جنگ افزارهای شیمیایی؛ جنایت علیه بشریت

چکیده :هشتم تیرماه روز مبارزه با سلاح های شیمیایی و میکروبی است؛ جنگ افزارهایی مخرب که دستاورد غیرانسانی سردمداران قدرت از جنگ جهانی اول تاکنون محسوب می شود و ارمغانی جز درد و رنج برای بشریت نداشته است....

هشتم تیرماه روز مبارزه با سلاح های شیمیایی و میکروبی است؛ جنگ افزارهایی مخرب که دستاورد غیرانسانی سردمداران قدرت از جنگ جهانی اول تاکنون محسوب می شود و ارمغانی جز درد و رنج برای بشریت نداشته است.

جنگ افزارهای شیمیایی ابزارهایی جامد، مایع یا گاز هستند که با آن انسان و دیگر موجودات زنده را مورد هدف قرار می دهند و بر اثر تماس مستقیم این مواد با هر قسمت از بدن، موجود زنده آلوده و به انواع بیماری ها مبتلا می شود و مشکل های اساسی در ساختار اندامی آنها به وجود می آید.

سلاح های شیمیایی با توجه به اثرهایش به سه گروه تقسیم می شوند. گروه نخست سلاح هایی همچون گاز سارین، روی سیستم عصبی بدن تاثیر می گذارند. گروه بعدی همانند گاز خردل گوگرد، روی پوست اثر دارند و گروه سوم چون گازهای بی رنگ CG، سبب اختلال سیستم تنفسی بدن می شوند. استفاده از سلاح های شیمیایی در جنگ های گوناگون، خسارت های جبران ناپذیری را به کشورهای مختلف وارد ساخته است که بر اثر به کارگیری این سلاح ها، بیشتر افراد توان خویش را از دست می دهند.

روند سریع ساخت جنگ افزارهای شیمیایی و کاربرد گسترده ی آن در جنگ جهانی اول و برانگیخته شدن احساسات عمومی سبب شد تا ۱۲۰ کشور معاهده ی منع کاربرد جنگ افزارهای شیمیایی را در ژنو امضا کنند که به پروتکل ۱۹۲۵ ژنو (Geneva Protocol) معروف شد.

بی توجهی درباره ی منع ساخت و انباشت این سلاح ها از مهمترین موردهایی محسوب می شود که در این عهدنامه به آن توجه نشده است.

اما هولناک ترین تجربه ی به کارگیری سلاح های شیمیایی مربوط به جنگ ایران و عراق است که به وسیله ی نیروهای حزب بعث به کار گرفته شد. استفاده از این سلاح ها از جمله تاکتیک های پدافندی ارتش این کشور برای پوشش نقطه های ضعف نیروهای زمینی اش در برابر سربازان دلاور ایران بود.

حزب بعث به صورت گسترده در عملیات خیبر از جنگ افزار شیمیایی(گاز خردل) استفاده کرد، پیش از این در عملیات والفجر ۲ در منطقه حاج عمران، به شکل محدود این سلاح ها را به کار برد اما آنچه که در عملیات خیبر به کار رفت، بسیار وسیع و فاجعه آمیز بود. پس از آن حکومت عراق در بیشتر عملیات ها از این حربه ی غیر انسانی استفاده کرد.

استفاده ی غیرانسانی عراق از جنگ افزارهای شیمیایی باعث شد تا مسوولان سازمان ملل برای بررسی کاربرد عوامل شیمیایی، گروهی از کارشناسان را به منطقه های جنگی آلوده به این سلاح ها بفرستند.

سرانجام پس از تحقیق، بررسی و نمونه برداری عوامل پایدار شیمیایی، مشاهده ی مجروحان و مصدومان شیمیایی و پیکر شهیدان، این گروه اعزامی کاربرد گسترده ی گازهای شیمیایی را تایید کردند. ولی سازمان ملل از اعلام رسمی کاربرد این جنگ افزارهای شیمیایی به وسیله ی عراق سرباز زد و این دلیلی برای ادامه ی استفاده از آن برای حزب بعث شد.

ساعت ۱۶ و ۳۰ دقیقه ی هفتم تیر ۱۳۶۶ هجری خورشیدی، شهر سردشت مورد تهاجم هواپیماهای بمب ‏افکن عراقی قرار گرفت. این هواپیماها که با خود بمب های شیمیایی را حمل می کردند، بر فراز این شهر به حرکت درآمدند و منطقه های پر جمعیت را بمباران کردند و گازهای کشنده را با خود برای ساکنان مظلوم و بی دفاع این سرزمین به ارمغان آوردند.

این عملیات که در روز بعد هم ادامه داشت، سبب شهادت ۱۱۰ تن و آسیب پنج هزار تن شد و یکی از وحشتناک‏ترین حمله های شیمیایی تاریخ بشر را رقم زد. تهاجمی که پس از سال ها همچنان قربانی می گیرد و زندگی هزاران انسان بی گناه را تهدید می کند.

اما این پایان کاربرد سلاح های شیمیایی نبود و حکومت عراق نه تنها به مردم ایران زمین رحم نکرد بلکه چندین ماه بعد علیه مردمان کشور خویش از این جنگ افزارها استفاده و شهر حلبچه را بمباران شیمیایی کرد.

تلاش های فراوان جمهوری اسلامی ایران برای نشان دادن فجایع جنگی عراق در جریان کنفرانس خلع سلاح شیمیایی پاریس در دی ۱۳۶۷ هجری خورشیدی تنها موجب شد تا در این کنفرانس یک بیانیه ی ۶ ماده ای، بدون ذکر نام عراق صادر و در آن کاربرد سلاح های شیمیایی نگران کننده، اعلام شود. موضوعی که کشورهای جهان را حیرت زده کرد.

علی اکبر ولایتی وزیر امور خارجه ی وقت جمهوری اسلامی ایران در کنفرانس پاریس، جامعه ی بین المللی را به دلیل سکوت در برابر کاربرد سلاح های شیمیایی به وسیله ی رژیم بعثی عراق مورد انتقاد قرار داد و برگزاری چنین کنفرانسی را بسیار دیر اعلام کرد.

وی در بخشی از سخنرانی خود گفت: «چرا پس از آن که رژیم بعث عراق در ۲۵۲ مورد طبق اسناد سازمان ملل متحد، علیه جمهوری اسلامی ایران سلاح شیمیایی به کار برد و پس از آن که طی بیش از یک صد نامه ی جمهوری اسلامی ایران تسلیم شده به سازمان ملل که موارد این کاربرد را به اطلاع رساند، این کنفرانس تشکیل نشد؟ چرا این کنفرانس پس از گزارش های متعدد هیات های بازرسی سازمان ملل، بیانیه های متعدد شورای امنیت و سرانجام قطعنامه ی ۶۱۲ و ۶۲۰ شورای امنیت تشکیل نشد؟»

هرچند سازمان ملل هیچ گاه به صورت رسمی و آشکار جنایت های عراق را در به کارگیری از جنگ افزارهای شیمیایی اعلام نکرد اما این امر هرگز نتوانست اعمال غیر انسانی حزب بعث را در دوره ی جنگ تحمیلی بپوشاند، رفتارهای دهشتناکی که از دی ۱۳۵۹ خورشیدی تا اسفند ۱۳۶۶ خورشیدی، ۲۴۲ بار تکرار شد و ۴۴ هزار قربانی گرفت.

جمهوری اسلامی ایران در جنگ هشت ساله ی تحمیلی به تعهدهای بین المللی خود به عنوان عضو پروتکل ۱۹۲۵ ژنو پایبند ماند و به رغم قربانی شدن مردمان بی گناهش، جوانمردانه در برابر تهاجم دشمن بعث ایستاد و این چنین نام مقدس ایران را برای همیشه در تاریخ جهان سرافراز و سربلند کرد.