حرفه‌ای، ١۵هزار و ۶٣٣ نفر در رشته‌های کار و دانش، دانش‌آموز داشته‌ایم. پوشش تحصیلی دانش‌آموزان ما در مقطع ابتدایی در سال ٩٢ -٩٣، ۴١/١٢درصد بوده است.» معاون سیاسی-اجتماعی استانداری سیستان و بلوچستان ادامه داد: «برای تغییر وضع تحصیلی در سطح استان و استفاده از ظرفیت‌های تحصیلی مختلف از طرف فانی وزیر آموزش و پرورش توجه ویژه‌ای صورت گرفت.»
او با بیان اینکه بخشی از این ظرفیت‌ها در قسمت دولتی است، گفت: «ظرفیت دیگر استفاده از سمن‌ها در قالب خیرین مدرسه‌ساز اتفاق می‌افتد. بیشترین مشکل ما درخصوص تراکم دانش‌آموزی مربوط به شهر زاهدان است، به‌گونه‌ای که در سال گذشته مجبور شدیم برای استفاده از اماکن استیجاری در جهت آموزش حاشیه‌نشینانی که بخشی از آنان اتباع افغان هستند، مجوزهایی صادر کنیم؛ چرا که برنامه احداث و ساختمان‌سازی برای مدارس یک برنامه دراز مدت است.» جمشیدنژاد با بیان اینکه دولت باید برای سرانه سالانه هر دانش‌آموز ۵٠٠هزار تومان پرداخت می‌کند، ادامه داد: «در حال حاضر ۵هزار و ١۴ دانش‌آموز افغان در مراکز آموزشی مشغول به تحصیل هستند و برآورد ما این است که هزار نفر نیز به این جمعیت اضافه خواهد شد به همین دلیل باید با حمایت دولت، بخش خصوصی را ترغیب به همکاری کنیم. بعضی پیشنهاد می‌کنند برای هر دانش‌آموز ۶٠٠ یا ٧٠٠هزار تومان پرداخت شود که این مبلغ قابل توجه است هرچند که کمتر از ٣میلیارد تومان است.» رسول اسلامی، مدیرکل آسیای غربی وزارت امورخارجه دومین سخنران این نشست بود. او با بیان اینکه اصل آموزش اتباع غیرایرانی پذیرفته شده، گفت: «آمار باسوادان مهاجر افغان در سال ۵٨ شش‌درصد بود و اکنون به بیش از ۶۰درصد رسیده است. یک میلیون اتباع افغان به صورت رسمی و یک و نیم میلیون نفر از آنان به‌صورت غیر رسمی در جمهوری اسلامی ایران حضور دارند که ۵۰درصد این جمعیت را کودکان زیر ۱۸سال تشکیل می‌دهند.»
اسلامی با بیان اینکه در سال جاری دولت ایران زمینه تعلیم همه کودکان لازم‌التعلیم افغان را بدون تبعیض فراهم کرد، گفت: «فقدان آموزش‌های لازم می تواند در فقر فرهنگی مهاجرین و در نتیجه افزایش خشونت اجتماعی تاثیر داشته باشد.» اسلامی با اشاره به تاکیدات مقام معظم رهبری مبنی بر اینکه حتی مهاجرین غیر قانونی و بدون مدرک نباید از تحصیل محروم بمانند، گفت که این یک فصل‌الخطاب است و باید انجام شود. او در ادامه از سازمان ملل خواست تا برای خروج از این مشکلات و مشارکت در بازسازی افغانستان، راهکارهایی را پیشنهاد کند.
محمدعلی صالحی، معاون اداره کل امور اتباع و مهاجرین خارجی وزارت کشور یکی دیگر از سخنرانان این نشست بود. او گفت که دستور مقام معظم رهبری درباره تحصیل دانش‌آموزان افغان اعم از کارت‌دار و غیرکارت‌دار در مدارس ایرانی لازم‌الاجراست: «با همه اینها مطمئن باشید که آموزش و پرورش برای تحصیل این دانش‌آموزان با مشکل روبه‌رو خواهد شد و همه باید دست به دست دهیم تا بتوانیم این موضوع را اجرایی کنیم.»
او با بیان اینکه حدود ۵٩٠میلیارد تومان در سال گذشته از سوی آموزش‌وپرورش برای اتباع خارجی هزینه شده، گفت: «این وزارتخانه تا به امروز بالاترین خدمت را به پناهندگان ارایه کرده است. وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، سازمان فنی و حرفه‌ای، سازمان‌های بهزیستی و مردم نهاد و وزارت علوم، تحقیقات و فناوری از دیگر نهادهایی هستند که در حوزه‌های مختلف برای اتباع غیرایرانی تلاش کرده‌اند.» او خدمات آموزشی انجام شده به اتباع غیرایرانی را تلاش نهضت سوادآموزی دانست: «جمهوری اسلامی ایران با تلاش نهضت سوادآموزی توانست تعداد باسوادان اتباع غیرایرانی را افزایش دهد و ۶۵۶هزار بی‌سواد را باسواد کند.»
صالحی با بیان اینکه ١٧هزار دانشجو از وزارت علوم و همچنین وزارت بهداشت فارغ‌التحصیل شده‌اند، گفت: «فارغ‌التحصیلانی هستند که پزشک متخصص و حتی فوق تخصص شده‌اند و اکنون نقش قابل توجهی در سازندگی افغانستان دارند.» به گفته او اکنون ١٢هزار دانشجوی افغان در ایران درحال تحصیل هستند. معاون اداره کل حقوق اتباع و مهاجرین خارجی وزارت کشور با بیان اینکه هر ساله جمعیت دانش‌آموزان افغان و پناهنده به کشور اضافه می‌شود، گفت: «٣۶٠هزار دانش‌آموز پناهنده در سال گذشته در مقاطع مختلف تحصیل کردند که میانگین هزینه هر دانش‌آموز یک‌میلیون و ٨٠٠هزار تومان بوده است و پیش‌بینی می‌شود که در سال تحصیلی جدید و با توجه به دستور مقام معظم رهبری، حدود ٢٠٠هزار دانش‌آموز افغان به مدارس ما اضافه خواهد شد. بالاترین و انسان دوستانه‌ترین اقدام مربوط به اقدامی است که مقام معظم رهبری در سال جاری اعلام کردند چنان که احتمال دارد تا ٢٠٠هزار دانش‌آموز پناهجو به آموزش و پرورش اضافه شده و تعداد دانش‌آموزان پناهجو به ۵٠٠هزار نفر برسد که با این آمار ما از نظر جمعیت دانش‌آموزی پناهندگان اولین کشور خواهیم بود.»
صالحی گفت: «اگر قرار است به صلح جهانی کمکی شود و یا اینکه با آبادانی افغانستان و عراق امنیت بین‌المللی فراهم شود، انجمن‌های مردم نهاد و دستگاه‌های بین‌المللی نیز باید وارد میدان شوند. در هر کشوری اگر فردی به‌طور غیرمجاز وارد شود، اعمال قانون شده و براساس قانون او را به زندان فرستاده یا در جزیره دور افتاده‌ای تعبید می‌کنند.»
مظفر الوندی، دبیر مرجع ملی حقوق کودک هم در ادامه این نشست از ارسال اصلاحیه آیین‌نامه آموزش اتباع افغان به کمیسیون اجتماعی دولت خبر داد. او گفت: «ما به‌عنوان دولتی که متعهد به اجرای کنوانسیون حقوق کودک هستیم باید آموزش را فارغ از هرگونه تبعیضی نسبت به کودکان اعمال کنیم و قوانین بالا دستی ما نیز در این موضوع روشن است. درخصوص آموزش اتباع افغان مصوبه‌ای در سال ٨٣ تصویب شد که نیازمند اصلاحات است. در حال حاضر اصلاحیه این آیین نامه آماده شده و هفته آینده از طریق وزارت دادگستری به کمیسیون اجتماعی دولت ارسال می‌شود. باید نیازهای خود را دقیقا به نهادهای بین‌المللی بگوییم تا درخصوص آموزش اتباع افغان به ما کمک کنند.» او ادامه داد: «نهادهای غیردولتی آمادگی کامل برای آموزش کودکان افغان دارند و برخی از امکانات از قبیل معلم و… را در اختیار دارند اما برای تأمین کتاب‌های درسی از امکانات لازم برخوردار نیستند که این موضوع برای آموزش و پرورش نیز هزینه سنگینی به دنبال دارد.»
احمد میدری، معاون رفاهی وزیر کار، تعاون و رفاه اجتماعی که یکی دیگر از سخنرانان این نشست بود در ادامه، از امضای توافقنامه میان وزارت رفاه، بهداشت و سازمان برنامه برای بیمه اتباع بیگانه خبر داد. او با بیان این که یکی از مباحث شناخته‌شده در موضوع فقر مسأله فقر آموزشی است، گفت: «در بازدیدهای میدانی از چند شهر مشخص شد بعضی کودکان به دلیل تولد از مادر ایرانی و پدر تبعه بیگانه و برخی نیز به دلیل فقر، از تحصیل باز می‌مانند. در شورای عالی رفاه و تامین اجتماعی دستورالعملی برای آموزش کودکان دارای مادر ایرانی و پدر افغان نوشته شد و امیدواریم با تصویب این آیین‌نامه بتوانیم این کودکان را به سیستم آموزشی بازگردانیم اما بار اصلی این موضوع برعهده آموزش و پرورش است.» میدری ادامه داد: «شاید زیاد سخت نباشد که وزارت آموزش و پرورش با بیش از ١٢میلیون دانش‌آموز این تعداد از کودکان را نیز در خود جای دهد.» او با بیان این که درخصوص بازماندگی از تحصیل کودکان موضوع تبعیض مطرح نیست و برخی کودکان ایرانی هم در این زمینه مشکل دارند، گفت: «امیدواریم بتوانیم در این‌خصوص مشکلات را کمتر کنیم. برای بیمه پناهندگان نیز میان وزارت تعاون، وزارت بهداشت و سازمان مدیریت برنامه‌ریزی موافقت‌نامه‌ای امضا شد.» محمد دیمه‌ور، معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش در ادامه این نشست، از وجود ٧۵مدرسه یک نفره در کشور خبر داد. او گفت: «١٣هزار و ١١٣ مدرسه زیر ١۵ نفر نیز داریم که عمدتا در مناطق مرزی قرار دارد و٢٢٧هزار نفر در مقطع ابتدایی در این کلاس‌ها مشغول به تحصیل هستند. سال گذشته ٣۶١هزار و ۵٧١ نفر از اتباع افغان در مدارس کشور مشغول به تحصیل بوده‌اند که در هر کلاس درس میانگین ٢٠ دانش‌آموز و برای این جمعیت ١٨هزار معلم و کلاس درس و ٣هزار مدرسه نیاز بود».
دیمه‌ور ادامه داد: «در این راستا ٢٧میلیارد تومان هزینه معلمانی شده که در این مدارس فعالیت می‌کردند. وزارت آموزش و پرورش ٩٩درصد از اعتبارات خود را به پرسنل خود می‌دهد و یک‌درصد این اعتبارات مربوط به سایر هزینه‌ها است که ٨٠درصد از یک‌درصد نیز صرف هزینه پرسنل می‌شود. آموزش و پرورش کارهای خوبی انجام داده اما منکر نقدها نیستیم و می‌توان این موضوع را در فضای تعامل پیش برد.»
او با بیان اینکه هزینه‌ها و تمهیدات چنین کلاس‌هایی قابل توجه است، گفت: «آموزش و پرورش محدود و محصور قوانین بالادستی است و مصوبه هیأت وزیران مربوط به سال ٨٣ درخصوص آموزش اتباع افغان محدودیت‌هایی را ایجاد می‌کند که دولت باید آن را اصلاح کند زیرا تا زمانی که مصوبه به قوت خود باقی است آموزش و پرورش نمی‌تواند خارج از آن عمل کند. در این مصوبه پذیرش دانش‌آموزان افغان در مراکز پیش‌دانشگاهی و فنی‌و‌حرفه‌ای ممنوع است. با همکاری سازمان آموزش و پرورش استثنایی کشور، وزارت بهداشت و وزارت کشور سامانه‌ای طراحی شده تا دانش‌آموزان افغان ثبت‌نام شوند و برای عملیاتی شدن فرمایشات مقام معظم رهبری باید در وهله اول مصوبه اصلاح شود.»
دیمه‌ور با اشاره به کودکان ایرانی فاقد شناسنامه گفت: «در اطراف زابل روستاهایی وجود دارد که ساکنان آن فاقد شناسنامه هستند و این موضوع مخصوص کودکان افغان نیست. اما امسال ۴٠٠هزار نفر از این کودکان در مدرسه ایمان ثبت‌نام شدند و برنامه درسی در موردشان اجرا می‌شود.»
در پایان نشست هم‌اندیشی عدالت اجتماعی و آموزش کودکان پناهنده در ایران، محمدرضا واعظ مهدوی، معاون توسعه امور علمی و فرهنگی سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور هم پیشنهاد داد هیأت پنج نفری متشکل از نمایندگان نهادهای مختلف ایجاد شود تا عملیاتی شدن دستور مقام معظم رهبری را پیگیری کرده و در مجلس موضوع را دنبال و تبدیل به قانون کنند.
او پیشنهاد کرد به هر میزانی که نهادهای بین‌المللی در این راستا کمک کردند، سازمان مدیریت نیز هزینه‌ای را برای پرداخت شهریه دانش‌آموزان افغان در نظر بگیرد.
منبع: روزنامه شهروند
Deprecated: File پوسته بدون comments.php is deprecated since version 3.0.0 with no alternative available. لطفاً یک قالب comments.php در پوسته‌ی خود قرار دهید. in /var/www/html/kaleme.com/wp-includes/functions.php on line 6085