آیت‌الله امام‌جمارانی: بهشت با فقر و فساد به دست نمی‌آید/ چرا مشکلات هشت سال گذشته نگرانتان نکرد

چکیده :آیت‌ا... امام‌جمارانی یار نزدیک بنيانگذار انقلاب و كسي است كه از قم و قبل از انقلاب، شاگرد ايشان بود. سال‌هاي تبعيد و سختي امام(ره) را به چشم خود ديد واینکه چگونه جامعه ايران در عرض 15 سال تحول یافت. خيلي‌ها سيدمهدي امام‌جماراني را به‌دليل سكونت امام(ره) در جماران به‌ياد مي‌آورند. خاطرات شفاهي كه آیت‌ا... سیدمهدی امام جماراني با ما درميان مي‌گذارد يادي از شاگردي ايشان در روزهاي تبعيد است. ...

آیت‌ا… امام‌جمارانی یار نزدیک بنیانگذار انقلاب و کسی است که از قم و قبل از انقلاب، شاگرد ایشان بود. سال‌های تبعید و سختی امام(ره) را به چشم خود دید واینکه چگونه جامعه ایران در عرض ۱۵ سال تحول یافت. خیلی‌ها سیدمهدی امام‌جمارانی را به‌دلیل سکونت امام(ره) در جماران به‌یاد می‌آورند. خاطرات شفاهی که آیت‌ا… سیدمهدی امام جمارانی با ما درمیان می‌گذارد یادی از شاگردی ایشان در روزهای تبعید است.

این مصاحبه بخشی از خاطرات شفاهی شخصی است که سال‌ها در کنار بنیانگذار انقلاب ایران بوده است. او به‌خوبی سخنرانی‌های بهشت‌زهرا و جماران را به‌یاد می‌آورد. آیت‌ا… امام‌جمارانی از کسانی سخن می‌گوید که انقلاب مردم ایران را به‌گونه‌ای دیگر می‌نگرند. افرادی که به‌خوبی از آرمان‌های امام(ره) دفاع نمی‌کنند.

روز نامه آرمان در آستانه رحلت بنیانگذار انقلاب با آیت‌ا…سیدمهدی امام‌جمارانی به‌گفت‌وگو نشسته تا در جریان تاریخ شفاهی ایران قرار بگیریم:

شما از نزدیک‌ترین یاران به امام (ره) بودید. این آشنایی شما از کجا و به چه صورتی آغاز شد؟

آشنایی من با امام(ره) به قبل از انقلاب شکوهمند اسلامی و موقعی که ایشان در قم حضور داشتند، بازمی‌گردد. بنده در سال ۱۳۲۹ به قم آمدم جزو طلاب کم سن و سال محسوب می‌شدیم. کم‌کم که بزرگ‌تر شدیم یکی از چهره‏های بسیار شاخص قم، امام(ره) بود. آن‌موقع یادم هست ما بچه بودیم و در همان عالم بچگی درس امام خمینی درس چشم‌گیری بود. کلاس درس ایشان یکی از پررونق‌ترین کلاس‌های حوزه علمیه قم در آن روزگار بود. درس ایشان در مسجد سلماسی، واقع در کوچه حاج‌آقا محمدزاده بود. مسجد زیاد بزرگی نبود، اما نسبتاً جادار بود. بیش از پانصد الی ششصد نفر طلبه فاضلِ درس‌خوان قم به درس آقای خمینی می‌رفتند. به تعبیری درست تر بعد از درس مرحوم آیت‌ا… بروجردی که پررونق‌ترین کلاس درس در حوزه محسوب می‌شد این کلاس درس امام(ره) بود که مشتاقان زیادی را به خود جلب می‌کرد. موقعی که درس امام تعطیل می‏شد یک مرتبه خیابان ارم مملو از روحانی بود که از درس آیت‌ا… خمینی می‌آمدند که نشان‌دهنده این بود که آیت‌ا… خمینی چگونه شخصیتی است و چه وجهه علمی مهمی دارد. وقتی روزهای چهارشنبه آیت‌ا… خمینی از درس به حرم می‌آمدند، خیال می‏کردم من تنها اینجورم که با دیدن چهره و قد و قامت امام بسیار خوشحال می‌شوم. ولی نخیر، همه شاگردان همین‌طور بودند. اولا ایشان بسیار قدبلند بود و چهارشانه، خوش‌تیپ و خوش‌هیکل و خوش‌لباس، حتی دیدن چهره آقای خمینی برای آدم تازگی داشت. برخورد امام با شاگردانش بسیار متواضعانه بود. امام برخورد عجیبی داشت. کسانی که درس امام را می‌نوشتند، می‌آوردند به امام می‌دادند برخورد‌شان جوری بود که با یک ملاطفتی اشکالاتی که در نوشته بود را رد می‏کردند و یادداشت می‏کردند.

شبی که امام دستگیر شدند ۱۵ خرداد بود؛ آیا خاطره‌ای از آن روز دارید؟

شبی که امام(ره) در قم دستگیر شد؛ آیت‌ا… دستغیب و آیت‌ا… محلاتی در شیراز و حاج‌آقا حسن قمی هم در مشهد دستگیر شدند. این جریانی که پیش آمد به شکل بسیار عجیبی حوزه علمیه قم را تحت‌تاثیر خود قرار داد. مردم بی‌اختیار به خیابان‌ها آمدند. از طرف دیگر هم جلادان شاه آن کشتار وحشیانه را انجام دادند. خبر دستگیری امام(ره) که به تهران می‌رسد عین واقعه قم در تهران هم رخ می‌دهد و بلوایی برپا می‌شود.

آن شب شما هم قم و در بیت امام بودید؟

خیر من آن روزها تهران بودم؛ ایام محرم و عاشورا من در نیاوران منبر می‌رفتم. برنامه‌ای هم برای دستگیری من داشتند که خوشبختانه چند دقیقه قبل از آن از حسینیه خارج شده بودیم.

هدف امام از برقراری نهضت ۱۵ خرداد چه بود؟

ایشان وقتی به تهران آمدند و در بهشت‌زهرا(س) به سخنرانی پرداختند امهات مسائل انقلاب را بیان کردند. یکی از مسائلی که آن روز مطرح کردند، این بود که سلطنت در هر زمان و مکان یک امر غیر قانونی است؛ ایشان به وضوح بیان کردند که مردم باید سرنوشت‌شان را تعیین کنند و به کرّات اشاره کردند که حکومت از آن مردم است. در آن روز گفتند که به پشتیبانی ملتی که امروز با من هستند و به من اعتماد کردند دولت تشکیل می‌دهم. امام می‌فرمایند که با اراده این ملت، من دولت تعیین می‌کنم. می‌بینیم که ایشان هیچ‌گاه نقش مردم را نادیده نمی‌گرفتند. متاسفانه برخی به‌گونه‌ای دیگر از این مساله برداشت می‌کنند. درحالی که راه و روش امام دیدن نقش مردم و اراده ملت بود. ایشان به وضوح گفتند کسی حق ندارد از ۵۰ سال پیش به مردم امروز تحمیل شود، لذا ابطال سلطنت برای همیشه تاریخ از امّهات اهداف انقلاب بود که بیان کردند. مسئله دیگری که ایشان مطرح کردند دوری جستن انقلاب از برخی کژاندیشان بود که با پیشرفت و حرکت روبه جلو مخالف بودند. شما شاید ندانید در آن روزها برخی بودند که با رادیو، تلویزیون، و هرنوع ابزاری که نشان‌دهنده تمدن بود مخالفت می‌کردند. امام(ره) از همان ابتدا راهشان را از این کژ اندیشان و کهنه‌پرستان جدا کردند و تا آخر هم از این گروه برائت می‌جستند. امام می‌فرمود که روحانیت با سینما، تلویزیون و رادیو مخالف نیست، بلکه با فساد آنها مخالف است. اگر سینما بتواند مردم را بسازد و تأدیب جامعه را پیگیری کند، قطعا مساله خوبی است. در ۱۲ بهمن ۵۷ امّهات مسائل و خط‌کشی‌ها کاملاً مشخص می‌شود و امام تکلیف انقلاب و همه را آن روز مشخص کردند. مساله دیگری که امام مطرح کردند، حل مشکلات معیشتی مردم بود. ایشان همواره بر این نکته تأکید داشتند که باید آسایش مردم و رفاه آنها تأمین شود. باید یک دولت شایسته دنیای مردم را آباد کند و رفاه آنها را مدنظر قرار دهد. ببینید آرزوی امام چه بود؛ آرزوی ایشان رفاه مردم در شرایط آن روز بود. ایشان این وظیفه را برعهده دولت و انقلاب گذاشت و به صراحت اشاره کرد که باید مردم در رفاه باشند. امام(ره) شخصیت بزرگی بود که آمد تا فساد را از جامعه ما ریشه‌کن کند. از میان برداشتن مفاسد جامعه، اعم از مفاسد اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی و… انتظار امام از نهضت بود. در اینجا خاطره‌ای را باید بیان کنم که تقریباً جایی بیان نکرده‌ام؛ شبی امام در قم خوابی دیدند؛ ایشان در خواب دیدند که «شهر قم آتش گرفته است و خرمن‌های آتش شعله‌کشان این شهر را می‌سوزاند» امام گفتند: «من به تنهایی با این کفش‌هایم می‌رفتم روی آتش و آن آتش را خاموش می‌کردم تا در نهایت آن آتش هولناک خاموش شد». امام(ره) می‌فرمودند: «وقتی آتش را خاموش کردم دیدم؛ عبا و قبای من سوخته است» تعبیر ایشان این بود که «در جامعه فسادهایی هست که من ان‌شاءا… این مفاسد را از میان خواهم برد اما در این راه نزدیک‌ترین یاران و بهترین دوستانم را از دست می‌دهم» و ما دیدیم که قبل و پس از پیروزی انقلاب چقدر از نیروها و جوانان مخلص ما برای از میان بردن فساد شهید می‌شوند. شما نگاه کنید که بهترین شاگرد امام را چه کسانی کشتند؛ آقای مطهری بهترین شاگرد امام بودند که عده‌ای کژاندیش و ظاهربین ایشان را شهید نمودند.

بنابراین لازم است بدانیم که امام(ره) آمدند که این فسادها را از میان بردارند. کژاندیشی در دین؛ گونه‌ای دیگر از فساد بود که امام روشن و واضح در بهمن ۵۷ آن را برای مردم بیان کردند. تعبیر ایشان از آتش، فساد بود. فساد اقتصادی، معیشت و رفاه مردم را هدف قرار می‌دهد، امام دنیای آباد را برای مردم می‌خواست. متأسفانه برخی به‌گونه‌ای دیگر برای مردم تعبیر می‌کنند. بلاتشبیه وقتی موسای کلیم در مقابل دستگاه فرعون ایستاد و حرکت کرد تمام دستگاه فرعون از هم متلاشی شد. امام(ره) هم در مقابل فرعونیان زمان اینگونه حرکت می‌کردند. از همه مفاسد بدتر؛ استعمار بود که جامعه ایران با آن دست و پنجه نرم می‌کرد. متاسفانه آن زمان مرتب در تلویزیون و رادیو تکرار می‌کردند که سیاست مستقل ملی در کشور وجود دارد اما آگاهان بهتر می‌دانندکه استعمار بر تاروپود دولت ما چنگ انداخته بود. سیاست مستقل ملی وجود نداشت. اما بالاخره امام با کمک همین مردم و با اعتماد به آنها ریشه سلطنت را کندند. خاطره‌ای به ذهنم آمد که بد نیست برای شما بازگو کنم. موقعی که امام به ترکیه تبعید شده بودند بعد از جریان تبعید ایشان دوباره مانند ۱۵ خرداد جامعه واکنش نشان داد. حاج‌آقا مصطفی توسط نیروهای امنیتی رژیم آن زمان برای مدتی بازداشت و به زندان قزل‌قلعه منتقل شدند و حدود یک ماه و نیم در زندان قزل‌قلعه باقی ماندند. ایشان نقل می‌کرد یک روزی، سرهنگی آمد پیش من و با من شروع کرد به بحث کردن درمورد مسائل فقهی و فلسفی و ….. به نظر می‌رسید آن سرهنگ آدم باسوادی بوده است. بحث ما که تمام شد، سرهنگ گفت که پدر شما برای چه مبارزه سیاسی می‌کند؟ مرحوم حاج آقا مصطفی در جواب ایشان گفت: برای اینکه پدرم می‌خواهد استعمار، استحمار و استثمار را از جامعه ریشه‌کن کند. آن سرهنگ ارتشی در جواب حاج‌آقا مصطفی گفته بود کدام استعمار، ما که سیاست مستقل ملی داریم و استعماری وجود ندارد. ایشان گفت که خیر اینطور نیست و من دلیل دارم: روز عاشورای ۱۵ خرداد پدر من در مدرسه فیضیه در جمع هزاران نفر علیه شخص شاه سخنرانی کرد و به همین جهت دستگیر شد و پس از دو ماه روزنامه‌ها از قول اطلاعات آن زمان اعلام کردند که آیت‌ا… خمینی آزاد شد. بعد از آزادی امام از زندان به‌دلیل استقبال مردم از پدرم حکومت مجبور شد که ایشان را در حصر خانگی قرار دهد و پس از هشت ماه حصر ایشان آزاد و به قم مراجعت کردند. اما در سال بعد یعنی سال ۴۳ در خانه شخصی خودشان نطقی تاریخی علیه مصونیت مستشاران آمریکایی در ایران کردند و آن نطق کاپیتولاسیون موجب شد که امام بدون مدت تبعید شوند. بنابراین اگر کسی علیه شخص اول مملکت که شاه هست حرفی بزند ۲ ماه زندان دارد ولی علیه آمریکا اگر سخنی بگوید یک عمر تبعید و این دلیل بر استعماری‌بودن کشور است. اگر واقعا قرار بود سیاست مستقلی داشته باشیم پس چرا این برخورد با پدرم شد. یک سخنرانی پدرم علیه آمریکا به تبعید بی‌پایان ایشان منجر می‌شود. حال شما قبول می‌کنیدکه ما سیاست مستقلی داریم؟ گویا صحبت با این سرهنگ موجب شده بودکه حاج‌آقا مصطفی را نیز تبعید کنند. حاج آقا مصطفی گفته بود که شما مردم را احمق و عوام فرض می‌کنید و این همان استحمار است. متاسفانه اکنون هم عده‌ای گاهی برخوردهایی انجام می‌دهند که این رویکرد را دنبال می‌کند. درحال حاضر کسانی هستند که ادعا می‌کنند فعال سیاسی هستند و خودشان را قیم مردم حساب می‌کنند. همگان به‌خوبی می‌دانند که مردم همه چیز را می‌فهمند و بد و خوب را تشخیص می‌دهند. به یک نفر گفتند شما باید شمشیرت را غلاف کنی، او گفت باشد، گفتند در خانه بنشین، او اطاعت کرد. بار سوم به او گفتند، درمورد هیچ چیز فکر نکن ما جای تو تصمیم می‌گیریم. اینجا آن فرد ایستادگی کرد و گفت نمی‌شود که فکر نکنم، درک نکنم و تصمیم نگیرم. حال مردم ما هم حال این حکایت است، مردم می‌فهمند و درک می‌کنند. نباید عده‌ای خود را قیم مردم بپندارند. آن روز امام با استعمار و استحمار جنگید. مردم استقلال و آزادی و جمهوری اسلامی خواستند. امام در مدرسه فیضیه به مردم گفتند دیگر از پاسبان نترسید امروز بیان‌ها آزاد است، از خودتان و عمل خودتان بترسید. آن روزها امام دغدغه رفاه مردم را داشت.

پس چرا برخی به‌گونه‌ای دیگر رئیس‌جمهور را تحت فشار قراردادند؟

خیر هیچ‌گاه نگفت، ما امروز می‌بینیم که با دولتی که با رای قاطع مردم روی کار آمده است چگونه برخورد می‌کنند. رای صحیح و درست ملت بود که موجب شد آقای روحانی روی کار بیاید و رئیس‌جمهور شد. خوشبختانه هم وزرا و هم سایرهمکاران ایشان افراد شایسته‌ای هستند. وزیر بهداشت درجهت منویات امام دارد حرکت می‌کند؛ همین بهداشت رایگان به دست این وزیر دارد صورت می‌گیرد. منویات امام همین بوده است که دولت از آن دم می‌زند و واقعا این دولت همان دولتی است که باید آنرا حمایت کرد. و واقعیت این است که این دولت با خواست و رای مردم روی کار آمده است. اکثریت ملت این دولت را روی کار آورده‌اند. عده قلیلی مقابل دولت ایستاده و به‌دلیل منافع فردی دولت را تخریب می‌کنند. اگر اینها به مقام معظم رهبری گوش می‌دهند باید بدانند ایشان بارها گفته‌اند که اگر مسئولان ما به پای میز مذاکرات می‌روند با اعزاز در آن شرکت می‌کنند. بنابراین شما اگر تابع رهبری هستید این دولت دارد منویات ایشان را عمل می‌کند. اگر انقلابی هستید این دولت دارد بر اصول انقلاب که همان استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی است گام برمی‌دارد. این دولت آمده است تا مشکلات هشت سال گذشته را جبران کند. حالا عده‌ای آن کنار ایستاده‌اند و دلواپس شده‌اند. چرا مشکلات ۸ سال گذشته، فسادها، و فقر مردم موجب نشد که نگران شوید. بهشت را نمی‌شود بافقر و فساد به‌دست آورد. کسی که کمر بسته برای رفع فقر و از تمام زندگی‌اش گذشته است درجهت امام و راه ایشان گام برمی‌دارد و باید حمایت شود. وظیفه دولت آبادکردن دنیاست نه آخرت. آن روز آرزوی امام آبادکردن زمین بود. امام در جماران گفت: هجوم ببرید به تولید و کشاورزی. ملتی که نان دارد بخورد اسیر هیچ جای دیگر نمی‌شود. آیت‌ا… جوادی‌آملی یک بار گفت: ملتی که جیب‌اش خالی است، نمی‌تواند مقاومت داشته باشد. آن چیزی که امروز لازم است این است که باید از دولت یازدهم در مقابل تخریب‌کنندگان و تندروها حمایت کنیم. اسلام فریاد می‌زند: «من لامعاش له لا معادله» آن کسی که معاش درستی ندارد دین درستی هم نخواهد داشت.