فائزه هاشمی: مدیریت محافظه‌کار مردانه حاضر نیست برای حل مشکل ورود زنان به ورزشگاه‌ها هزینه بدهد

چکیده :موفقیت و پیشرفت در موضوع زنان در جامعه سنتی و مردانه ما نیاز به اعتقاد، هزینه کردن و مبارزه دایمی دارد. کسانی که چنین روحیه ای دارند موفق می شوند. نمی شود بدون دردسر کار کنید و فکرکنید کارها خودش انجام می شود... مشکل ظاهرا سیاسی است و اراده ای برای حل آن نیست و البته متاسفانه شهامتی هم دیده نمی شود. یک مدیریت قوی و پی گیر می خواهد. زنان خود باید این مساله را حل کنند چرا که من معتقدم یک مدیریت صرفا مردانه و محافظه کار حاضر نیست برای حل آن هزینه ای بپردازد. ...

موسس فدراسیون منحل شده ” اسلامی ورزش زنان ” معتقد است تا وقتی نگرش مدیران در ورزش صرفا مردانه باشد و زنان هزینه ای برای دفاع از حقوق شان نپردازند، هیچ یک از مشکلات آنها از حضورشان در استادیوم ها گرفته تا سهم شان از امکانات ورزش قهرمانی، حل نمی‌شود.

به گزارش جی پلاس، نام فائزه هاشمی در ورزش، با فدراسیون اسلامی ورزش زنان گره خورده است. او در سال ۱۳۶۹ با هدف ارتقای ورزش بانوان در ابعاد قهرمانی و حرفه ای، این فدراسیون را تاسیس کرد. بزرگترین دستاوردهای این نهاد، الگو دادن به زنان مسلمان جهان برای ورزش کردن، باز کردن راه وزشکاران زن محجبه به مسابقات بین المللی، توانمندسازی زنان در ورزش و البته در رویکرد کلان تغییر دیدگاه ها نسبت به ورزش بانوان بوده است. برگزاری بازی های اسلامی طی چهار دوره از دیگر اقدام های این نهاد بود هرچند پنجمین دوره آن در سال ۱۳۸۹به علت مخالفت دولت وقت برگزار نشد و نهایتا مرداد۱۳۹۰ این فدراسیون به طور کامل تعطیل شد!

اما در کشورهای اسلامی مساله ورود یا حتی حضور زنان در مجامع ورزش قهرمانی همواره چالش برانگیز بوده و هست. اکنون هم با نزدیک شدن به میزبانی والیبال ایران در لیگ جهانی، این بحث داغ تر شده و حتی پای شورای امنیت و وزارت کشور هم به آن باز شد و با وجود اعلام شهیندخت مولاوردی، معاون زنان رییس جمهوری مبنی بر تصویب این موضوع اما نهادهای انتظامی از تصمیم نگرفتن در این باره صحبت می‌کنند.

بی شک یکی از شخصیت های مدافع حقوق زنان در این بین فائزه هاشمی است؛ کسی که به عقیده برخی کارشناسان موجب تحول ورزش بانوان هم در ایران و هم کشورهای اسلامی شد. او اما پس از مدت ها سکوت رسانه ای، اکنون درباره مهم ترین مسئله ورزشی زنان یعنی حضورشان در ورزشگاه ها و سالن های ورزش آقایان، لب به سخن گشود.

نگرش هاشمی در این زمینه باز هم رنگ گذشته را داشت؛ او البته همچنان مدافع سرسخت حقوق زنان در ورزش است و علت مخالفت با حضور زنان در ورزشگاه ها را صرفا سیاسی قلمداد می کند و معتقد است آنها خود باید از حقوق شان دفاع کنند.

مشروح گفت وگوی خبرنگار جی پلاس – جماران با فائزه هاشمی:

موضوع حضور زنان در سالن های ورزشی همچنان با اما و اگرهای فراوانی همراه است. مخالفت ها و البته موافقت های جدی در این زمینه از سوی نهادهای مختلف وجود دارد. امروز مساله جدی تر هم شده تا جایی که جزو شروط بعضی فدراسیون های جهانی برای اعطای میزبانی به ایران قرار گرفت. فکر می کنید چرا تصمیم قاطعی برای حل مساله گرفته نمی شود؟

قبل از ورود به بحث باید دید چه اتفاقی برای ما افتاده که ورود خانواده ها به استادیوم ها که در همه جای دنیا حتی در برخی کشورهای اسلامی یک موضوع عادی و معمولی است، برای ما به یک مساله امنیت ملی تبدیل می شود تا در شورای امنیت درباره آن تصمیم گیری کنند. موضوع خنده دار و عجیب است. متاسفانه به این موضوع سیاسی نگاه می کنند درحالی که بعضی از علما و فضلا با ورود زنان به سالن های ورزشی مخالف نیستند.

همه در تلویزیون می بینیم خانواده سفرا و کارمندان ایرانی در کشورهای دیگر به استادیوم ها می آیند تا تیم های ایرانی را تشویق و همراهی کنند. چرا این موضوع آنجا شرعی است و اینجا غیرشرعی؟ همینطور چطور است که زنان خارجی منعی برای ورود به استادیوم های ما ندارند؟ یا اینکه در مقطعی در دوره ریاست جمهوری احمدی نژاد مشکلی نبود. دلایلی که برای مخالفت می آورند بیشتر به بهانه جویی شبیه است؛ مشکل ظاهرا سیاسی است و اراده ای برای حل آن نیست و البته متاسفانه شهامتی هم دیده نمی شود. یک مدیریت قوی و پی گیر می خواهد. زنان خود باید این مساله را حل کنند چرا که من معتقدم یک مدیریت صرفا مردانه و محافظه کار حاضر نیست برای حل آن هزینه ای بپردازد.

می توانیم بگوییم این موضوع بخشی از فرهنگ ماست؟

به نظرم خیر؛ در سینما، پارک ها، بازار، دانشگاه ها، تئاتر و خیلی از جاهای دیگر زن و مرد با هم حضور دارند و مشکلی هم به وجود نمی آید. درحقیقت هرجا اقدام به جداسازی زنان و مردان شد، جامعه با مشکل مواجه شده است. در سالن های ورزشی مشکلات زیادی وجود دارد؛ از دعوا و کتک کاری گرفته تا حتی در مواردی فحاشی! به نظرم حضور خانواده ها حتی این بی اخلاقی ها را تعدیل می کنند.

می توانیم قوانین سخت گیرانه ای نسبت به کنترل رفتارهای اجتماعی، وضع کنیم تا با ورود بانوان به سالن های ورزشی، احیانا شاهد بروز چنین مشکلاتی نباشیم؟

نیازی به وضع قوانین سخت گیرانه نیست. حضور بانوان ضمن تلطیف فضا، باعث رعایت بسیاری از شئونات هم می شود. خوشبختانه خانواده های ایرانی با فرهنگ هستند. در چنین شرایطی اگر یک مرد با خانواده خود به سالن ورزشی برود، دیگر بی اخلاقی نمی کند.

طی چند سال اخیر، بهانه های مختلفی برای ممنوعیت ورود زنان به سالن های ورزشی آورده اند؛ از مشکل درهای ورودی گرفته تا سرویس های بهداشتی. اگر این مشکلات وجود دارد باید آنها حل شود نه اینکه صورت مساله را پاک کنیم و نیمی از جمعیت علاقمند به حضور در مجامع تماشای ورزش را حذف کنیم. فوتبال حواشی دارد اما می توان ورود بانوان به ورزشگاه ها را از سایر رشته های ورزشی، آغاز کرد. درست است صورت مساله پاک شود و این مشکلات را حل نکنیم؟ بخشی از جامعه را به راحتی حذف کنیم که شاید حضورشان بی اخلاقی به همراه آورد؟ این اصلا درست نیست. مدیریت کنید تا مشکلی ایجاد نشود؟! نمی توانید، کنار روید تا زن ها خودشان مدیریت کنند. چرا برای حل مشکل تدبیری نیاندیشیم؟ پاک کردن صورت مساله که هنر نیست.

از چه رشته هایی ورود بانوان به ورزشگاه ها شروع شود، بهتر است؟

مثلا از والیبال و بسکتبال. اصلا این موضوع شروع شده بود و مشکلی هم نبود. فکر می‌کنم اینها بهانه است تا بانوان به ورزشگاه ها نروند.

دلیلش را چه می دانید؟

همان طور که گفتم زمان رییس جمهوری قبلی برای مدتی این کار انجام شد؛ در این دوره مانع شدند تا ناامیدی نسبت به دولت ایجاد کنند، سنگ اندازی کنند و دولت را ناتوان نشان دهند. متاسفانه منافع ملی و حقوق جامعه را مهم نمی دانند و ظاهرا منافع افراد، احزاب و گروه ها تعیین کننده است.

در ورزش زنان مسلمان، هنوز برخی مسائل وجود دارد. فدراسیون هایی در جهان حجاب بانوان را نپذیرفته و زنان مسلمان نمی توانند در بعضی مسابقات بین المللی شرکت کنند. نهادهای مرتبط با ورزش برای حل مساله باید چگونه عمل کنند؟

این مساله در ۹۰ درصد فدراسیون های جهانی حل شده است البته به شرط آنکه رییس فدراسیونی توان حل مساله هایش در کشور را داشته باشد، اصول لابی کردن بین المللی را بداند و توان مدیریتی هم داشته باشد. در برخی رشته ها مانند شنا یا بسکتبال، بانوان به مسابقات خارج از کشور اعزام نشده اند که البته در شنا بعید می دانم اقدامی برای ورود بانوان مسلمان به مسابقات بین المللی انجام شده باشد. در بسکتبال هم کارهایی انجام شده است.

در این زمینه چه تعامل و گفتمانی را با فدراسیون های جهانی، مناسب می دانید؟

باید با یک برنامه ریزی همه جانبه، برنامه های مدنظر را به فدراسیون های جهانی ارایه کرده و متناسب با استانداردهای فنی مشخص شده، پوشش بانوان را طراحی کنیم. باید ارتباط خوبی برقرار شود و تا حاصل شدن نتیجه، پی گیری کنیم. به طور همزمان لابی و تلاش افراد صاحب منصب در نهادهای مدنی هم ضروری است. باید فدراسیون های جهانی را متقاعد کنیم که مخالفت با حضور زنان مسلمان در مسابقات بین المللی مغایر با اهداف عالی ورزش در دنیاست چرا که این اهداف، ورزش را برای همه ضروری می داند. از طرفی احترام به ادیان و فرهنگ ها هم اصلی پذیرفته شده در مجامع بین المللی است ومخالفت با حضور زنان مسلمان در رقابت های بین المللی، درحقیقت نقض این اصل مهم است.

به یاد دارم پس از تاسیس فدراسیون اسلامی ورزش زنان، عده ای با برگزاری بازی های اسلامی بانوان مخالفت کردند. از آنجایی که یکی از اصول منشور المپیک منع تبعیض جنسیتی، مذهبی و نژادی است، دلیل شان این بود که چنین مسابقاتی تبعیض مذهبی و خلاف منشور المپیک است. یکی از مخالفین آنیتا دوفرانس، نایب رییس کمیته بین المللی المپیک وقت بود. اما در جریان دومین مسابقات همبستگی، او را به ایران دعوت کردیم. بعد از اینکه رقابت ها را از نزدیک تماشا کرد، حامی سرسخت مسابقات اسلامی و کمک خوبی به پیشبرد این مسابقات شد. با برگزاری این بازی ها و تداوم ارتباطات ما با جهان، راه به روی زنان ایرانی برای حضور در رقابت های برون مرزی هم گشوده شد. در آن دوره فدراسیون های جهانی برای مسابقات ما نماینده، مدرس، داور و ناظر می فرستادند. این ارتباطات کم کم گسترده، بهتر و عمیق تر شد که نتیجه اش احترام به زنان مسلمان و هموار شدن مسیرشان در ورزش بود. این نکته را هم متذکر می شوم که هر رییسی می خواهد موفق تر از روسای قبلی در IOC و یا فدراسیون های جهانی عمل کند، بداند که اگر با اتخاذ تدابیری، امکان حضور یک چهارم از جمعیت جهان یعنی زنان مسلمان در صحنه های بین المللی فراهم شود، این موضوع می تواند افتخاری برای رییس کمیته بین المللی المپیک باشد. بنابراین از این برنامه هر دو طرف سود می برند. آنها وقتی موضوع را متوجه می شدند از آن استقبال می کردند.

از آنجایی که بعضی کشورهای خارجی تاثیرگذار، از نظر سیاسی موضع منفی نسبت به ایران دارند و ترویج می کنند، اگر مسوولان بین المللی ورزشی به این باور برسند که هدف از انجام این کار فعالیت های سیاسی نیست و صرفا اهداف حرفه ای، ورزشی و حقوق بشری مد نظر ماست، همکاری می کنند.

به یاد دارم بعد از برگزاری اولین دوره بازی های اسلامی زنان، دوازدهمین دوره اجلاس شورای المپیک آسیا در کویت برگزار شد. ما با دعوت شیخ احمد رییس شورای المپیک آسیا در این اجلاس شرکت کردیم و در آنجا یک نمایشگاه عکس هم برگزار کردیم. خوان آنتونیوسامارانش، رییس IOC ( کمیته بین المللی المپیک) که برای افتتاحیه بازی های اسلامی زنان، پیام تصویری داده بود، بعد از دیدن این نمایشگاه از من خواست برای Ioc Member (عضویت در کمیته بین‌المللی المپیک) کاندیدا شوم. این درحالی بود که قبل از انقلاب نماینده ایران در این نهاد شاهپورغلامرضا بود و تا سال ها بعد هم نماینده ای از ایران انتخاب نکرده بودند. اگر آنها از مذهب فراری بودند، یک فرد محجبه را به حضور در این سمت تشویق نمی کردند. آنها به این امور علاقمند هستند و استقبال می کنند مشروط بر آنکه تلاش و تعامل صادقانه و غیرسیاسی کشورها را ببینند.

با این تفاسیر آینده ورزش بانوان را برای ورود به مسابقات بین المللی چه طور می بینید؟

آینده به شرطی برای بانوان ما درخشان است که یک مدیریت عادل و توانمند با باور قوی به فعالیت زنان در راس کار باشد. متاسفانه درحال حاضر مسائل زنان آنطور که حق آنان است و شایستگی آن را دارند در کمیته ملی المپیک و فدراسیون ها، دنبال نمی شود. مدیریت ها مردانه است و عمدتا نگاه مردانه دارند.

اما وزیر ورزش و جوانان بر معاونت زنان و معاونت ورزش همگانی تاکید بسیاری دارد!

بیشتر در حرف است؛ اول باید جایگاه قانونی معاونت بانوان و نایب رییس بانوان در فدراسیون ها اصلاح شود. درحال حاضر ساختار قانونی درستی وجود ندارد و توجه به بانوان براساس سلیقه و تفکر مردانه است. درضمن حرف ما این است که زنان باتجربه و دارای صلاحیت، باید در تمام سطوح مدیریتی زنانه و مردانه، به شکلی پایدار حضور داشته و در تصمیم گیری ها مشارکت داشته باشند. مثلا به عنوان روسا و هیات رییسه فدراسیون ها، سایر معاونین وزارت، هیات مدیره باشگاه ها، مدیرکل استان ها و .. مشغول به کار شوند نه اینکه صرفا به پست های زنانه بسنده کنند.

می توانیم امیدوار باشیم که با تغییر اساسنامه فدراسیون ها، نواب رییس بانوان، جایگاه قانونی داشته باشند؟

باید اساسنامه وزارت ورزش، باشگاه ها و …تغییر کند. اگر این اصلاحات به صورت اساسی و با مشارکت زنان انجام شود بله اما اگر فقط مردان خود بنشینند و این اصلاحات را انجام دهند فکر نمی کنم تغییرات خوب و مفیدی از کار در آید. یک زن در جمع یک شورای مردانه، قادر به تاثیرگذاری مناسب نیست. از طرفی زمان زیادی هم تا پایان دولت فعلی باقی نمانده و تا فرصت هست باید برای ورزش بانوان کار مفیدی انجام شود.

در مجموع استقبال عمومی زنان ایرانی نسبت به ورزش را چگونه ارزیابی می کنید؟

فعلا خوب است. درحقیقت ورزش همگانی شرایط خوبی دارد. در دورانی که سمت های اجرایی در ورزش داشتم و با شهرداری ها و استانداری ها در ارتباط بودم، کرباسچی شهردار وقت تهران خدمات زیادی را برای ورزش بانوان فراهم کرد. سالن های ورزشی ویژه بانوان افتتاح شد، امکانات ورزش همگانی در پارک ها فراهم شد و در مجموع وضعیت ورزش بانوان متحول شد. پس از آن شهرستان ها هم استقبال کردند و از تهران الگو گرفتند.

در حوزه قهرمانی و حرفه ای چه طور؟

تغییر نگرش برای رشد همه جانبه و توسعه ورزش زنان ضروری است. ورزش همگانی، قهرمانی و حرفه ای لازم و ملزوم یکدیگر هستند و حذف یکی یا بی توجهی و کم توجهی به آن، حذف دیگری را سبب می شود. ورزش حرفه ای وضعیت مناسبی ندارد و در عمل آن را به رسمیت نمی شناسند.

چرا؟

برای رسیدن به این هدف، باشگاه ها باید مسابقات زنان را به صورت جدی دنبال کنند. باشگاه استقلال با وجود اینکه بهرام افشارزاده را به عنوان فرد فنی و باتجربه در راس خود دارد اما اعلام کرده بود که به دلیل کمبود بودجه، فوتبال بانوان را تعطیل کرده است. معتقدم بانوان باید در هیات مدیره و هیات امنای باشگاه ها حضور داشته باشند تا ضمن ارایه برنامه هایشان از حقوق بانوان دفاع کنند. ازطرفی عمده باشگاه های ما دولتی هستند و بودجه دولتی و آماده دارند، بنابراین هرکسی گفته این بودجه خرج آقایان شود و مدیریت ها مردانه باشد، این ظلم به زنان و نادیده گرفتن حقوق آنها بوده که عین بی عدالتی است.

اگر دلیل مسوولین، نبود اسپانسر برای تیم های زنان است، این وضعیت زاییده سیاست های این کشور است و خودشان هم باید این محدودیت ها را برای زنان جبران کنند. متاسفانه هم زنان را محدود می کنند و هم بنابر دلایل نادرستی، امکانات را از آنان می گیرند. در ورزش قهرمانی، فدراسیون ها باید امکانات مساوی در اختیار ورزشکاران قرار دهند به طوری که زنان و مردان از لحاظ بودجه، امکانات تمرینی، اردو و مربی در شرایط مساوی قرار گیرند. هرجا کم می آورند تنها راه حل، می شود حذف زنان! پول کم است زنان حذف می شوند؛ بعضی مردها در استادیوم ها بی اخلاقی می کنند، زن ها حذف می شوند؛ این که نشد مدیریت!

حضور بانوان در ورزشگاه ها برای تماشای رقابت های ورزشی، می تواند مشوقی برای حضور فعال تر آنها در عرصه ورزش باشد؟

این موضوع بیشتر حقوق بشری و ستاندن یک حق تضییع شده از زنان و خانواده هاست.

رویکرد به حل مساله زنان در ورزش در این دولت چگونه است؟

موفقیت و پیشرفت در موضوع زنان در جامعه سنتی و مردانه ما نیاز به اعتقاد، هزینه کردن و مبارزه دایمی دارد. کسانی که چنین روحیه ای دارند موفق می شوند. نمی شود بدون دردسر کار کنید و فکرکنید کارها خودش انجام می شود. فرجی دانا وزیر سابق علوم، تحقیقات و فناوری که عملکرد خیلی خوبی داشت، برکنار شد اما در همان مدت کوتاه، تاریخ را به خوبی نوشت و خودش را ماندگار کرد. در ورزش نیز همین است، امیدوارم بالاخره اتفاقات خوبی را ببینیم.

زنانی که مدیر هستند برای تغییر نگرش فعلی، باید چگونه عمل کنند؟

مدیران زن باید هزینه بدهند. اگر تصور می کنند بدون پرداخت هزینه، سدی می شکند یا مانعی برداشته می شود، در اشتباه هستند. تا هزینه نپردازیم نمی توانیم در مسایل مربوط به زنان رشد کنیم. یک مدیر نباید نگران برکناری اش باشد. او موظف است تا جایی که توان دارد، خدمت کند. بی شک وقتی دغدغه مدیران چه زن و چه مرد، ماندن در جایگاهش باشد نمی تواند کاری از پیش ببرد. به هرحال همه از وضعیت جامعه خودمان آگاه هستیم.