یادداشت «حیات نو»/از حل کردن تا جمع کردن

چکیده :ميرحسين موسوى که کانديداى معترض به سلامت انتخابات است، طرف اصلى مذاکره نبود و سخنان او شنيده نشده چه کسى مى‌تواند در اين جايگاه قرار گرفته طرف مشورت شود؟ ترک مخاصمه و حل دعوا همواره اصولى ثابت و تکرار شونده در منازعات گوناگون دارد. بايد نخست نظرات، ديدگاه‌ها، مطالبات و اعتراضات دو طرف را شنيد. سپس تلاش کرد با توجه به ويژگى‌ها، توانايى‌ها و پتانسيل‌هاى هر طرف، به نقطه‌اى مرضى الطرفين رسيد. اين پروسه‌اى است که مى‌توان نام آشتى و مصالحه را بر آن اطلاق...

حیات نو- شهریار ایزدپناه:

مدتى است درباره مقولاتى نظیر آشتى ملی، وحدت ملی، حل اختلاف و … فراوان گفته و شنیده مى‌شود، مباحثه و حتى منازعه در مى‌گیرد، بدون آنکه مفهوم این مقولات چندان روشن و آشکار باشد.

از لابه لاى سخنان و مواضع افرادى که به عنوان طراحان ایده‌هاى آشتى یا وحدت ملى شناخته شدند نیز مى‌توان کم و بیش این واقعیت را دریافت که آنها خود نیز راه‌حل و سازوکار روشنى براى تحقق ایده خود در اختیار ندارند. از نیات و انگیزه‌هاى طراحان این ایده‌ها نیز درمى‌گذریم که اگرچه در نیت خیر و دلسوزانه برخى از طراحان، طرح‌هاى آشتى ملى یا وحدت ملى تردیدى نیست؛ اما کشف نیات افراد نیز ممکن نیست. شاید یکى از دلایل عدم موفقیت این طرح‌ها که با هدف حل مشکل و بحران سیاسى موجود در جامعه طراحى شده‌اند…

عدم توجه به تمامى واقعیت‌ها و داده‌هاى سیاسى و اجتماعى پس از انتخابات یا پاره‌اى الزامات و محدودیت‌هاى برخى جریان‌ها و افراد سیاسى براى نادیده گرفتن آنهاست. به این ترتیب طرح‌ها و طراحان با مشکلاتى از این دست مواجهند. شاید برخى علاقه‌مندان عرصه سیاست را تصور بر آن بود که فقدان طرح و برنامه روشن و منقح براى فیصله دادن به بحران، علت اصلى تداوم وضعیت کنونى است.

به این معنى که طرفین این مخاصمه سیاسى دامنه‌دار که پس از انتخابات به اوج خود رسید، اینک در وضعیت آماده به آشتی، مصالحه یا سازشند و تنها در این میان برنامه و نقشه‌هایى براى رسیدن به تفاهم، مفقود است. اگر این چنین بود البته امکان داشت که از طى شدن گامى براى نزدیک شدن به تفاهم سخن گفت اما اخیرا و پس از آخرین مصاحبه مهندس موسوى که همین هفته انتشار یافت و پس از شنیدن این جمله شگفت‌انگیز از زبان او مبنى بر اینکه هیچ تماس مستقیمى در این رابطه با مهندس موسوى گرفته نشده و نامه‌نگارى یا مذاکره‌اى هم با ایشان صورت نگرفته و اساسا کارى در این زمینه انجام نشده؛ سوالى بزرگ ذهن را به خود مشغول مى‌کند. حقیقتا آنها که از طرح آشتى و وحدت سخن مى‌گویند، چگونه الگو یا اساسا تصورى از آشتى در ذهن دارند. شرایطى را تصور کنید که از آشتى و ترک مخاصمه میان دو طرف مدت‌ها مى‌شنوید بعد ناگهان در مى‌یابید که یکى از طرفین دعوا اصلا مورد مذاکره و بحث و مشورت قرار نگرفته است. اتفاقى به غایت عجیب و غیرقابل فهم.

اگر براى طراحى و تدوین طرحى که دور کردن جامعه را از آشوب و التهاب هدف گرفته، میرحسین موسوى که کاندیداى معترض به سلامت انتخابات است، طرف اصلى مذاکره نبود و سخنان او شنیده نشده چه کسى مى‌تواند در این جایگاه قرار گرفته طرف مشورت شود؟ ترک مخاصمه و حل دعوا همواره اصولى ثابت و تکرار شونده در منازعات گوناگون دارد. باید نخست نظرات، دیدگاه‌ها، مطالبات و اعتراضات دو طرف را شنید. سپس تلاش کرد با توجه به ویژگى‌ها، توانایى‌ها و پتانسیل‌هاى هر طرف، به نقطه‌اى مرضى الطرفین رسید. این پروسه‌اى است که مى‌توان نام آشتى و مصالحه را بر آن اطلاق کرد. به این ترتیب باید گوشزد کرد که آنچه براى رسیدن به آشتى و وحدت لازم است گفت‌وگو و مذاکره است اما با فردى یا جریانى که یکى از دو طرف دعواست. شاید هم باید مشکل را جاى دیگر جست‌وجو کرد. آنجا که یک تفکر تندرو و افراطى که برخى ابزار قدرت را نیز در اختیار دارد، نه به حل مسئله و بحران که فقط به «جمع کردن» ماجرا مى‌اندیشد.