نوروز؛ سرو نازپرورد فرهنگ ایرانی

چکیده :نوروز آینه هویت ایرانی است که با تار و پود تاریخ دیرپای آن درآمیخته و باوجود آنکه هزاران بار به جلوه درآمده، ولی هر بار جوان‌تر و شاداب‌تر و زنده‌تر و نیرومند‌تر جلوه می‌نماید. اکنون نوروز جمال و جلال خود را بر پهنه این خاک می‌نمایاند تا هدایای بزرگ خود را که عشق، نشاط و معنویت است بر دست‌های مشتاقانش بگذارد. نوروز این پیر ایزدی سرشت در آغاز هر سال پیام می‌دهد که بر لوح جان، نقشی نو مناسب احوال زمانه رسم کنیم. لذت زندگی در نو شدن و پیش رفتن است و هیچ پیشرفتی بدون نواندیشی و در طریق عقل نوین حاصل نمی‌شود. ...

محمد بقایی ماکان*

نوروز آینه هویت ایرانی است که با تار و پود تاریخ دیرپای آن درآمیخته و باوجود آنکه هزاران بار به جلوه درآمده، ولی هر بار جوان‌تر و شاداب‌تر و زنده‌تر و نیرومند‌تر جلوه می‌نماید. اکنون نوروز جمال و جلال خود را بر پهنه این خاک می‌نمایاند تا هدایای بزرگ خود را که عشق، نشاط و معنویت است بر دست‌های مشتاقانش بگذارد. نوروز این پیر ایزدی سرشت در آغاز هر سال پیام می‌دهد که بر لوح جان، نقشی نو مناسب احوال زمانه رسم کنیم. لذت زندگی در نو شدن و پیش رفتن است و هیچ پیشرفتی بدون نواندیشی و در طریق عقل نوین حاصل نمی‌شود. نوروز پیام‌آور عشق، دل‌ها را به هم نزدیک می‌کند، شهد محبت به کام آدمیان می‌ریزد، لب‌ها را به خنده می‌گشاید، به زندگی صفا و صمیمیت می‌بخشد، آدمیان را به مدارا و تسامح فرامی‌خو‌اند، یعنی زندگی کنید و بگذارید زندگی کنند، سینه‌ها را از کینه‌ها پاک و آن را سراچه عشق و محبت سازید. نوروز این مبارز همیشه پیروز به آدمیانی که چشم بر واقعیت‌های زمانه بسته‌اند از سپیده دم تاریخ صلا می‌زند که بر غفلت‌هایتان اندیشه بگمارید و در نکته‌های عبرت‌آموز صحایف تاریخ تامل کنید و بنگرید که راز ماندگاری این ملک در عناصر هویت‌ساز برآمده از فرهنگ خودی است.

از آیین‌ها و سنت‌هایی است که نوروز نماد همه آنهاست، چندان که می‌توان آن را ستون خیمه هویت ایرانی دانست. سنت به معنای ایرانی، عاملی پیش‌برنده و هویت‌بخش است و نوروز بارز‌ترین آیینی است که بخش اعظم هویت سرزمینی به نام ایران و در عین حال مردم ایران را شکل می‌دهد یعنی هر ایرانی را با هر عقیده و زبانی در هر نقطه‌ای از جهان با سرزمینش پیوند می‌دهد، بنابراین تاثیر سنت‌ها و آیین‌های ایرانی به لحاظ حس وحدت ملی بیش از هر عامل دیگری حتی زبان ملی است. این آیین‌ها که نوروز گل‌واژه آنهاست مهم‌ترین عامل در شکوفایی هویت جمعی ایرانیان است. از این‌رو نوروز عاملی بوده است برای تشخص سرزمینی به نام ایران در طول هزاره‌ها، حتی آن زمان که مهاجمان از چهارسوی این خاک آمدند و کشتند و سوزاندند و بردند. نوروز متعلق به هیچ نحله‌ای نیست و کسی جز آنان که به معنا ایرانی هستند نمی‌توانند آن را با «لیت و لعل» به خود نسبت دهند یا برای علت ماندگاری آن، از این و آن دلیل بیاورند. رمز جاودانگی نوروز را باید در ذات و منطق پیام آن جست‌وجو کرد. هیچ یک از آیین‌هایی که می‌شناسیم، پیام نوروز را در خود ندارند، نوروز خم‌خانه‌ای است با باده‌ای روحانی که دل را به عالم علوی می‌کشاند و آموزه‌هایش اگر به دیده تامل نگریسته شوند موجب تعالی روح می‌شوند. نوروز آمیزه عقل و عشق است، آتشکده عشق و دانشکده عقل است.

منبع: روزنامه شرق
* ایرانشناس