یادداشت روز مردم سالاری/ شجاعت مدنی

چکیده :اکنون پس از فضاي ملتهب انتخابات، امروز به نظر مي رسد که بيش از گذشته به انديشه هاي مطهري نيازمنديم تا با روحيه اي آزاديخواهانه، هاضمه قدرتمند متفکران ونظريه پردازان انقلاب اسلامي براي عبور از مرحله فعلي را داشته باشيم. از اين منظر بايد گفت انديشه مطهري درباره انقلاب اسلامي قادر است هدايت گر اتخاذ استراتژي و تاکتيک صحيح درحال حاضر باشد. نخستين اصلي که آموزه هاي فکري مطهري براي معضلات کنوني به ما ميآموزد، رهايي از بينش هاي امنيتي براي حل مسايل کلان کشور...

مردم سالاری – فروزان آصف نخعی:

بازسازی هرنظمی زمانی امکان پذیر خواهد بود که دو شرط اساسی وجود داشته باشد: ۱- کنشگران فعال، متفکروتشکیک کننده ۲- سازمان منعطف . اما زمانی که نظم قدرت بازسازی خود را از دست می دهد ، افول و اضمحلال آن حتمی خواهد بود.

در فرهنگ اسلامی برای بازسازی ونوسازی نظم، مفهوم ” توبه ” وجود دارد. درقرآن توبه یکی از معیارهای اساسی شناخت ” مومن ” از “غیرمومن” است. به عبارت دیگر یکی از شاخص های اساسی مومن ، توبه پذیربودن اوست. درذات توبه ، عنصر تفکر، درمرکز رفتار انسان وسازمان وحکومت برخاسته از تفکر قراردارد. توبه بدون تشکیک وتفکر ، بی ارزش است. تغییردرونی بدون تفکر، سوال، تشکیک و تجدیدنظرطلبی، ره به ترکستان می پیماید.

در فرهنگ چپ، تجدیدنظرطلبی و مساله دار شدن، گناهی نابخشودنی تلقی می شد. این تفکر درمبارزان اسلامی نیز رسوخ کرد تا جایی که هرگونه تشکیک، به راه درپیش گرفته شده، ذنب لایغفر مطرح شد. چرا ؟ هم چپ ها وهم برخی مبارزان اسلامی به طور ناخودآگاه به دنبال آن بودند تا به مرزهای ایده های مطلق درروی زمین دست پیدا کنند، اما دراین باره به خطا رفتند زیرا گمان کردند رفتن به مرزهای ایده های مطلق به معنی کسب دستاوردهای مطلق وآخرین پیام های عصر است. آنان گمان می کردند تبلور حقیقت مطلق عصر خویش هستند به همین دلیل بینایی وبصیرت خود را در تجدید نظر وتوبه پذیری از دست دادند. به عبارت دیگر آنان هیچگاه نیندیشیدند که هسته تحول، توبه وتجدید نظر است ودراین باره تا آن جا به مطلق عمل کردن روی آوردند که انسدادو حذف فیزیکی، به جای حذف از طریق نظام نقد ودرنهایت توبه پذیری وتجدید نظر طلبی نشست.

انقلاب اسلامی سال ۱۳۵۷ مایل بود که برچنین راهی مهرباطل بزند وروش حذف فیزیکی را به زباله دان تاریخ بیندازد. شعار وحدت بخش “همه باهم ” امام خمینی (ره) نیز از این آبشخور فکری برخورداربود تا جایی که تئوریسین جمهوری اسلامی شهید مطهری درترسیم حکومت مطلوب خود فضایی توام با نقد وجامعه بازی را ترسیم می کند که در آن یک استاد مومن به مارکسیسم دردانشگاه یک کشور اسلامی به تدریس مارکسیسم می پردازد.

این موضع درمجموعه تفکر شهید مطهری کاملا آشکار بود ، اندیشه ها وآثار این فیلسوف بزرگ ما را به این نتیجه می رساند که الگوی امنیت و توسعه جمهوری اسلامی ایران جز براساس بارور شدن نظرات درچارچوب نظام انتقادی، بیراهه ای بیش نیست که درنهایت حاملان اندیشه را به عرصه نقد فیزیکی وارد کرده وپایه های نظام جمهوری اسلامی را سست و ویران خواهد کرد.مبانی این تفکر به صورت راهبردی درفلسفه سیاسی درصورتی که از وزن تعیین کننده ای برخوردار باشد، متضمن پویایی وتمدن سازی است به ویژه آن جا که در کتاب پیرامون انقلاب اسلامی می گوید : “من اعلام می کنم که در جمهوری اسلامی، هیچ محدودیتی برای افکار وجود ندارد. از به اصطلاح، کانالیزه کردن اندیشه ها، خبر و اثر نخواهد بود. همه باید آزاد باشند که حاصل اندیشه ها و تفکرات اصیلشان را عرضه کنند. “مطهری با جدا کردن مرز تفکر واندیشه وعمل احزاب از توطئه درجای دیگری با تکیه برآزادی های اساسی می گوید “در حکومت اسلامی احزاب آزادند. هر حزبی اگر عقیده غیر اسلامی هم دارد آزاد است”.

اکنون پس از فضای ملتهب انتخابات، امروز به نظر می رسد که بیش از گذشته به اندیشه های مطهری نیازمندیم تا با روحیه ای آزادیخواهانه، هاضمه قدرتمند متفکران ونظریه پردازان انقلاب اسلامی برای عبور از مرحله فعلی را داشته باشیم. از این منظر باید گفت اندیشه مطهری درباره انقلاب اسلامی قادر است هدایت گر اتخاذ استراتژی و تاکتیک صحیح درحال حاضر باشد. نخستین اصلی که آموزه های فکری مطهری برای معضلات کنونی به ما میآموزد، رهایی از بینش های امنیتی برای حل مسایل کلان کشور است. ا

و در مصاحبه ای که دو هفته قبل از شهادت انجام داد ودرکتاب پیرامون انقلاب اسلامی منتشر شد در پاسخ به این پرسش که به نظر شما چه شرایطی برای تداوم انقلاب لازم است؟ آیا همان طور که در یک سری سخنرانی هایتان فرموده اید، عدالت و آزادی و معنویت و استقلال کافی به نظر می رسند؟ می گوید :” این انقلاب اسلامی اگر بخواهد سلب کننده آزادی ها باشد، این یک آفتی است “. به عبارت دیگر اگراز ظرفیت های تئوریک خود برای عبور از شرایط امنیتی استفاده نکنیم، بحرانی که به گفته هاشمی رفسنجانی گریبان کشور را گرفته است، می تواند فرآیندتوسعه ایران را با بن بست تاریخی هرج ومرج و… مواجه نماید. شجاعت مدنی در این برهه از تاریخ ایران، دوری از رادیکالیسم به هرشکل آن است. دراشکال قابل تصور رادیکالیسم درایران کنونی این امر کاملا قابل تصور است که هر طرح حذف کننده ای، بازی باخت – باخت را به صحنه سیاسی – امنیتی ایران تحمیل خواهد کرد.

نگاه سخت افزاری به وقایع بعد از انتخابات، سم مهلک برای توسعه ایران است. رسالت تاریخی حفظ تمامیت ارضی ایران ایجاب می کند که اصول گرایان به ویژه درقوه مقننه، با ورود به فاز سیاسی وطرد بینش امنیتی، وتقویت بینش جامعه به منظور اتخاذ استراتژی وتاکتیک های مسالمت آمیزتوسط خبرگان ورهبران مورد قبول آنان، امکان رهایی از رادیکالیسم وهرج ومرج و… فراهم شود. به این منظور ظرفیت تئوریک، قادر است جریان تجدید نظر وتوبه به مفهوم صحیح آن ( ونه شکل تنازل یافته آن درقالب اعترافات تلویزیونی) به عنوان یک ویژگی مهم مومن، برای پوست اندازی نظام جهت عبور از شرایط بحرانی کنونی، به شرایط سیاسی نسبتا باثبات تلقی شود. در این میان باید دید که طرح تدوین شده از سوی امثال آقای حبیب الله عسگراولادی، یکی از اعضای کمیته شش نفره در مجمع تشخیص مصلحت نظام برای برون رفت از بحران تا چه اندازه به ظرفیت های لازم تئوریک برای پوست اندازی مذکور توجه داشته است; چه، بدون پوست اندازی به نظر می رسد راه آشتی ای که بزرگانی چون آیت الله مهدوی کنی مطرح کرده اند با مشکل جدی مواجه خواهد شد. عسگر اولادی گفته است که هفته گذشته طرح مذکور را به ” مقام معظم رهبری گزارش دادیم و منتظر ارشادات ایشان هستیم.