یادگار غم‌بار قرارگاه خاتم و دولت دهم برای مردم خوزستان: فاجعه زیست‌محیطی و فجایع انسانی

چکیده :فشار بیکاری سبب شده تا اردشیر. الف جوان 23 ساله خوزستانی خود را از بالای سد گتوند به پایین بیندازد. او در نامه‌ای که از خود به جا گذاشته، توضیح داده که از کسی ناراحت نیست و علت خودکشی خود را نداشتن شغل و زندگی و از دست رفتن زندگی‌شان در اثر احداث سد عنوان کرده است. چه کسی مقصر بیکاری اوست؟...

کلمه – گروه اجتماعی: خوزستان همچنان در محاصره دشمن است. یک روز دشمن خارجی پشت دروازه هایش جاخوش کرده بود و امروز فقر و بیکاری و گرد و خاک زندگی را برای شهروندان خوزستانی سخت کرده اند. اما «چون دوست دشمنی کرد، دیگر چه می توان گفت»؟

به گزارش کلمه، خبر خودکشی جوان خوزستانی در سد گتوند چندان توجه ها را به خود معطوف نکرد. او در ناامیدی و یاس از بیکاری و درد معاش تصمیم به خودکشی گرفت و آن را عملی کرد، در سدی که تنها محل درآمد و معاش اش را از او گرفته بود. سدی که با وعده رونق بیشتر اقتصادی ساخته شد و نزدیک به ۴۰۰۰ میلیارد تومان بودجه را بلعید، اما تنها هنر آن شور کردن هرچه بیشتر آب کارون بود.

“اردشیر. الف” جوان ۲۳ ساله خوزستانی است که زمین کشاورزی خود را بعد از این که سد گتوند در استان خوزستان آبگیری شد، از دست داد. زمین هایش زیر آب رفتند و او نتوانست خسارتی بابت زندگی از دست رفته اش بگیرد. مرگ خودخواسته برای او انتخابی بهتر از مرگ بود.

یادگار غم بار قرارگاه خاتم سپاه و دولت احمدی نژاد برای خوزستانی ها

سه سال پیش در همین روزها بود که کلمه در گزارشی با عنوان استقبال از فاجعه زیست‌محیطی و بحران کشاورزی، با افتتاح سد گتوند ابعاد فاجعه را با تصویر و سند نشان داد و یادآور شد که صداوسیما در بخش های مختلف خبری از سد گتوند به عنوان یک افتخار بزرگ یاد کرد و از افتتاح سد و نیروگاه گتوند با حضور وزیر نیرو خبر داد، اما به نقش قرارگاه خاتم الانبیاء سپاه در ساخت این سد که مورد انتقادات گسترده کارشناسان است، اشاره نکرد و همچنین نگفت که چرا احمدی نژاد با وجود حضور در آبگیری سد، در افتتاح آن حاضر نشده است.

اما توضیحات بعدی نامجو، وزیر وقت نیرو، درباره علت حضور نیافتن احمدی نژاد، نمونه ای از الگوی فجیع مدیریت در دولت معجزه هزاره سوم بود: «قرار بود رئیس جمهور برای افتتاح این نیروگاه بیاید ولی به نوعی می‌توان گفت ایشان احتیاط کردند زیرا بسیاری در شرایط کنونی منتظر هستند تا دولت اقدامی انجام دهد و از دولت خرده بگیرند. لذا احتیاط کرد که فردا برخی نگویند رئیس جمهور برای افتتاح سدی که از نظر علمی مشکل دارد شخص احمدی‌نژاد برای افتتاحش حضور پیدا کرد.»

او ولی توضیح نداد که اگر این سد به لحاظ علمی مشکل دارد، اساسا چرا ادامه پیدا کرده و چرا افتتاح شده است. دو روز بعد هم معاون وی، که سابقه اش در قرارگاه خاتم الانبیاء و روابطش با سپاه از جمله عوامل پیشبرد این پروژه با وجود همه مشکلات کارشناسی بود، بدون هیچ توضیحی برکنار شد.

البته از نگاه سرداران سپاه، فاجعه این نبود که کشاورزان بیکار شوند و کشاورزی تعطیل و مردم آواره. فاجعه، تعطیلی این پروژه و توقف تخصیص چهار هزار میلیارد تومان بودجه آن بود. وقتی پرویز فتاح وزیر سابق نیرو به نمایندگان مجلس گفت که بودجه ها را کم نکنند تا «از فاجعه ملی در سد افتخارآمیز گتوند جلوگیری شود»، منظوری جز این نداشت. اما تبعات حضور نظامیان در این پروژه بزرگ اقتصادی به مشکلات علمی کار و جذب بودجه با روش‌هایی شبیه زورگیری خلاصه نمی‌شد.

سپاه حتی به ابزارهای نظامی و امنیتی خود هم متوسل شد تا راه را بر اظهارنظر کارشناسان منتقد ببندد. تا آنجا که رئیس انجمن صنفی مهندسان صنعت آب خوزستان در همان زمان هشدار داد که آب کارون شورتر خوهد شد و شرایط در ماههای شهریور، مهر و آبان و بحرانی‌تر. جالب بود که این سخنان او در خبرگزاری فارس هم منتشر می‌شد که می‌گفت «مسوولان این سد فضا را از حالت امنیتی خارج کنند» تا امکان ارائه نظرات کارشناسی در آن فراهم شود.

آن «فضای امنیتی» در یک پروژه اقتصادی که حتی امکان طرح انتقاد از سوی متخصصان را نیز سلب می‌کرد، جز به برکت حضور سپاه در فعالیت‌های اقتصادی نمی‌توانست صورت گیرد، و همین حضور بود که سد گتوند را -حتی به اعتراف بعدی وزیر نیرو در دولت احمدی نژاد- به یک «فاجعه ملی» تبدیل کرد.

و حالا پس از سه سال، ارمغان قرارگاه خاتم برای مردم خوزستان: هشت قربانی خودکشی، دست‌کم صدها مورد بیکاری و هزاران خانوار فقیر و آواره بوده است.

هشت خودکشی در سه سال؛ تنها در سد گتوند

آبگیری سد گتوند بر روی رودخانه کارون، شوری آب و آوارگی و فقر مردم در این منطقه را افزایش داد. به طوری که با خودکشی یک جوان ۲۳ ساله در روزهای گذشته، شمار خودکشی در این سد از سال ۹۱ تاکنون به ۸ نفر رسید.

آنگونه که خبرگزاری آنا گزارش داده، مرحوم «اردشیر. ا» از ساکنان روستای گلزاری از توابع آب‌ماهیک در بخش مرکزی منطقه لالی که با احداث سد از سال ۹۱ به همراه خانواده آواره و بیکار شده بود، خود را به سد گتوند انداخت و خودکشی کرد.

علی یوسفی از بستگان قربانی، درباره جزئیات حادثه گفت: خانواده اردشیر کشاورز بودند که با احداث سد گتوند تمامی زمین‌های‌شان به زیر آب رفت اما مسئولان سد هرگز حاضر نشدند نه به او و نه هیچ‌ یک از روستاییان خسارتی بپردازند و همین هم باعث شد تا همه آنان از کار بیکار شده و آواره روستاها و شهرهای دیگر شوند.

یوسفی ادامه داد: فشار بیکاری سبب شد تا اردشیر خود را از بالای سد گتوند به پایین بیندازد. او در نامه‌ای که از خود به جا گذاشته توضیح داده که از کسی ناراحت نیست و علت خودکشی خود را نداشتن شغل و زندگی و از دست رفتن زندگی‌شان در اثر احداث سد عنوان کرده است.

این روستایی اهل آبماهیک روش کوچاندن روستاییان این منطقه در اثر احداث سد گتوند را ناجوانمردانه دانست و اضافه کرد: از فرودین سال ۹۱ یعنی درست همزمان با آبگیری سد گتوند، آب، برق و همه خدمات بهداشتی زندگی بر روی روستاییان آبماهیک قطع شده و سوال اینجاست که چرا دولتمردان روستاییان بیچاره را تنها گذاشته‌اند؟

به گفته یوسفی این هشتمین خودکشی در ۳ سال گذشته بر اثر احداث گتوند است؛ سدی که جز فقر و فلاکت هدیه دیگری برای روستاییان نداشته و شرایط اسف‌باری را برای مردمان آواره این منطقه ایجاد کرده است. این در حالی است که در سال ۸۵ صورتجلسه‌ای بین وزیر کشور و مجریان طرح گتوند به امضا رسیده که مفاد آن عبارتند از ؛ زمین به جای زمین، خانه به جای خانه، کار برای بیکاران و مرتع برای دامداران؛ اما این مفاد هرگز به مرحله اجرا نرسیده است.

مردمی که از دریاچه آب می‌خورند

یوسفی بر این باور است که خودکشی تنها عامل مرگ مردمان آبماهیک نیست و وقتی مجبورند برای سیراب شدن از دریاچه‌ای آب بردارند که آب تصفیه شده ندارد چه فرقی می‌کند که خودکشی کنند یا منتظر بمانند تا آب مسمومشان کند و بمیرند.

او تاکید کرد: اکنون ۶۸ خانوار در گلزاری آب‌ماهیک، ۶۷ خانوار در روستای گاورای لب رود، ۵۳ خانوار در سربیشه و روستای رگ هیل و ۴۰ خانوار در روستاهای پرنوشته و تلخاب تاجدین زندگی می‌کنند که شرایط بسیار سختی دارند و ۹۰ درصد از زمین‌های کشاورزی و خانه‌هایشان در اثر آبگیری گتوند به زیر آب رفته و نابود شده و این ظلمی آشکار از سوی مدیران سد گتوند به مردم این منطقه است.

یوسفی با استناد به ماده ۵ قانون طرح‌های ملی، معتقد است که مدیران گتوند باید خسارت این تصاحب را به مردم پرداخت می‌کردند و اضافه می‌کند: ملاک تعیین قیمت اراضی از بهای عادله روز تقویم اراضی، ابنیه، تاسیسات و حقوق و خسارت مشابه واقع در حوزه عملیات طرح بدون در نظر گرفتن تاثیر طرح در قیمت آنها است.

در ماده‌های ۳، ۷ و ۸ این قانون نیز آمده است که هیچ طرحی نباید قبل از پرداخت حقوق مالک ایجاد شود و در مواردی که ملک محل سکونت مالک باشد باید ۱۰ درصد بر بهای عادله ملک افزوده شود. با این وجود تاکنون هیچ بهایی به روستاییان این منطقه پرداخت نشده است.

سد گتوند علیا یکی از بزرگ‌ترین سدهای ایران است که بر روی رودخانه کارون در منطقه جنوب غرب ایران ساخته شد. این سد، در فاصله ۱۰ کیلومتری شمال شرقی شهر گتوند در استان خوزستان قرار دارد و در سال ۹۱ آبگیری شده و باعث تخریب ۱۰۰ هکتار از زمین‌های مرغوب و حاصلخیز دشت عقیلی و برخی از آثار باستانی و صدها اصله درخت و به زیر آب رفتن گنبدهای نمکی و در نهایت شوری رودخانه کارون شده است و به گفته کارشناسان محیط زیست، شوری آب این سد چندین برابر خلیج فارس است و در آینده نزدیک به بحرانی بزرگ برای خوزستان بدل خواهد شد.”

خوزستان در حالی شاهد این وقایع است که همچنان نرخ بیکاری ۲۷ درصد را دارد و شهرهایش در صدر نرخ بیکاری در سراسر کشور را به خود اختصاص داده اند.