انسداد سیاسی یا فضای باز سیاسی؟

چکیده :اصلا فضایی باز نبوده است که دچار انسداد شده باشد. پس عده ای که قصد دارند تا شرایط امروز ایران را به لحاظ انسداد سیاسی پیش آمده مورد نقد قرار دهند، دچار اشتباه می باشند. کمی باید بومی فکر کنند و از حال و روز دولت در ایران مطلع شوند و بعد داوری کنند. در این فضا اصلا ما نیاز مند به سیاستمدار حرفه ای نیستیم همانطور که به دانشمند هم نیازمند...

کلمه: تقی آزاد ارمکی-در ادامه بحث بحران اجتماعی در ایران‏، این سوال مطرح می شود که وضعیت مناسبات سیاسی در ایران چگونه است؟ گروههای سیاسی تحت چه سیاست و روشهایی عمل می کنند؟ کنشگران سیاسی چه کسانی هستند و چه می کنند؟ آیا عمل سیاسی در جامعه ایرانی جاری و ساری است؟ فضای عمل سیاسی در ایران چگونه است؟ دولت چه نوع کارگزاری دارد؟ گروههای فشار چه می کنند؟ کدامیک از ایندو، گروههای فشار یا دولت یا هر دو،‏در ساختن فضای سیاسی جاری موثر می باشند؟

اگر دولت دهاتی باشد و گروههای سیاسی هم اهل فشار باشند و سیاستمداران حرفه ای هم نباشند یا اگر هم هستند مورد نیاز نباشند و جایی هم برای عمل سیاسی گروههای رقیب که ناظر و داور عمل و رفتار سیاسی دولتها می باشند، وجود نداشته باشد، دیگر چه دغدغه ای برای حوزه سیاسی و جامعه ایرانی به لحاظ سیاسی می تواند وجود داشته باشد. اصلا آیا دیگر جایی برای بحث و گفتگوی سیاسی هست که قاعده و الزام و مسیر را دنبال کنیم و ثواب از ناثواب در حوزه سیاسی طلب شود؟ ماجرای عمل سیاسی در ایران مانند ماجرای تولید علم است. وقتی در ایران استقلالی برای حوزه علم محاسبه نشده است و استادان و دانشمندان کارمندان اداری می باشند، در نتیجه امکانی برای تولید اندیشه و فکر وجود ندارد. کارمندان یک نظام اداری مانند دانشگاه که قرار نیست کاری فراتر از دستور مدیر و رئیس انجام دهند.

همه باید گوش به فرمان رئیس باشند و پرونده های اداری و مراجعه کنندگان را بر اساس دستور و قواعد اعلام شده اداری به جریان بیندازند. کارمند که کاری فراتر از مدیر نمی کند. کارمند کارمند است و مدیر و رئیس رئیس. در نظام اداری دیگر نمی توان تولید اندیشه داشت. این فرقی نمی کند اداره دانشگاه باشد یا کارخانه قند و شکر. حوزه سیاست هم اینگونه است. وقتی همه امور معلوم است و اگر هم امروز معلوم نیست باید با گوش دادن به سخن رئیس اداره دولتی امور برای فردا سامان یابد. در نتیجه نیازی به اندیشه ورزی و پیش بینی و کیاست و دقت و هوش لازم نیست. مدیران ادارات از افراد باهوش باشند کفایت می کند. دیگران هم – منظور مخاطبان و مراجعه کنندگان – اگر هوشی نداشتند مشکلی پیش نمی آید. این مهم است که از میان مردم کم هوش مدیرانی با هوش انتخاب شوند و به کار گرفته شوند. پیدا کردن مردمان باهوش به عنوان مدیر و رئیس از میان مردانی که سالیان سال به کم هوشی عادت کرده اند،‏کاری است بس بزرگ.

حال به فرض که این وضعیت – یعنی انتخاب باهوش ها از میان کم هوشها – محقق شد و افراد باهوش و با درایت از میان مردمان کم هوش انتخاب شدند، این احتمال هست که امور و تصمیم ها و کارها بر وفق مراد سامان یابد که می یابد. در نتیجه دیگر به برنامه ریزی که امری فراتر از حوزه عمل رئیس و مدیر است نیازی نیست. اینکه همیشه در نظام اداری و سیاسی بر برنامه ریزی تاکید می شود این احتمال هست که مدیرانی کم هوش انتخاب شوند. وقتی این تلاش و دقت وجود داشته و مدیرانی با هوش از میان مردمانی کم هوش انتخاب شده اند، دیگر برنامه ریزی غیر مهم می شود و همه تلاش های برنامه ای مخل عمل می شند. این نگاه در مورد حوزه سیاست نیز صادق است. در این وضعیت است که نیازمند به سیاستمدار و منتقد و اندیشه سیاسی نیست. اگر هم افرادی و گروههایی با تجربه و توان کافی به لحاظ سیاسی وجود داشته باشند باید با فرض اینکه خائن و خطا کار هستند آنها را از حوزه عمل و کار و تصمیم دور کرد. این است که هم کسانی که تا دیروز در ایران کار کرده اند خطاکار هستند و تازه وارد ها توانمند و صادق و مطلع هستند.

با توضیح فوق است که نمی توان و نمی بایستی کسی و گروهی سخن از انسداد سیاسی در ایران کند. زیرا حوزه سیاسی باز نبوده است که انسداد یافته باشد. اصلا حوزه سیاسی که تحت عمل دولتها جاری و ساری است دیگر حوزه سیاسی نیست. دولتهایی که قصد و اراده اجرایی و مدیریتی کشور آن هم در حوزه توسعه و عمران کشور دارند، به تصمیم گیری در حوزه سیاسی وارد شده و تصمیم گیر دامنه و فضای سیاسی کشور هستند باز نبوده است که انسداد پیدا کرده باشد. با این ملاحظه است که نظام سیاسی که دولت ان دهاتی است و سیاستمداران ان کارمندان می باشند دیگر عمل سیاسی نمی تواند غیر از عمل کارمند باشد. به عبارت دیگر نمی تواند عمل سیاسی سیاستمداران سیاستمدارانه آنهم از روی سیاست مداری حرفه ای و دانش محور و تجربه مدار باشد. سیاست مداری آن کارمندانه و اداری خواهد بود.

این وضعیت که در حال حاضر جاری و ساری است. در این صورت انسدادی پیش نیامده است. اصلا فضایی باز نبوده است که دچار انسداد شده باشد. پس عده ای که قصد دارند تا شرایط امروز ایران را به لحاظ انسداد سیاسی پیش آمده مورد نقد قرار دهند، دچار اشتباه می باشند. کمی باید بومی فکر کنند و از حال و روز دولت در ایران مطلع شوند و بعد داوری کنند. در این فضا اصلا ما نیاز مند به سیاستمدار حرفه ای نیستیم همانطور که به دانشمند هم نیازمند نیستیم. زیرا در حوزه علم که نظریه پردازی خارج از دانشگاه می شود در حوزه سیاست هم سیاسمداری خارج از حزب و گروه سیاسی و بدور از گرایش و توان و تجربه سیاستمدار صورت می گیرد.

منبع: وبلاگ دکتر تقی آزاد ارمکی استاد جامعه شناسی