صداقت و شفافیت باید از دولتمردان آغاز شود

چکیده :در جامعه‌اي كه شفافيت و صداقت نسبت به حوادث وجود دارد كمتر مي‌بينيم كه جامعه درگير شايعات راست و دروغ شود زيرا در هر رخدادي به دولت رجوع مي‌كند و منبع موثقش را دولت و حاكميت مي‌داند. اين نقد به دولت و حاكميت ايران وارد است كه دايره محرمانه هايش بسيار وسيع است. ...

احمد شیرزاد:

گاهی در جامعه با مسائل و اتفاقاتی روبه‌رو هستیم که به دلیل ضعف‌های مدیریتی منجر به ایجاد حاشیه‌هایی می‌شود که مورد سوءاستفاده و دستاویز دیگران قرار می‌گیرد مانند آنچه که در تبریز و در جریان بازی تراکتورسازی و نفت رخ داد. در این موارد بهترین راه مقابله با چنین سوءاستفاده‌هایی همبستگی اجتماعی است. از احمد شیرزاد پرسیدیم برای افزایش همبستگی اجتماعی در کشور چه باید کرد و او چنین پاسخ داد:

گاهی در جامعه پیرامون ما حوادثی رخ می‌دهد که می‌تواند هزینه بالایی برای جامعه و البته حاکمیت به همراه داشته باشد. گاهی برخوردهای ناشی از این حوادث می‌تواند ناگوار هم باشد حال آنکه نظیر آنها در جوامع پیشرفته کمتر به چشم می‌خورد و این جوامع در شرایط بحرانی برخورد نرم‌تری با مساله پیش آمده دارند. البته در کشورهای پیشرفته هم مواردی را داریم که منجر به برخوردهای خشن شده است اما این برخوردها از نوع برخوردهای گروه‌های اجتماعی نیست چرا که در این جوامع فضای بهتری برای درک یکدیگر وجود دارد و موجب انسجام همبستگی اجتماعی می‌شود. به باور من دو مساله کلیدی و در عین حال ساده برای افزایش همبستگی اجتماعی در جامعه وجود دارد. در واقع حاکمیت یک جامعه با تکیه به این دونکته می‌توانند همبستگی شهروندان را با خود افزایش دهد. حقیقت این است که جامعه ایرانی برای افزایش و ارتقای همبستگی با این دو مساله روبه‌رو است.

١- در جامعه ایران همه خود را بر حق می‌دانند. از کوچک‌ترین مساله تا مباحث مهم‌تر و کلان‌تر همه فکر می‌کنند که حرف حق را می‌زنند و کمتر احتمال می‌دهند که شاید نقطه مقابل‌شان حرف و ایده درست‌تری داشته باشد و همین امر سبب می‌شود تا همه با قطعیت و یقین سخن بگویند، قضاوت کنند و حکم بدهند. این ویژگی تنها منحصر به جامعه ایرانی نیست و متاسفانه برخی سیاستمداران و کسانی که مدیریت جامعه و کشور را عهده‌دار هستند نیز چنین ویژگی‌هایی را دارند. وجود چنین ویژگی سبب می‌شود تا افراد یک جامعه از درک یکدیگر غافل شوند و وقتی این ویژگی به دولتمردان سرایت کند آنها هم توانایی درک جامعه را از دست خواهند داد. حقیقت این است که کسانی می‌توانند از قدرت درک بالایی برخوردار باشند که در تشخیص‌شان قطعیت تام به کار نبرند و درصدی را هم برای درست بودن حرف طرف مقابل‌شان باقی گذارند.

بنابراین یکی از عواملی که همبستگی اجتماعی را کاهش می‌دهد مطلق‌گرایی در جامعه و به ویژه در مدیران یک کشور است و عامل بسیاری از برخوردهای خشن در جوامع پیرامون ما همین مساله است. قصد من نیست تا برداشت سیاسی مطلق از این صحبت شود، بلکه می‌خواهم بحث را کمی عمومی‌تر جلوه دهم و این را بگویم که اگر دولتمردان و حکومتگران یک جامعه درک خود را از مسائل بالا ببرند و از مطلق‌گرایی و خودمطلق‌پنداری فاصله بگیرند بی شک این بحث را به جامعه خود نیز انتقال خواهند داد. در واقع مدیران و مقامات یک کشور می‌توانند معلمان جامعه باشند و جامعه خود را از بسیاری رفتارهای منفی دور نگه دارند. دولتمردان به راحتی می‌توانند با اعلام تغییر مواضع این درس را به جامعه بدهند، برای مثال اگر روابط‌شان با دولتی رو به تحول گذاشت این را به روشنی بیان کنند و برای جامعه توضیح دهند این تغییر موضع برای منافع ملی انجام شده است. در واقع بیان این‌گونه مسائل باعث می‌شود تا دمای جامعه پایین بیاید و از آن نقطه جوشی که تنش‌آفرین است فاصله بگیرد.

به بیان دیگر جامعه با شنیدن جملاتی که نشان‌دهنده این است که می‌شود تغییر عقیده داد، آرام می‌شود و از خروش‌های ناگهانی که منجر به از دست رفتن انسجام می‌شود، فاصله می‌گیرد.

٢- صداقت و شفافیت با شهروندان جامعه است. بزرگ‌ترین دستاورد روراستی با جامعه، اعتماد جامعه به حاکمیت و مدیران کشور است. یادمان نرود جامعه‌ای که به حاکمانش اعتماد نکند به خودش هم نمی‌تواند اعتماد کند. ما شاهد هستیم جملاتی از این دست که «هر که به فکر خویش است» در جامعه ما زیاد شده است و اینها همه حاکی از احساس عدم اعتماد است. بنابراین صداقت و شفافیت از طرف دولتمردان می‌تواند الگوی مناسبی برای جامعه شود که منجر به افزایش همبستگی اجتماعی می‌شود. این مساله بی‌شک باید از دولتمردان آغاز شود و مسوولان و مدیران کشور مردم را محرم‌تر از این بدانند. در جامعه‌ای که شفافیت و صداقت نسبت به حوادث وجود دارد کمتر می‌بینیم که جامعه درگیر شایعات راست و دروغ شود زیرا در هر رخدادی به دولت رجوع می‌کند و منبع موثقش را دولت و حاکمیت می‌داند. این نقد به دولت و حاکمیت ایران وارد است که دایره محرمانه هایش بسیار وسیع است.

ما شاهد بوده‌ایم که در سال‌های گذشته حتی انتشار نتایج برخی نظرسنجی‌ها از جامعه ایران محرمانه تلقی می‌شد. برخی تصور می‌کنند صداقت و روراستی با جامعه در بحران‌ها و مسائلی که وجود دارد سبب از میان رفتن اقتدار و محبوبیت‌شان می‌شود، اما حقیقت این است که صداقت و شفافیت در همه امور باعث ایجاد صمیمیت و اعتماد بیشتر میان جامعه و دولت می‌شود. شاید برخی بر این حرف من خرده بگیرند و بگویند در هر صورت یک سری مسائل محرمانه برای هر دولت و نظامی وجود دارد. من باور دارم اگر در همه مسائل صداقت و شفافیت وجود داشته باشد در برخی مواردی که واقعا محرمانه است، جامعه پذیرای این واقعیت است که این مورد محرمانه است و به دولت اعتماد می‌کند و دیگر درگیر شایعات ریز و درشتی که می‌تواند منجر به آغاز بحران‌های اجتماعی و شکاف بین حاکمیت و ملت شود نخواهد شد. بنابراین برخورد صادقانه و شفاف بهترین راه مدیریتی سالم و موفق است.

در پایان می‌خواهم این را بگویم که اگر اخلاق‌مان را خوب کنیم، می‌توانیم همبستگی اجتماعی را افزایش دهیم تا در مواقع بحرانی با کمترین هزینه بحران را پشت سر بگذاریم.

منبع: اعتماد